احتمالا اسم پروبیوتیک ها را در رژیم های مربوط به اختلال اتیسم دیده اید. اهمیت پروبیوتیک ها در اختلال طیف اتیسم، ازاین‌جهت است که می‌تواند به‌عنوان یک درمان مؤثر برای مشکلات گوارشی کودکان مرح شود. بااین‌حال، باید در ابتدا متذکر شد که تأثیر مثبت پروبیوتیک ها بدین معنا نیست که مصرف آن ها باعث درمان اتیسم می‌شود.

پروبیوتیک ها و اتیسم

پروبیوتیک ها و اتیسم از موضوعاتی است که به گوش خیلی از افراد خورده است. یکی از اتفاقاتی که در افراد با اختلال طیف اتیسم می‌توان انتظار داشت، برهم‌خوردن تعادل باکتری‌های موجود در دستگاه گوارش است. در این شرایط، برخی از باکتری‌ها بیش از حد رشد می‌کنند و باعث به‌هم‌خوردن تعادل می‌شوند،بنابراین به نظر می‌رسد مصرف پروبیوتیک ها (به ویژه در اتیسم) که در اصل همان باکتری‌های مفید هستند، به بهبود سلامت و وضعیت کودکان با اختلال اتیسم کمک کند. برهم‌خوردن تعادل میان باکتری‌های دستگاه گوارش، می‌تواند باعث التهاب و یا پاسخ سیستم ایمنی بدن در برابر رشد بیش از حد برخی از انواع باکتری‌ها شود. این التهاب می‌تواند بر مغز تأثیر بگذارد، زیرا این عقیده وجود دارد که میان دستگاه گوارش و مغز، ارتباط وجود دارد که به آن “محور گوارش – مغز”[ می‌گوییم. در نتیجه، افزایش التهاب می‌تواند بر رفتار و یادگیری کودک تأثیر بگذارد.

نتایج تحقیقات نشان داده است که این التهاب در برخی از کودکان، به‌صورت التهاب موضعی است، یعنی فقط باعث ایجاد علائم گوارشی می‌شود، اما در برخی دیگر، سلول‌های ایمنی بدن فعال می‌شود و به گردش درمی‌آیند و به مناطق مختلف بدن از جمله مغز می‌روند. در اینجا، مصرف پروبیوتیک ها (مخصوصا در طیف اتیسم) می‌تواند با کمک به برقراری تعادل باکتری‌ها در دستگاه گوارش کمک زیادی کند، دیس بایوزیس را بهبود ببخشد و در نتیجه باعث بهترشدن علائم رفتاری کودک شود.

 اهمیت میکروب‌های گوارشی در اختلال طیف اتیسم چیست؟

• اول از همه، شیوع علائم گوارشی در کودکان با اختلال طیف اتیسم، بیشتر از سایر کودکان است.
• دوماً، چندین مطالعه نشان داده‌اند که تعادل باکتری‌های گوارشی، به میزان چشمگیری به‌هم‌خورده است و ثبات، ترکیب، نسبت و متابولیسم این باکتری‌ها در کودکان اتیسم تغییر کرده است.
• سطوح واسطه‌های التهابی (مانند سیتوکین‌ها) بیشتر است و التهاب‌های روده در آن ها گزارش شده است.
• همچنین نشت پذیری گوارشی (روده‌ها) در این کودکان به هم می‌خورد.

تحقیقات نشان داده‌اند که برگرداندن ترکیب میکروبی طبیعی در کودکان با اختلال اتیسم می‌تواند باعث افزایش قدرت دفاعی سیستم گوارشی، بهبود نشت پذیری، بهبود مهارت‌های اجتماعی، بهبود ترکیب باکتری‌های گوارشی و کاهش تولید سموم شود.

مصرف پروبیوتیک ها تا چه اندازه برای کودکان با اختلال اتیسم مؤثر است؟

نتایج تحقیقات درباره ی میزان اثرگذاری پروبیوتیک ها و اتیسم، متناقض است، به‌طوری‌که برخی تحقیقات نشان داده‌اند مصرف پروبیوتیک ها باعث بهبود مشکلات گوارشی و یا بهبود ترکیب میکروبی در مدفوع کودک نشده اما توانسته است باعث کاهش شدت علائم مرتبط با اتیسم شود.

• اکثر تحقیقات انجام شده نشان دادند که مصرف پروبیوتیک ها، باعث کاهش در سفتی مدفوع شده است.
• میزان یبوست به دنبال مصرف پروبیوتیک ها، کاهش‌یافته است،
• در کودکان اتیسم که اسهال را تجربه می‌کنند، مصرف پروبیوتیک ها، به افزایش قوام مدفوع و کاهش اسهال کمک کرده است.
• از میان مطالعات انجام شده، بیش از نیمی از آن ها، بهبود علائم کودک را گزارش کردند، این بهبود گاهی از نظر آماری معنادار نبوده اما باعث کاهش شدت علائم شده است.

نکته‌ای که باید توجه کرد این است که میزان اثرگذاری پروبیوتیک ها، به نوع، مقدار و مدت‌زمان آن بستگی دارد.

چگونه پروبیوتیک مناسب را انتخاب کنیم؟

میلیاردها باکتری در دستگاه گوارش و مخصوصاً روده بزرگ زندگی می‌کنند که در سلامت ایمنی، هضم و سایر فرایندها دخیل هستند. آنچه که درباره ی میکروب‌های گوارشی مهم است، تعادل میان باکتری‌های بیماری‌زا و باکتری‌های خوب است که با بیماری‌ها مبارز می‌کنند که می‌تواند بر سلامتی فرد تأثیر بگذارد. اینجاست که مصرف پروبیوتیک ها می‌تواند مؤثر باشد. در هنگام انتخاب پروبیوتیک ها باید توجه داشت که محصول غذایی یا مکمل‌ها باید حاوی باکتری‌های زنده باشند.

بااین‌حال، برخی از افراد ترجیح می دهند که از مکمل‌های پروبیوتیک استفاده کنند اما متخصصان باز بر این عقیده هستند که استفاده از محصولات غذایی پروبیوتیک، مخصوصاً غذاهای تخمیر شده مثل ماست، کفیر، کامبوجیا، نسبت به مکمل‌های غذایی ارجحیت دارد و برای باکتری‌های مفید برای سلامتی، محیط مناسب‌تری برای زندگی، بقا و تولید متابولیت‌ها (مانند اسیدهای چرب کوتاه زنجیر) می‌باشد.

آیا خوردن پروبیوتیک ها به‌تنهایی کافی است؟

صنعت استفاده از پروبیوتیک ها، در حال توسعه است، اما به خاطر داشته باشیم که منابع غذایی ارجحیت دارند. استفاده از فیبرهای قابل تخمیر، لوبیاها، موز نرسیده (سبز) و گندم از منابع خوبی هستند که می‌توان در برنامه رژیم غذایی از آن استفاده کرد.

“متخصصان بر این باورند که در صورت داشتن رژیم غذایی سالم، نیاز به دریافت پروبیوتیک مازاد نیست. این رژیم غذایی است که می‌تواند بر باکتری‌های گوارشی تأثیر بگذارد و به سلامت سیستم گوارش بینجامد.”

به هرحال موضوع پروبیوتیک ها و اتیسم موضوعی جالب و درخور توجه است و پژوهشگران در تلاش هستند بتوانند اثرگذاری آن را بررسی کرده و درمان هایی را بر پایه ی آن بنا کنند.