برای افراد با اختلال اوتیسم، یادگیری مهارت‌های خودیاری مانند استقلال در خانه، مدرسه و جامعه ضروری است.

یادگرفتن زودهنگام مهارت‌های خودیاری عزت‌نفس را افزایش دهد و به مستقل شدن فرد کمک می‌کند. هر کودکی، نیاز به دسترسی به آموزش مهارت‌های مستقل و روزمره دارد؛ مانند غذاخوردن و لباس پوشیدن مستقل، تمرین مهارت‌های توالت رفتن یا یادگیری آدرس و شماره ‌تلفن. والدین، معلمان و متخصصانی که با کودک اوتیسم کار می‌کنند باید ارزیابی کنند که کودک در ارتباط با مهارت‌های زندگی و توانایی انجام وظایف به طور مستقل در چه مرحله‌ای قرار دارد، سپس مهارت‌های ضروری را در اوّلویت آموزش‌های او قرار دهند. کودکان با هر سطحی از اوتیسم می‌توانند مهارت‌های گوناگونی را بیاموزند، حتی با چالش‌های منحصربه‌فردی که پیشروی آنها قرار می‌گیرند. بااین‌حال، توانایی یادگیری مهارت‌های زندگی روزمره در سطحی مستقل نیازمند پیش‌نیازهای خاص و شاید توانایی‌های جسمی یا ذهنی خاص بسته به مهارت موردنظر است.خودیاری در اوتیسم  

مهارت‌های اساسی برای مستقل شدن کودکان اوتیسم

 

1- مهارت‌های کارکرد اجرایی

کارکردهای اجرایی مجموعه‌ای از فرایندهای شناختی هستند که برای کنترل شناختی رفتار ضروری هستند؛ انتخاب و کنترل موفقیّت‌آمیز رفتارهایی که دستیابی به اهداف انتخاب شده را تسهیل می‌کنند. عملکردهای اجرایی شامل فرایندهای شناختی اساسی مانند کنترل توجه، مهار شناختی، کنترل تکانه، حافظه فعال و انعطاف‌پذیری شناختی است. این موارد مهارت‌های سازمانی هستند که برای برنامه‌ریزی روزانه، خردکردن وظایف یک فعالیّت، برنامه‌ریزی برای انجام‌دادن کارها، برنامه‌ریزی از قبل برای کارهای خانه، گردش‌ها و غیره موردنیاز هستند. ایجاد این مهارت یک فرایند مداوم است، با این‌حال، یادگیری این مهارت برای کودکان اوتیسم و خانواده آن‌ها چالش‌برانگیز هستند.

2- مهارت‌های عملی

 این مهارت‌ها شامل یافتن اطلاعات (اینترنت، کتاب، روزنامه و غیره)، مهارت‌های پولی (بودجه، حساب‌های بانکی، کارت‌های اعتباری، ایجاد تغییر) سفر (خواندن نقشه، استفاده از حمل‌ونقل، برنامه‌ریزی سفر)، لباس (مراقبت، شستشو، سازماندهی) مراقبت در منزل (نظافت منزل، شستن ظروف پخت‌وپز و خرید) است. یکی از بهترین راه‌ها برای آموزش این مهارت‌ها این است که فرزندتان را در برنامه‌های روزمره خود مشارکت دهید، نه اینکه همه چیز را برای او انجام دهید. هر چه زودتر کودک خود را در فعالیّت‌هایی مانند پخت‌وپز، تمیزکردن و شستن لباس‌ها شرکت دهید، فرزند شما سریع‌تر در این زمینه‌های مهّم به‌راحتی زندگی می‌کند.

3- بهداشت فردی

این مورد شامل بهداشت شخصی روزانه، ورزش، تغذیه، مقابله با بیماری مانند سرماخوردگی و مقابله با استرس است.

4- مهارت‌های شغلی

چگونه به دنبال شغل بگردم؟ ایجاد رزومه چگونه است؟ چگونه تجربه کاری کسب کنم؟ چگونه کارمند خوبی باشد؟ یک شروع خوب برای کسب تجربه شغلی ممکن است از طریق کار داوطلبانه باشد. اگر والدین برای سازمانی داوطلب می‌شوند، کودک را نیز همراه خود ببرید تا کمی تجربه کاری کسب کنید.

5- مراقبت شخصی

موضوعی دشوار برای آموزش!؛ بسیاری از کودکان قوانینی مانند صحبت‌نکردن با غریبه‌ها را به‌خاطر می‌سپارند، امّا نمی‌دانند در صورت لزوم چه زمانی آن قوانین را زیر پا بگذارند. تحت استرس، برخی از افراد توانایی صحبت‌کردن خود را از دست می‌دهند؛ ایده خوبی است اگر کارتی را همراه داشته باشید که چند عبارت روی آن نوشته شده‌باشد برای آن‌که در لحظات استرس‌زا که جمع‌کردن افکار سخت است بخوانید که خطرات چیست و چگونه از موقعیّت‌های ناامن می‌توانید اجتناب کنید؛ به‌عنوان‌مثالیک قانون ممکن است استفاده‌نکردن از وسایل حمل‌ونقل عمومی پس از تاریک شدن هوا در شهرهای بزرگ باشد، یا یک کارت می‌تواند شامل آموزش مرزهای اجتماعی و فیزیکی به کودکان است.

6- مهارت‌های اجتماعی

مهارت‌های اجتماعی از جمله زمینه‌هایی است که باید در کودک اوتیسم با حمایت و آموزش توسعه یابد؛ این مهارت‌ها شامل کار در یک گروه، دوست‌یابی، درخواست کمک، برخورد با روابط خانوادگی، برقراری ارتباط تلفنی و غیره است. مهارت‌های اجتماعی یک موضوع گسترده است. گرچه می‌توان قوانین و آداب اجتماعی را آموزش داد، امّا اگر کودک از عملکرد کافی برخوردار است به فکر آموزش انعطاف‌پذیری در تفکر و پذیرش نظرات و انتقادات دیگران در کودک خود باشید.

7- حمایت و مراقبت از خود

موضوعی که اغلب فراموش می‌شود باید به کودکان آموزش داده شود که چگونه نیازهای خود را به طور مؤثر برآورده کنند. آن‌ها باید بدانند چگونه و چه زمانی سؤال بپرسند، به چه کسی کمک کنند، چه زمانی نظر خود را بدهند و چگونه نه بگویند تا استقلال را تجربه کنند.  
مهارت های خودیاری در کودکان اوتیسم
خودیاری در اوتیسم

آموزش مراقبت از خود در دوران نوجوانی

ورود به دوره نوجوانی و شروع بلوغ می‌تواند تغییرات زیادی را برای نوجوان اوتیسم ایجاد کند، بنابراین این زمان مهّمی برای آشنایی آنها با مهارت‌های بهداشتی و مراقبت از خود است. عادت‌دادن نوجوانان به مراقبت از خود به آن‌ها اجازه می‌دهد تا با نزدیک‌شدن به بزرگسالی بسیار مستقل‌تر شوند. حمایت‌های دیداری می‌تواند برای کمک به نوجوانان مفید باشد تا برنامه بهداشت شخصی خود را هر روز تکمیل کند. چک‌لیستی از فعالیّت‌ها تهیه کنید تا به فرزندتان کمک کنید تا کارهایی که باید انجام دهد را پیگیری کند و آن را در روز انجام دهد. این می‌تواند شامل مواردی مانند دوش‌گرفتن، شستن صورت، استفاده از اسپری ضدتعریق و شانه‌زدن مو‌ها باشد.