مهارت‌های اجتماعی موردنیاز نوجوان اتیسم

خلاصه: مهارت‌های اجتماعی برای یک نوجوان اتیسم می‌تواند شامل درک حالات چهره و زبان بدن، سازگاری با موقعیت‌های جدید، حل مشکلات اجتماعی، درک قوانین نانوشته و یا به اشتراک گذاشتن علایق با دیگران باشد. مهارت‌های اجتماعی به نوجوان اتیسم کمک می‌کند تا روابط سالمی با همسالانش داشته باشد و این روابط سبب عزت‌نفس، رفاه و احساس تعلق در او می‌شوند. چه نوجوان اتیسم دوستی داشته باشد و چه ترجیح دهد که تنها باشد، مهارت‌های اجتماعی به او کمک خواهند کرد تا بداند در هر موقعیت اجتماعی چگونه رفتار کند، از صحبت‌کردن در فروشگاه گرفته تا شرکت در جمع‌های خانوادگی و تفریح و مهمانی و …

 

ایجاد رابطه‌ی دوستی در فرزند اتیسم شما به‌جای سن او وابسته به مراحل رشدی او است. این بدان معنا است که فرزند شما ممکن است نسبت به یک نوجوان بدون اختلال اتیسم، علاقه‌ی کمتری به برقراری ارتباط و تعامل با دیگران داشته باشد. ممکن است فرزند شما بیشتر به دنبال دوستی باشد که با او علایق مشترک دارد تا احساس دوست‌داشتن و یا سایر ویژگی‌هایی که در رابطه‌ی دوستی برای دیگران مهم است.

روش‌هایی که به کمک آن می‌توان مهارت‌های اجتماعی از جمله دوست‌یابی را در نوجوان تقویت کرد در زیر آمده است. به یاد داشته باشید که این مهارت‌ها حتی برای نوجوانانی که تمایل به داشتن دوست ندارند نیز ضروری است زیرا که کسب این مهارت‌ها برای محیط‌های اجتماعی و موقعیت‌های روزمره موردنیاز است.

ایفای نقش، تکنیک‌های خودتنظیمی و مدیریت احساسات و هیجانات، گروه‌های اجتماعی و رسانه‌های اجتماعی می‌تواند در کسب مهارت‌های اجتماعی به کودک شما کمک کند، از طرفی داستان‌های اجتماعی، برنامه‌های تلویزیونی، حمایت‌های تصویری و تشویق نیز از جمله روش‌های کارآمد برای آموزش و تمرین مهارت‌های اجتماعی در نوجوان اتیسم است.

ایفای نقش

شما و فرزندتان می‌توانید مهارت‌های اجتماعی را به هنگام حضور در موقعیت‌های واقعی مثل مغازه، فروشگاه‌ها و … تمرین کنید، شما به‌راحتی می‌توانید با ایفای نقش مهارت‌هایی مثل سلام کردن، درخواست آنچه را که می‌خواهید و تشکر کردن را به کودک خود آموزش دهید و یا حتی بارها تمرین کنید. این کار را می‌توانید با برگزاری دورهمی با دوستان فرزندتان و ایفای نقش‌های مختلف برای آموزش و یادآوری قواعد و قوانین مهمانی انجام دهید. می‌توانید از فرزندتان بپرسید که چه مهارت‌ها و موقعیت‌هایی را دوست دارد تمرین کند و شما با حمایت‌های لازم به او کمک کنید تا آن‌ها را بیاموزد. در این مسیر می‌توانید از کمک سایر اعضای خانواده و دوستانش نیز استفاده کنید.

تکنیک‌های خودتنظیمی

اگر نوجوان اتیسم شما بیاموزد که چگونه رفتار‌های خود را مدیریت کند و کارهایی را که می‌خواهد بدون تشویق انجام دهد، این دو رفتار بسیار به رشد مهارت‌های اجتماعی او کمک می‌کند. فرزندتان می‌تواند به کمک چک‌لیست‌ها تعداد دفعاتی که کاری را بدون درخواست دیگران انجام داده است را علامت بزند. برای مثال اگر کودک شما در حال آموزش برای آغازگری مکالمه با دیگران است، از او بخواهید که هر بار با ارائه سؤال می‌خواهد با دیگران ارتباط برقرار کند، یک علامت در چک‌لیست خود بزند. مشاهده‌ی تلاش‌هایش قطعاً یک مشوق خوب برای ادامه‌ی این رفتار است.

گروه‌های اجتماعی

فرزند شما می‌تواند باتوجه‌به علایقش به یک فعالیّت گروهی و یا گروه اجتماعی بپیوندد. او در این گروه‌ها می‌تواند با سایر افراد ارتباط برقرار کند، تجربیاتش را با آن‌ها به اشتراک بگذارد و افرادی را ملاقات کند که با او علایق یکسانی دارند. حضور در این گروه‌ها می‌تواند روش مؤثری برای برقراری ارتباط، تمرین مهارت‌های اجتماعی و توسعه درک نوجوان از موقعیت‌های اجتماعی باشد.

رسانه‌های اجتماعی

رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی می‌تواند به نوجوان شما کمک کند تا با دیگران بدون نیاز به کلام، ارتباط برقرار کند. این موقعیت‌ها به او اجازه می‌دهد تا علایقش را به اشتراک بگذارد و همچنین با نوجوانانی با علایق مشترک در ارتباط باشد.

 

سایر روش‌ها رایج آموزشی برای نوجوانان اتیسم

برنامه‌های حمایتی، بازی‌های آموزشی، کارت‌های تصویری برای آموزش قواعد و قوانین اجتماعی و ویدیوی‌های آموزشی همگی روش‌هایی هستند که می‌توانید به کمک آن‌ها مهارت‌های اجتماعی را به نوجوان خود بیاموزید. شما به کمک این روش‌ها می‌توانید قوانین اجتماعی مفید، هنجار‌ها و سایر مسائلی را که کودک برای حضور در اجتماع به آن‌ها نیاز دارد را به او آموزش دهید.

تماشای برنامه‌های تلویزیونی و ویدئوهای آموزشی ممکن است به کودک شما ایده‌هایی بدهد که در موقعیت‌های اجتماعی مختلف چه‌کارهایی را انجام دهد و چه‌کارهایی را انجام ندهد. می‌توانید قسمت‌های مختلف برنامه‌های آموزشی و متناسب با سن او را ضبط کنید و سپس بر روی برخی صحنه‌ها مکث کنید و از کودک خود در مورد آن سؤال بپرسید.

می‌توانید در موقعیت‌های روزمره در مورد احساسات فرزندتان از او بپرسید، برای مثال یک تکه نان را روی زمین بیندازید و از او بپرسید که به نظرش من چه احساسی دارم؟ و یا اینکه اگر این اشتباه برای او رخ دهد ممکن است چه احساسی داشته باشد؟

می‌توانید خودتان بسته به نیاز کودکتان با همکاری سایر اعضای خانواده و مربیان فرزندتان، ویدئوهایی آموزشی برای آموزش برخی مفاهیم اجتماعی و یا قواعد و قوانین تهیه کنید و بسازید، این ویدئوها را به او نشان دهید و لحظاتی بر روی برخی صحنه‌ها مکث کنید و از او سؤالاتی بپرسید. برای مثال، یک ویدئو بسازید و در آن نشان دهید که دو نفر در حال مکالمه هستند، لحن، حالات چهره و زبان بدن هر دو فرد برای آموزش این مفاهیم به افراد اتیسم باید بسیار واضح باشد.

تصاویر مختلف مثل حالات چهره می‌تواند در آموزش احساسات به این افراد بسیار کمک‌کننده باشد، کارت “نوبت من” از دیگر کارت‌های مؤثر برای آموزش رعایت نوبت به هنگام انجام فعالیّت و یا مکالمه برای نوجوان اتیسم است. می‌توانید کارت‌هایی برای فرزند خود تهیه کنید و در آن نحوه‌ی شروع و پایان مکالمه را به‌صورت فهرستی و قابل‌فهم برای او رسم کنید، نوجوان اتیسم می‌تواند از این کارت یا چک‌لیست به هنگام حضور در فعالیّت‌های گروهی و یا در مهمانی‌ها استفاده کند.

نکته‌ی بسیار مهم آن است که صبور باشید و آموزش‌ها را چندین بار تکرار کنید و بارهاوبارها در موقعیت‌های مختلف و واقعی تمرین کنید.