کورتیزول نوعی هورمون استروئیدی است که توسط غدد فوق کلیوی، غدد درون ریز واقع در بالای کلیه ترشح می‌ شود.

این هورمون بر عملکرد بخش های مختلف بدن اثرگذار بوده و اغلب به کنترل واکنش بدن در برابر استرس کمک می‌ کند.

کورتیزول هورمونی حیاتی است که تقریباً بر همه فعالیت ‌های بدن انسان نظارت دارد. این هورمون وظایف متعددی بر عهده دارد که برخی از آنها شامل:

• کنترل واکنش های بدن در برابر استرس
• کمک به کنترل میزان مصرف چربی ‌ها، پروتئین‌ ها و کربوهیدرات ها یا متابولیسم بدن
• کاهش التهاب
• تنظیم فشار خون
• تنظیم قند خون
• کمک به کنترل وضعیت چرخه خواب و بیداری

بدن به طور مرتب وضعیت ترشح کورتیزول را بررسی می ‌کند، زیرا بالا بودن یا پایین بودن سطح این هورمون سلامتی را به خطر می ‌اندازد.

مفهوم سطح هورمون کورتیزول چیست؟

​​​​​​سطوح هورمون کورتیزول در طول روز، به طور طبیعی افزایش می‌یابد و افت می‌کند. ​​​​​​​​سطوح این هورمون در اواخر شب و معمولا در حوالی نیمه‌شب به پایین‌ترین سطح خود می‌رسند. از آن جا به بعد، میزان کورتیزول شروع به افزایش می‌کنند. اگر افراد به صورت نامنظم کار کنند و یا در طول روز زیاد بخوابند، این الگو می‌تواند تغییر کند یا جابجا شود. بیماری‌هایی از جمله اختلالات غده آدرنال که بر تولید و یا استفاده از کورتیزول تاثیر می‌گذارند نیز می‌توانند این الگوی طبیعی را مختل کنند.

اختلالات غدد آدرنال ممکن است زمانی ایجاد شوند که غدد آدرنال مقدار زیادی کورتیزول تولید می‌کنند و یا مقدار تولیدی آن‌ها کاهش می‌یابد

سطح طبیعی کوتیزول در بدن چه مقدار است؟

مقدار کورتیزول موجود در خون، ادرار و بزاق در ساعات اولیه روز به بالاترین سطح رسیده و در طول روز به تدریج کاهش پیدا می ‌کند، به گونه ای در ساعات میانی شب به کمترین مقدار خواهد رسید.

در صورتی که فرد شیفت شب کاری داشته یا به هر دلیلی الگوی خواب تغییر کند، مقدار آن در بدن نیز در این ساعات متفاوت خواهد بود.

مقدار طبیعی کورتیزول در بدن به این صورت عنوان شده:

۶ تا ۸ صبح : ۱۰ تا ۲۰ میکروگرم در هر دسی ‌لیتر(mcg/dl)

حدود ۴ بعد از ظهر : ۳ تا ۱۰ میکروگرم در هر دسی ‌لیتر

البته این اعداد در میان افراد مختلف، روش‌های آزمایشگاهی مختلف و زمان‌ های نمونه ‌گیری متفاوت است. در صورتی که نتایج تفاوت بسیاری با حالت عادی داشت، پزشک ممکن است آزمایش را دوباره تکرار کند.

عوارض کورتیزول بالا

کورتیزول به صورت طبیعی دارای فوایدی برای بدن می باشد . اما ترشح آن( هورمون استرس ) بالا در بلند مدت می تواند عوارضی مانند افزایش وزن ، فشار خون بالا ، اختلال در خواب ، تاثیر منفی در روحیه و نهایتا کاهش سطح انرژی شما را در پی داشته باشد. قرار گرفتن در معرض استرس مزمن و ترشح زیاد کورتیزول در نهایت منجر به سرکوب سیستم ایمنی می شود.

کورتیزول،  استرس و اوتیسم

کورتیزول یک هورمون استرس عصبی بیولوژیکی است که فعالیت محور هیپوتالاموس-هیپوفیز-آدرنال (HPA) را منعکس می کند. این هورمون را هورمون استرس می نامند زیرا هنگام فعالیت مکانیزم های فرار یا مبارزه در برابر استرس در سطوح بالاتری ترشح می شود. ترشح  اندک آن اثرات مثبتی دارد. با این حال، ترشح سطوح بالاتر کورتیزول بر عملکرد شناختی تأثیر منفی می گذارد.

مطالعات مختلفی درباره‌ی ارتباط کورتیزول، استرس و اختلال اوتیسم انجام گرفته است که نتایج مختلفی را نشان داده‌اند. علت بسیاری از این اختلافات، نوع نمونه، روش اندازه‌گیری و اندازه‌ی نمونه عنوان شده‌است.

مطالعات گذشته نشان داده است که افراد با اختلال اوتیسم دارای سطوح غیر طبیعی هورمون‌های مختلف مانند سروتونین، اکسی توسین، وازوپرسین، کورتیزول و دهیدرواپی آندروسترون (DHEA) هستند (لام و همکاران 2006).

این مطالعات از انواع فناوری ها برای تجزیه و تحلیل نمونه های بزاق، ادرار و خون استفاده کرده اند. یکی از سیستم هایی که به خوبی در پژوهش‌ها مورد مطالعه قرار گرفته است، محور هیپوتالاموس-هیپوفیز-آدرنال (HPA) است که به شدت در پاسخ به استرس نقش دارد (هاینریش و کوب 2004). کورتیزول در بسیاری از جمعیت ها به خوبی مورد مطالعه قرار گرفته است، زیرا یک معیار مهم برای واکنش بیولوژیکی به استرس است و هر دو پاسخ کورتیزول بیش از حد و پایین‌تر از حد با اختلال در تنظیم محور HPA مرتبط است (Gunnar and Donzella 2002؛ Gillespie et al. 2009). فعالیت‌های کورتیزول یک شاخص عالی از عملکرد قشر آدرنال در دوران کودکی را ارائه می دهد که مستقل از سن تقویمی و مراحل رشد بلوغ است (گومز و همکاران 1991).

هر نوع استرس جسمی یا روحی می تواند منجر به افزایش کورتیزول شود. با این حال، نوع موقعیتی که باعث واکنش استرس می شود می تواند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد.

معمولاً مشاهده می شود که افراد با اختلال اوتیسم به تغییرات محیطی یا موقعیت های جدید واکنش غیرعادی نشان می دهند درحالی که بسیاری از این موقعیت‌ها ممکن است برای دیگران استرس زا نباشد. مطالعات انجام شده در مورد تغییرات سطح کورتیزول در کودکان با اختلال اوتیسم، یافته های متناقضی را گزارش کرده اند، که تصور می شود تا حدی به دلیل استفاده از روش های مختلف، انجام اندازه گیری ها در زمان های مختلف روز، و عدم کنترل کافی شرایط جمع آوری باشد. (کارتن و همکاران 2005)

طبق تحقیقات کوربت و همکاران در سال 2014، ممکن است طیفی از پاسخگویی به استرس وجود داشته باشد. برخی از افراد در مواجهه با یک موقعیت استرس زا سطوح غیرطبیعی بالا کورتیزول دارند، در حالی که برخی دیگر سطوح غیرطبیعی پایینی دارند (راتل، و همکاران، 2011). مدت زمان تداوم رفتار تحت تاثیر استرس نیز نسبت به سطح کورتیزول متفاوت است.

در برخی افراد، برانگیختگی به دلیل استرس باعث افزایش سطح کورتیزول می شود، اما این واکنش با گذشت زمان شروع به کاهش می کند. همین مطالعه تحقیقاتی توضیح می‌دهد که یک فرد ممکن است با کاهش این هورمون خود را با استرس طولانی‌مدت سازگار کند و در موقعیت‌های استرس‌زا، برانگیخته نشود .

بالا بودن کورتیزول و اوتیسم

هنگامی که ما به شدت آشفته هستیم و سطح کورتیزول بالا است، تفکر و حافظه ی ما تحت تأثیر قرار می گیرد (جاکوب و نادل، 1985 ) اسپرات و همکاران (2014) در پژوهش خود سطوح قابل توجه بالاتر کورتیزول و مدت طولانی افزایش کورتیزول در کودکان با اختلال اوتیسم را یافتند. افراد با اختلالال اوتیسم، اغلب نسبت به استرس، بیش از حد واکنش نشان می دهند (کوربت، شوپ و لانی، 2012). سطح استرس به عواملی مانند سن، جنسیت، وضعیت سلامت روانی و زمینه در ارتباط با فرد مرتبط است.

مطالعه‌ی جدیدی با بررسی الگوی تعامل با همسالان، سطوح بالاتری از کورتیزول را در بسیاری از کودکان با اختلال اوتیسم نشان داده است (کوربت و همکاران 2010). این موضوع نگران کننده است زیرا نشان‌دهنده‌ی بالا بودن کورتیزول در مدت زمان طولانی است.

افزایش مزمن کورتیزول می تواند تأثیر مخربی بر رشد مغز داشته باشد (Squire 1992; Hahn et al. 1992). ارتباطی بین زمان طولانی و وجود سطح بالای کورتیزول و کاهش اندازه نواحی مغز مانند هیپوکامپ در افراد بدون اختلال اوتیسم یافت شده است (کارتن و همکاران 2005). سطوح بالای کورتیزول با موارد دیگیری از جمله امنیت پایین و  دلبستگی‌های والد-کودک مرتبط است که در کودکان با اختلال اوتیسم دیده می شود (نابر و همکاران 2007؛ دتلینگ و همکاران 2000)

اوتیسم، استرس و ژنتیک

شواهد قابل توجهی مبنی بر اینکه افراد با  اختلال طیف اوتیسم (ASD) در تنظیم محور هیپوتالاموس-هیپوفیز-آدرنال (HPA) اختلال دارند جمع آوری شده است. اختلال در ریتم روزانه، افزایش سطح هورمون آدرنوکورتیکوتروپین هیپوفیز (ACTH) و کاهش غلظت کورتیزول در پلاسما و بزاق در افراد با اختلال اوتیسم مشاهده شده است. کم‌فعالی محور HPA و کاهش سطح کورتیزول بزاق نیز در والدین افراد با اختلال اوتیسم مشاهده شده است. استرس وارد شده به مادر در دوران بارداری در رفتارهای غیرعادی، اختلالات ذهنی و شناختی فرزندان نقش دارد. هیپوکامپ محل اصلی هدف برای کورتیکواستروئیدها در مغز است زیرا دارای بالاترین غلظت مکان‌های گیرنده برای گلوکوکورتیکوئیدها است.

چندین مطالعه نشان داد که قرار گرفتن مکرر در معرض گلوکوکورتیکوئید قبل از تولد تأثیرات عمیقی بر عملکرد HPA در حیوانات و انسان دارد. کورتیزول پایین در شرایط استرس مزمن و در موقعیت های اجتماعی که با روابط اجتماعی ناپایدار مشخص می شود، دیده می شود. وجود حمایت اجتماعی با کاهش پاسخ به استرس و کاهش غلظت کورتیزول آزاد در بزاق همراه است.

چندین مطالعه نشان می دهد که اکسی توسین به طور قابل توجهی سطح کورتیزول بزاق را کاهش می دهد. یافته‌های چندین آزمایشگاه که هم کودکان اوتیستیک و هم والدین را مورد بررسی قرار داده‌اند، بیشتر از این دانش حمایت می‌کند که مادران ممکن است برخی از ویژگی‌های متابولیک را با کودکان اوتیستیک خود به اشتراک بگذارند و نیاز به مداخله هر دو – کودکان اوتیستیک و مادرانشان – وجود دارد. پیشنهاد شده است که فاکتور رونویسی همودومین زوجی 1 (PITX1)، یک تنظیم کننده کلیدی هورمون ها در محور HPA، ممکن است در علت شناسی اوتیسم دخیل باشد.

رفتارهای تکراری و استرس

مطالعه حاضر هیچ تفاوتی در سطح کورتیزول بین افراد با علائم کم و زیاد ASD و دارای ترکیبی از ناتوانی‌های حسی و عقلانی نشان نداد. این بدان معناست که علائم اضافی ASD منجر به پاسخ‌های کورتیزول بالاتر و شاید استرس بیشتر در این افراد با ناتوانی‌های چند برابری نمی‌شود.

با این حال، ما متوجه شدیم که رفتارهای کلیشه ای و تکراری با پاسخ های کورتیزول در OASID مرتبط است. پزشکان باید این را در هنگام درمان افراد دارای معلولیت های چندگانه که رفتارهای کلیشه ای از خود نشان می دهند، در نظر بگیرند، به خصوص که این ممکن است یک فرآیند خودتنظیمی برای مقابله با استرس تجربه شده باشد (بلومینگ-ولبرینک و همکاران، 2012).

رفتار کلیشه‌ای در این معنا سیگنال هشدار خوبی برای استرس است و درمان می‌تواند به جای کاهش رفتارهای کلیشه‌ای، بر کاهش استرس متمرکز شود. این یافته همچنین می تواند پیامدهای قوی برای تشخیص ASD در این گروه داشته باشد. مشاهده رفتارهای معمول ASD مانند حرکات کلیشه ای لزوماً نشان دهنده ASD نیست، اما می تواند نشانه ای از استرس باشد. این مطابق با مطالعات قبلی است که نشان داده‌اند در این گروه هدف، بزرگترین تفاوت‌ها بین افراد با و بدون ASD در حوزه اجتماعی و ارتباطی است

کودکان با اختلال اوتیسم اغلب در سازگاری با تغییرات مشکل دارند. مطالعات قبلی کورتیزول، یک هورمون استرس عصبی بیولوژیک که فعالیت محور هیپوتالاموس-هیپوفیز-آدرنال (HPA) را منعکس می کند، در کودکان با اختلال اوتیسم نتایج متغیری را نشان داده است.

این مطالعه سطوح کورتیزول را در کودکان با و بدون اوتیسم اندازه گیری کرد: (1) در حالت استراحت. (2) در یک محیط جدید؛ و (3) در پاسخ به یک عامل استرس زا خونگیری. پاسخ کورتیزول سرم به طور قابل توجهی بالاتر در گروه کودکان با اختلال اوتیسم یافت شد. تجزیه و تحلیل به طور قابل توجهی سطوح بالاتر کورتیزول و طول مدت و بهبود طولانی مدت افزایش کورتیزول به دنبال عامل استرس زا در کودکان با اختلال اوتیسم را نشان داد. این مطالعه افزایش واکنش‌پذیری محور HPA به استرس و محرک‌های جدید را در کودکان با اختلال اوتیسم نشان می‌دهد.