روش درمانی دنور
مدل دنور [1]یک رویکرد مداخله اولیه رفتاری -رشدی جامع و طبیعی بوده که مفاهیم تجزیه و تحلیل رفتار کاربردی [2]و علوم رشدی را در هم آمیخته است.
این روش توسط سالی راجرز و جرالدین داوسون برای کودکان 12 تا ۶۰ماهه که با اختلال طیف اوتیسم [3]هستند طراحی شده است. این مدل بر اساس رشد و یادگیری کودکان عادی گردآوری شده است و برای ارزیابی و مشاهدة نتایج مداخلات مؤثر بر حیطه‌های رشدی برای کودکان با اختلال اوتیسم استفاده می‌شود.
هدف مدل دنور [4]پیشرفت رشد کودکان در حوزه‌های مختلف از جمله مهارت‌های شناختی، اجتماعی – عاطفی، سازگاری و زبانی است. زمانی که متخصصین کودکان با اختلال طیف اوتیسم درمان‌های مربوط به این اختلال را موردمطالعه قرار می‌دهند به‌سرعت متوجه می‌شوند که اکثر درمان‌های رفتاری، زمانی بیشترین موفقیت را دارند که در اوایل زندگی فرد شروع شوند. مدل دنور شروع زودهنگام یک رویکرد درمانی ارزشمند است.
در دهه‌های گذشته، واقعیت تأسف‌بار این بود که بسیاری از والدین کودکان با اختلال طیف اوتیسم اطلاعات درستی دربارة روش‌های درمان مفید نداشتند امروزه، رشد مستمر در زمینه‌های علوم‌شناختی، اختلالات رفتاری و درمان‌های مفید مرتبط، کمک و حمایتی را برای والدین و مراقبین فراهم کرده است. مدل دنور یکی از روش‌های درمان مؤثر است. یکی از نقاط قوت این مدل توانایی آن برای شکوفایی یا موفقیت در محیط‌های مختلف است.می‌توان از آن در یک محیط بالینی، یک محیط آموزشی و حتی در خانه استفاده کرد. این انعطاف‌پذیری، اطمینان از انجام کار را برای والدین و مراقبین و درمانگرها بسیار آسان‌تر می‌کند و درمان به دو صورت گروهی و انفرادی ارائه می‌شود.
مدل دنور می‌تواند به کودکان کمک کند تا در مهارت‌های اجتماعی، مهارت‌های زبانی و مهارت‌های شناختی و مهارت‌های حرکتی خود پیشرفت کنند و کودکانی که چالش‌های یادگیری قابل‌توجهی دارند می‌توانند به‌اندازه کودکانی که چالش‌های یادگیری کمتری دارند از آموزش سود ببرند.
مشارکت والدین بخش مهم و اساسی این برنامه آموزشی است. درمانگران باید راهبردها و روش آموزشی را که استفاده میکنند به والدین توضیح دهند تا خانواده‌ها بتوانند آنها را در خانه اجرا کنند. والدین و درمانگران از طریق بازی برای ایجاد روابط مثبت و سرگرم‌کننده استفاده میکنند. از طریق بازی و فعالیت‌های مشترک، کودک تشویق می‌شود تا مهارت‌های زبانی، اجتماعی و شناختی خود را تقویت کند.
روش دنور چک‌لیست بسیار کارآمدی است که والدین و متخصصین می‌تواند به کمک آن مهارت‌هایی که کودک به‌صورت کامل دارد یا مهارت‌هایی که کودک در آن توانایی ندارد را ارزیابی کنند و به کمک این ارزیابی می‌توانند برای آینده کودک طرح درس مناسبی طراحی کنند.
درمانگران این روش، روان‌شناس، متخصصین رفتاری و شناختی، کار درمانگر و رفتاردرمانگر هستند.
طرفداران روش دنور بر این باورند که کار اساسی و مهم این است که آموزش در سنین پایین انجام شود، تا کودکان راحت‌تر در گروه‌های اجتماعی بزرگ‌تر (مانند محیط‌های مدرسه) در مراحل بعدی زندگی‌شان پذیرفته شوند.
ویژگی‌های کلیدی این روش عبارت‌اند از:
تعامل عمیق والدین، درمان مبتنی بر بازی، ارتباط، تأکید بر عاطفه مثبت و پویایی بین‌فردی، استراتژی‌های طبیعت‌گرایانه برگرفته از روش تحلیل رفتار کاربردی، فعالیت‌های مشترکی که مشارکت را تقویت می‌کند، حساسیت به اهداف رشد «عادی» دوران کودکی.
پرسش‌نامة غربالگری رشد دنور در سال 1967 توسط فرانکنبرگ و داد برای شناسایی توانایی‌های کودکان خردسال تا شش سال با مشکلات رشد و نمو انجام شد نسخه اصلاح شده [5] در سال 1992 برای ارائه پیشرفت‌های لازم منتشر شد
پرسش‌نامة غربالگری رشد دنور چهار حوزة رشد کودک را در مهارت‌های اجتماعی، مهارت‌های زبانی، مهارت‌های حرکتی، مهارت‌های شناختی در چهار سطح بررسی می‌کند.
این پرسش‌نامه از طریق مشاهده مستقیم متخصص یا گزارش مادر و مربی انجام می‌شود.
روش نمره دهی این آزمون:
اگر کودک مهارت خواسته شده را انجام دهد و گزارش والدین هم به این صورت باشد که کودک همیشه این مهارت را انجام می‌دهد به او نمرة A میدهیم.
اگر کودک مهارت خواسته شده را به‌صورت کامل انجام نداد و آن فعالیت را با مشوق انجام داد و گزارش والدین هم به این صورت باشد به او نمرة P میدهیم.
اگر کودک مهارت خواسته شده را انجام نداد و با مشوق هم تمایلی به انجام فعالیت ندارد و گزارش والدین هم به این صورت باشد به او نمرة N میدهیم.
اگر کودک اصلاً توانایی انجام مهارت را ندارد نمرة X میدهیم.
بیشتر مهارت‌های کودکان در یکی از چهار سطح برای هر حوزه جمع می‌شوند.برای کودکانی که مهارتشان را در سطح اول نشان می‌دهند، سطح دوم را اجرا می‌کنیم و به همین ترتیب ادامه میدهیم، اگر کودکی اغلب به سؤالات در یک سطح پاسخ داد و تنها تعداد کمی از فعالیت‌ها را انجام نداد به سطح بالاتر و بعدی میرویم و آن فعالیتهایی که نتوانسته است انجام دهد را مورد ارزیابی و آموزش قرار میدهیم.
در واقع امروزه، روش درمانی دنور به ابزاری ضروری برای کمک به کودکان اوتیسم تبدیل شده است که برای برقراری ارتباط با سایر اعضای محیط اجتماعی خود تلاش میکنند و در یادگیری سایر وظایف مرتبط با مشکل مواجه هستند.
[1] Early Start Model Denver
[2]ABA
[3] ASD
[4] ESDM
[5] Denver II