تعریف اتیسم
اتیسم چیست ؟ اتیسم اختلالی عصبی – رشدی است که در حدود سه سال اول زندگی کودک نمایان می‌شود.
تاریخچه اتیسم
اتیسم از واژه یونانی اتو به معنی خود مشتق شده و نشانگر انزوای شدید و جدایی از دنیای پیرامون است. تا اواسط قرن بیستم، نامی به معنای امروزی برای اختلالات اتیسم وجود نداشت.
در سال ۱۸۶۷ اولین روانپزشکی که کودکان با اختلال‌های شدید روانی همراه با تأخیرها و نقص‌های آشکار در فرایندهای رشد و تحول، مهارتهای شناختی و … را به‌صورت جدی مورد بررسی قرارداد، هنری موزلی بود. در آن دوران همه ی این اختلال‌ها در قالب اختلال‌های روان‌پریشی طبقه‌بندی می‌شدند.
اگرچه در برخی منابع عنوان می‌شود که بلولر در سال ۱۹۱۲ برای نخستین‌بار عبارت اتیسم را به‌عنوان یکی از علائم اصلی و کلاسیک بیماری دمانس زودرس به کار برده است، در منابع متعدد و دقیق‌تر بیان شده که واژه ی اتیسم به معنای امروزی برای اولین‌بار در جای دیگری به کار برده شده است.
به نظر می‌رسد برای اولین‌بار در سال ۱۹۴۳ لئو کانر از طریق توصیف خصوصیات رفتاری ۱۱ کودک که به نظر می‌رسید از لحاظ کیفیت رفتاری، تفاوت‌هایی با دیگر کودکان که دارای اختلالات روانی هستند، واژه ی اتیسم کودکی مطرح شد.
اتیسم چیست؟ اتیسم از واژه یونانی اتو به معنی خود مشتق شده و نشانگر انزوای شدید و جدایی از دنیای پیرامون است.
کانر متوجه شد که دامنه ی این اختلال وسیع‌تر از آن است که تاکنون تصور می‌شد و این اختلال تاکنون به‌اشتباه تحت عنوان نارسایی ذهنی یا اسکیزوفرنی تشخیص داده می‌شده است. در آغاز دهه‌های ۱۹۸۰، اغلب کودکان مبتلا به اختلالات فراگیر رشد تحت عنوان اسکیزوفرنی طبقه‌بندی می‌شدند.
بعد از مدت‌ها مطالعه و تحقیق معلوم شد اختلال اتیسم و اختلال اسکیزوفرنی اختلال‌های روانی کاملاً مجزا هستند.
بیشتر بخوانید: گزارشات پرونده های کانر
از زمانی که کانر خصیصه‌های اصلی اتیسم را تشریح نمود، معتقد بود که دو نشانه ی اصلی یعنی احساس تنهایی شدید و اشتغال ذهنی فرد نسبت به حفظ یکنواختی برای تشخیص اوتیسم ضروری است.
نتیجه مطالعات
بعد از مدت‌ها مطالعه و تحقیق معلوم شد اختلال اتیسم و اختلال اسکیزوفرنی اختلال‌های روانی کاملاً مجزا هستند.
از زمانی که کانر خصیصه‌های اصلی اتیسم را تشریح نمود، معتقد بود که دو نشانه ی اصلی یعنی احساس تنهایی شدید و اشتغال ذهنی فرد نسبت به حفظ یکنواختی برای تشخیص اوتیسم ضروری است.
برخی متخصصان معتقدند که تاکید بر این دو اصل، اهمیت سایر نشانه‌های مرضی را می‌پوشاند.
راتر در تحقیق نشان داد که نشانه‌های زیر در تمام کودکانی که دارای اختلال طیف اتیسم هستند یا روانپزشک به نشانه‌های رفتاری آن ها برای تشخیص اختلال طیف اتیسم شک دارد، وجود دارد.
این نشانه‌ها بین کودکانی که سایر اختلالات روانپزشکی را دارند کمتر متداول است. این نشانه‌های مرضی عبارت‌اند از: ناتوانی در برقراری روابط اجتماعی، توسعه ی روابط اجتماعی، تغییر در اکتساب زبان توأم با ادراک آسیب‌دیده و همچنین تکرار بی‌معنی و رفتارهای آیینی و وسواسی که توسط کانر به‌عنوان حفظ آیین گونه توصیف گردیده است.
علائم و نشانه ها
یکی دیگر از مؤلفه های جواب “اتیسم چیست” نشانه های آن است؛ این اختلال تمام ابعاد زندگی کودک را تحت تأثیر قرار می‌دهد. طیف بودن آن به این معناست که علائم و نشانه‌ها در هر فرد با شدت متفاوتی دیده می‌شوند. عصبی – رشدی بودن آن به این معناست که رشد و کسب مهارتهای مرتبط با سن و همچنین سیستم عصبی کودک در آن درگیر است.
اتیسم، علائم و نشانه‌های گوناگونی دارد و در هر فرد به یک‌شکل و با شدت متفاوتی نمایان می‌شود. مهم‌ترین علائم آن نقص در برقراری ارتباط، مشکل در تعاملات اجتماعی، عدم برقراری تماس چشمی، عدم واکنش به نام خود، عدم توجه به محیط اطراف، شناخت محدود نسبت به محیط اطراف، واکنش‌های نامتعارف به برخی از محیط‌ها و یا محرک‌ها، وجود الگوهای محدود و تکراری در رفتار، علایق و فعالیت‌ها و… است.
نشانه‌های این طیف عموماً در حدود سه‌سالگی کودک قابل‌تشخیص هستند، اما باتوجه‌به شدت و سطح آن، این نشانه‌ها می‌تواند دیرتر یا زودتر نمایان و تشخیص داده شود. اتیسم سه سطح دارد که با نام‌های گوناگونی مثل اتیسم خفیف (سطح یک)، متوسط (سطح دو) و شدید (سطح سه) یا عملکرد بالا، عملکرد متوسط، عملکرد پایین مشخص می‌شوند.
بهره ی هوشی کودکان اتیسم
بهره ی هوشی این کودکان می‌تواند بالاتر از حد میانگین، در حدود میانگین و یا پایین تر از حد میانگین باشد. این موضوع بیان می‌کند که اتیسم بهره ی هوشی افراد را تحت تأثیر قرار نمی‌دهد و افراد اتیسم از نظر هوش و کارکرد عقلانی می‌توانند در سطوح مختلفی باشند.
والدین کودکان اتیسم
والدین معمولاً اولین کسانی هستند که متوجه تفاوت‌های کودکانشان با دیگران می‌شوند. کودک ممکن است به اسمش واکنش نشان ندهد، دیر حرف بزند یا نسبت به سنش تعداد کلمات محدودی را استفاده کند، بازی‌های محدود و تکراری مثل چیدن و ردیف کردن را بارهاوبارها انجام دهد و تغییر بازی را دوست نداشته باشد.
اگر والدین نشانه‌هایی مبنی بر عدم برقراری ارتباط و علایق محدود و تکراری در کودک دیدند، بهتر است به یک متخصص کودک، متخصص مغز و اعصاب، روانپزشک و … که در زمینه ی اختلالات دوران کودکی تجربه دارد، مراجعه کنند.
درمان اتیسم
اتیسم تابه‌حال درمانی نداشته است. تمام برنامه‌های درمانی بر توان‌بخشی کودک اتیسم و آموزش مهارتهای موردنیاز برای کسب استقلال و زندگی مستقل متمرکز هستند اما روش های مختلفی برای آموزش کودکان وجود دارد که شامل:
روش تیچ ( TEACCH)
روش تیچ یکی از روش های درمان برای کودکان با اختلال طیف اتیسم در سراسر جهان است که در دانشگاه کارولینای شمالی توسط اریک اسکاپلر در سال ۱۹۷۲ ابداع شده است. این برنامه به‌عنوان یک برنامه در سراسر کشور در سال ۱۹۷۲ تصویب و به الگویی برای برنامه‌های دیگر در سراسر جهان تبدیل شد.
این برنامه بر اساس نیازهای منحصربه‌فرد یادگیری افراد با اختلال طیف اتیسم از جمله:
- پردازش بینایی بهتر نسبت به پردازش شنیداری
- مشکلات در ارتباطات اجتماعی
- توجه و تمرکز
- عملکرد اجرایی
طراحی شده است.
روش مداخله ی زودهنگام دنور (ESDM)
روش دنور یک روش رفتار درمانی برای کودکان با اختلال طیف اتیسم بین سنین 48-12 ماه است. این روش بر اساس روش تجزیه و تحلیل رفتارها و ABA است.
والدین و درمانگران در این روش از بازی برای ایجاد روابط سازنده و سرگرم کننده استفاده می کنند. از طریق بازی و فعالیتهای مشترک ، کودک ترغیب می شود تا مهارتهای زبانی ، اجتماعی و شناختی را تقویت کند.
روش فلور تایم (Floortime)
فلورتایم درمانی مبتنی بر ارتباط برای کودکان با اختلال طیف اتیسم است.این مداخله فلورتایم نامیده می شود زیرا والدین برای بازی و تعامل با کودک، هم سطح کودک و با او روی زمین می نشینند.فلور تایم جایگزینی برای مداخله ی ABA است و گاهی اوقات در ترکیب با درمان های ABA استفاده می شود. هدف این است که بزرگسالان به کودکان در گسترش “حلقه های ارتباطی” خود کمک کنند.
آن ها روند رشد کودک و مهارت های او را می بینند و از نقاط قوت او بهره می گیرند.
درمانگران و والدین کودکان را از طریق فعالیتهایی که کودک از آنها لذت می برد درگیر فعالیت می کنند. در حقیقت آن ها وارد بازی های کودک می شوند و از کودک پیروی می کنند.
روش آموزشی پاسخ محور (PRT)
PRT یک روش رفتار درمانی برای اختلال طیف اتیسم است. این روش درمانی، یک روش بازی محور است و توسط کودک آغاز می شود. PRT بر پایه اصول تحلیل کاربردی رفتار (ABA) بنا شده است.
هدف اصلی در PRT، بهبود رفتار است که تاثیرات گسترده ای بر علائم کودک دارد:
- تکامل مهارت های ارتباطی و کلامی
- افزایش مهارت های اجتماعی مثبت
- کاهش رفتارهای مخرب و خود محرکی
در روش PRT، درمانگر به جای کار کردن بر یک رفتار خاص، رشد کودک را مورد هدف قرار می دهد. با تمرکز بر مناطق محوری، PRT باعث بهبود سایر مناطق مرتبط با مهارت های اجتماعی، تعاملات، رفتار و یادگیری می شود.
