راهکارهایی برای افزایش پذیرش دارو در کودکان با اختلال طیف اتیسم

در این مقاله به بررسی علل عدم پذیرش دارو توسط کودکان می پردازیم. بسیاری از کودکان با اختلال طیف اتیسم، از مصرف برخی غذاهای خاص اجتناب می کنند، زیرا به طعم یا بافت آن حساس هستند. برخی دیگر از کودکان با پذیرش یا بلعیدن داروها، ویتامین ها و یا سایر مکمل هایی که به صورت قرص هستند، مشکل دارند. گروهی از خوردن مواد با رنگ خاص، بوی خاص، شکل خاص اجتناب می کنند و گروهی فقط از یک نوع محدود بافت و بو یا رنگ برای خوراکی ها استفاده می کنند. بدیهی است که این موضوع یکی از نگرانی های مراقبان و والدین در این زمینه است، چرا که درمان اختلال یا رفع کمبودهای تغذیه ای را با مشکل مواجه می‌کند.

چگونه به کودک با اختلال طیف اتیسم، بلعیدن قرص را آموزش دهیم؟

یکی از راهکارهای موفقیت آمیز در این زمینه، این است که دارو یا مکمل را به شکل قابل پذیرش برای کودک تبدیل کنیم. توجه داشته باشید که کودک چه چیزی را دوست دارد و چه چیزی را دوست ندارد. برای مثال، برخی از داروها یا مکمل ها، قابل خرد شدن هستند و می توان آن ها را به همراه پوره ی سیب، ماست یا آب سیب ترکیب کرد. هم چنین ممکن است بخواهید از سس شکلات برای قابل پذیرش کردن دارو یا مکمل استفاده کنید. با این وجود، توصیه می‌شود حتما از متخصص یا دکتر داروساز بپرسید که آیا خرد کردن و مخلوط کردن دارو، مشکلی به وجود می آورد یا خیر، زیرا گاهی اوقات می تواند باعث احساس ناراحتی در دهان یا گلو شود. همچنین برخی دیگر از داروها به صورتی تولید شده اند که باید به صورت تدریجی آزاد و جذب شود، به همین دلیل باید از پزشک یا داروساز درباره ی امکان مخلوط کردن یا خرد کردن آن ها بپرسید.

گاهی اوقات این روش خرد کردن دارو، موفقیت آمیز نخواهد بود، به همین دلیل از پزشک یا دکتر داروساز بخواهید تا در صورت امکان جایگزین های دیگری برای دارو یا مکمل به شما معرفی کنند که طعم و یا شکل قابل پذیرشی برای کودک دارند.

بسیاری از خانواده ها از آموزش دادن بلعیدن (پذیرش) دارو به کودک، دلسرد می‌شوند، اما باید توجه داشت که اغلب کودکان می توانند این مهارت را به مرور زمان و با راهنمایی و تمرین، یاد بگیرند. خانواده می تواند در کنار یاد دادن بلعیدن قرص، از برخی راهکارهای رفتاری، کمک بگیرند. بسیاری از خانواده ها به دنبال اجرای راهکارهای زیر، موفقیت خود را گزارش کرده اند:

• تلفیق امور سخت، مثل مصرف دارو با فعالیت های مورد علاقه کودک مانند تاب خوردن، بازی های ساده، استفاده کوتاه مدت از کامپیوتر و یا خواند آواز مورد علاقه.
• تدوین برنامه روزانه و قرار دادن برنامه مصرف داروها در آن. کودکان با اختلال طیف اتیسم اغلب با داشتن برنامه های تدوین شده روزانه که از قبل تنظیم شده است، موفق تر هستند. می‌توانید از برنامه های تصویری برای این موضوع استفاده کنید.
• استفاده از راهنمای دیداری برای کمک به درک مصرف روزانه داروها. برای مثال، داستان های تصویری می توانند به کودک کمک کنند تا اهمیت بلعیدن قرص و ارتباط کمکی آن را با لذت بردن از فعالیت های مورد علاقه، بفهمد.

به خاطر داشته باشید که مصرف داروها، ویتامین ها و سایر مکمل ها، به مرور زمان آسان تر می‌شود. هرچه زودتر اقدام به آموزش این مهارت ها کنید و از راهکارهای رفتاری کمک بگیرید، می‌توانید به تضمین زودهنگام سلامتی کودک کمک کنید.

چگونه به بهبود طعم داروها کمک کنیم؟

برخی از اشکال داروها (قرص یا شربت ها) ممکن است طعم نامطبوعی برای کودک داشته باشند که باعث می‌شود کودک (و حتی نوجوان) از مصرف آن دارو خودداری کند. کودکان به طور ویژه نسبت به طعم تلخ، حساس هستند و در نتیجه داروهایی که طعم تلخ داشته باشند را مصرف نمی کنند. در ادامه این مطلب، چندین راهکار و نکته ارائه شده است که به افزایش پذیرش دارو توسط کودک کمک می‌کند. توصیه می‌شود حتما قبل از استفاده از این راهکارها، با متخصص یا داروساز مشورت کنید!

نکات اصولی برای پذیرش داروهای مایع و قرص ها:

• بینی کودک را بگیرید.
• بلافاصله بعد از مصرف دارو، یک نوشیدنی به کودک بدهید تا بنوشید. قبل از مصرف دارو هم به کودک اجازه دهید تا نوشیدنی مانند آبمیوه ی طبیعی  (به استثنا آب گریپ فروت) بنوشد. آب انگور، معمولا یکی از گزینه های مناسب برای کاهش طعم تلخ داروها است.
• قبل از دادن دارو به کودک، خوراکی سرد مانند بستنی یخی یا یک تکه یخ به کودک بدهید، زیرا به کاهش احساس طعم دارو کمک می‌کند.
• از طعم های مکمل استفاده کنید: اگر دارو طعم شوری دارد، از مواد غذایی مانند آب گوجه فرنگی یا عصاره آبگوشت استفاده کنید. اگر دارو، طعم شیرین دارد، از ترکیبات غذایی شیرین کمک بگیرید.

نکات اختصاصی برای پذیرش داروهای مایع و شربت ها:

• برای دادن داروهای مایع به کودک، از سرنگ استفاده کنید و دارو را در گوشه‌ی کناری یا انتهای دهان کودک بریزید، توجه داشته باشید که دارو را روی زبان کودک نریزید.
• از طعم‌دهنده‌ها استفاده کنید. می‌توانید از طعم‌دهنده‌های مایع که می‌توانید آن ها را به شربت کودک اضافه کنید کمک بگیرید، این طعم هنده ها در داروخانه ها موجود هستند. به کودک اجازه دهید تا طعم مورد علاقه خود را انتخاب کنید ( مانند طعم آدامس بادکنکی، موز و …)
• داروی مایع را با یک طعم قوی ترکیب کنید. در این زمینه می‌توانید از سس شکلات هم استفاده کنید. به خاطر داشته باشید که اگر از غذا یا طعم‌دهنده‌ها استفاده می کنید، باید دارو را بلافاصله بعد از آن به کودک بدهید، تا اینگونه دارو موثر واقع شود.
• قبل از اینکه به کودک شربت یا داروی مایع را بدهید، می‌توانید از یک قاشق غذاخوری پرُ کره بادام زمینی یا شربت افرا استفاده کنید و آن را به کودک بدهید تا سطح زبان را بپوشاند و بعد از آن، شربت را به کودک بدهید.

نکات اختصاصی برای پذیرش داروهایی که به شکل قرص هستند:

• قرص را بدون تماس با زبان کودک، در قسمت انتهایی دهان او قرار دهید.
• قرص را با سس شکلات بپوشانید و بعد از مصرف قرص، به کودک آبنبات نعنایی بدهید.
• در صورت امکان، قرص را خرد کنید و با یکی گزینه های زیر، مخلوط کنید:

1. غذاهایی که بافت نرم دارند و نیاز به جویدن ندارند، مثل پودینگ، پوره ی  سیب، ماست یا بستنی
2. مقداری آب و شربت آلبالو
3. مقدار اندکی آبمیوه (به جز آب گریپ فروت) و بعد از مصرف دارو، به کودک آبمیوه دلخواهش را بدهید.
4. پوره ی تمشک یا شاتوت منجمد ( مواد غذایی که طعم قوی دارند و خنک هستند، طعم تلخ را می پوشانند)

اگر این راهکارها موثر نبودند، با متخصص درباره موارد زیر، مشورت کنید:

• عوض کردن دارو و استفاده از جایگزین هایی که طعم متفاوتی دارند
• تنظیم غلظت و دوز دارو (دوزهای کمتر/بالاتر ممکن است طعم بهتری داشته باشند)

در پایان…

9 راهکار برای کمک به کودک، تا بدون استرس داروی خود را مصرف کند:

1. برای پذیرش دارو به کودکان حق انتخاب دهید: مخصوصاً در زمانی که کودک بیمار است، ممکن است کنترل حواس برایش سخت باشد، به همین دلیل می‌توانید در مورد مصرف دارو، به او حق انتخاب دهید (مثلاً: چگونه دارو را مصرف کنید؟ با سرنگ، /چه زمانی دارو را مصرف کند؟ قبل یا بعد از پوشیدن لباس‌هایش، کجا دارو را مصرف کنید؟ پشت میز آشپزخانه یا حین تماشای تلویزیون)
2. از واردکردن شوک به کودک خودداری کنید: توصیه می‌شود که ظرفیت بلع کودک را در نظر بگیرید، گاهی اوقات شاید لازم باشد تا دارو به چند بخش تقسیم شود و یکباره آن را به کودک ندهید، زیرا قادر به بلعیدن آن نیست.
3. به کودک توضیح دهید که چرا باید دارو را مصرف کند: زمانی که کودک متوجه شود مصرف دارو به بهترشدن شرایط او کمک می‌کند، به احتمال بیشتری آن را مصرف می‌کند.
4. مثبت‌اندیش باشید: جو مثبتی را در زمان مصرف دارو به وجود آورید. با کودکان برای پذیرش دارو مجادله نکنید. کودک باید بداند که دارو، تنبیهی برای او نیست.
5. به کودک پاداش دهید: کودکان مخصوصاً در سنین قبل از مدرسه، با پاداش گرفتن تشویق می‌شوند. می‌توانید جدولی تنظیم کنید و هر دفعه که کودک داروی خود را مصرف کرد، یک نشان ستاره به او بدهید و بعد از مصرف دارو می‌توانید به او جایزه ورد علاقه‌اش را پاداش بدهید.
6. از طعم‌دهنده‌ها کمک بگیرید.
7. شکل قابل‌قبول دارو را برای کودک تهیه کنید (قرص‌های جویدنی، کپسول یا …).
8. مصرف دارو یا با تفریح و سرگرمی توأم کنید: خلاق باشید! می‌توانید از بازی‌های ایفای نقش کمک بگیرید که در آن کودک مسئول دارو دادن به عروسک موردعلاقه ی خود است.
9. در صورت امکان دارو را با غذا ترکیب کنید.

*توجه داشته باشید که برخی از داروها را نمی توان با غذاهای خاصی و یا در میان غذا مصرف کرد، در این زمینه با پزشک یا داروساز مشورت کنید.