اوتیسم چیست؟ در ابتدا در تعریف اوتیسم، باید بگوییم که اوتیسم، یک اختلال عصب-رشدی است. در این اختلال، بخش‌های مختلف مغز فرد اوتیسم، در همکاری با یکدیگر، دچار مشکل می‌شوند. نشانه‌های این اختلال، معمولاً در سه سال اول زندگی، بروز می‌کند و اختلالی مادام‌العمر است. شاخصه اصلی اختلال اوتیسم، نقص در ارتباط، و تعاملات اجتماعی، و بروز رفتارهای کلیشه‌ای و خزانه رفتاری، حرکتی است. اختلال اوتیسم، بر روی درک افراد از دنیا، و تعاملاتشان با افراد، اثر می‌گذارد. افراد دارای اوتیسم، دنیا را متفاوت‌تر از بقیه می‌بینند، می‌شنوند و حس می‌کنند.

اتیسم بیماری نیست، و درمان دارویی قطعی نیز ندارد، اما با توانبخشی، فرد دارای اوتیسم می‌تواند مهارت کسب کند، و مستقل زندگی کند، و همچنین نبوغ خاصی را، از خود نشان دهد. اوتیسم شرایطی به‌صورت طیف دارد، که از خفیف تا شدید، متغیر است. اوتیسم به صورت‌های متفاوتی، در رفتارهای فرد دارای اوتیسم، نمایان می‌شود. بعضی از افراد دارای اوتیسم، مشکلات دیگری نیز، از جمله کم‌توانی ذهنی، اختلال یکپارچگی حسی، اختلال بیش‌فعالی، و نقص توجه، صرع و مشکلات گوارشی دارند، که به این معناست که این افراد، نیازمند سطوح حمایتی مختلفی، هستند.

اوتیسم با عملکرد بالا چیست؟

طبق کتاب راهنمای ارزیابی، و تشخیص اختلالات ذهنی (ویرایش پنجم)، که در سال 2013 منتشر شد، افرادی که دچار اختلال اوتیسم با عملکرد بالا هستند، معمولاً با اختلال سندروم آسپرگر نیز شناسایی می‌شوند. سندروم آسپرگر، یک اختلال ذهنی است، که در آن فرد در ارتباط، و برقراری تعامل با دیگران، مشکل دارد و به موضوعات خاصی، علاقه دارد.

اوتیسم با عملکرد بالا، یک عبارت برای دسته‌بندی اختلال طیف اوتیسم است، که به‌صورت گسترده با درجه دشواری، و پاسخ به راهنمایی‌های اجتماعی، و احساسات دسته‌بندی می‌شود.

در واقع اوتیسم با عملکرد بالا، که در عموم به اوتیسم پیشرفته نیز نامیده می‌شود، یکی از درجات اختلال اوتیسم است. افراد با اوتیسم پیشرفته نیز، همچون سایر افراد با اختلال اوتیسم، دچار ضعف‌ها و چالش‌هایی هستند، امّا به‌نسبت، به حمایت کمتری نیاز دارند، و آموزش صحیح و زودهنگام می‌تواند، تأثیرات به‌سزایی در روابط اجتماعی، و مهارت‌های آن‌ها، ایجاد کند.

در صورتی که افراد اوتیسم با علمکرد بالا، دارای برنامه‌ی روزانه مشخص و روتینی باشند، می‌تواند بهترین عملکرد خود را، در محیط‌های مختلف همچون مدرسه، محیط کار و … دارا باشند. این دسته از افراد اوتیسم، کلیشه‌های رفتاری و حرکتی کمتری دارند، و با توجه به سطح شناخت ذهنی، حتی قادر به کنترل برخی کلیشه‌های رفتاری خود نیز، هستند. درصورت دریافت آموزش‌ها، و کسب مهارت‌های اجتماعی، می‌توانند علمکرد مناسبی، در محیط‌های مختلف، به‌لحاظ اجتماعی، برقراری ارتباط و تعاملات اجتماعی دارا باشند. برای آشنایی بیشتر با سطوح اختلال طیف اوتیسم، و همچنین ویژگی‌های افراد اوتیسم با عملکرد بالا (اوتیسم پیشرفته)، پیشنهاد می‌کنیم مطالب ارائه‌شده، درباره‌ی انواع سطوح اوتیسم را نیز، مطالعه کنید.

انواع سطوح اوتیسم

اختلال طیف اوتیسم، براساس راهنمای آماری، و تشخیصی اختلال طیف اوتیسم، به سطوح مختلفی تقسیم‌بندی می‌شود؛

• سطح یک اختلال طیف اوتیسم (اوتیسم با عملکرد بالا): نیازمند حمایت

کودکان با اختلال سطح یک اوتیسم، و یا اوتیسم با علمکرد بالا، به لحاظ ارتباط اجتماعی، بدون حمایت بموقع و مناسب، به دلیل نقص در تعاملات اجتماعی، می‌توانند آسیب‌های جدی، در روابط اجتماعی خود با دوستان، یا همسالانشان را، تجربه کنند. این افراد، در برقراری روابط و تعاملات اجتماعی، دچار ضعف هستند، و برخلاف توانمندی‌های گفتاری و کلامی که دارند، نمی‌توانند آغازگر یک گفت‌وگو باشند، ممکن است در واکنش به صحبت‌های فرد مقابل، پاسخ‌های غیرمعمول یا بی‌ربط ارائه دهند، گاهاً به‌نظر می‌رسد، که تمایلی به گفت‌وگو، و یا ارتباط با دیگران ندارند. می‌توانند وارد ارتباط و یک گفت‌وگو شوند، امّا معمولاً این‌طور به‌نظر می‌رسد، که مکالمه رودررو، برایشان دشوار است.

تمایل به ارتباط، و برقراری رابطه با همسالانشان دارند. امّا، ممکن است در تلاش برای دوستیابی، غیرمعمول رفتار کنند. افراد اوتیسم با عملکرد بالا، به لحاظ رفتارهای تکراری و کلیشه‌ای، به دلیل عدم توانمندی انعطاف‌پذیری، ممکن است در انجام تکالیف مختلف، در چندین زمینه متفاوت، دچار مشکل شوند. یکی از چالش‌های اساسی در این افراد، مشکل در انتقال بین فعالیت‌ها، و تکالیف مختلف، و یا برنامه‌ریزی و سازماندهی تکالیف مختلف است، که معمولاً عملکردهای تحصیلی، و شغلی این افراد را، مختل می‌کند.

• سطح دو اختلال طیف اوتیسم (اوتیسم با عملکرد متوسط): نیازمند حمایت‌های جدی

افراد اوتیسم در سطح دو، به لحاظ اجتماعی، به طور آشکار در توانمندی‌های ارتباط کلامی و غیرکلامی، دچار نقص هستند، و حتی با حمایت‌ها و آموزش‌های بموقع نیز، در آغازگری تعاملات، و مکالمات اجتماعی، دچار ضعف‌های بارز هستند؛ به طور مثال، یک کودک اوتیسم با عملکرد متوسط، و در سطح دو، ممکن است بتواند برخی جملات گفتاری ساده را بیان کند، امّا در ابراز علاقه‌مندی‌ها، و درخواست‌هایش، بسیار ضعف دارد، و ارتباط با دیگران، برایش بسیار دشوار است.

در زمینه رفتارهای کلیشه‌ای نیز، این افراد معمولاً رفتارهای کلیشه‌ای واضحی را نشان می‌دهند، به‌طوری این رفتارها، می‌تواند در عملکرد آموزشی، و ارتباطی آن‌ها، تداخل ایجاد کند. این افراد، تمایل شدیدی به یکنواختی دارند، و ایجاد هر تغییری، برایشان بسیار سخت است؛ وابسته به اشیاء و شرایط یکنواخت هستند، و ممکن است هر تغییری، دچار بهم‌ریختگی و آشفتگی شدید این افراد شود.

• سطح سوم اختلال طیف اوتیسم (اوتیسم با عملکرد ضعیف) : نیازمند حمایت‌های بسیار جدی

افراد با اختلال طیف اوتیسم در سطح سه، در توانمندی‌های ارتباط اجتماعی، آسیب‌های شدید کارکردی دارند، آغازگری بسیار محدود است، و به درخواست‌های دیگران، به ندرت با کلام پاسخ می‌دهند. معمولاً تنها هدف این افراد، از برقراری ارتباط با دیگران، برآورده‌کردن نیازها، و خواسته های ضروری آن‌ها است؛ در غیر این‌صورت، تمایلی به برقراری ارتباط با دیگران ندارند. رفتارهای کلیشه‌ و تکراری زیاد، و بسیار آشکار دارند، که به‌شدت در عملکردهای روزانه آن‌ها، اختلال ایجاد می‌کند، و مقاومت بسیار شدیدی در مقابل تغییرات دارند؛ به حدی که در برابر هر تغییری، بهم‌ریختگی شدید و واضح، بروز می‌دهند.

چگونه اوتیسم را تشخیص دهیم؟

براساس راهنمای تشخیصی، و آماری اختلالات روانی، علائم اختلال طیف اوتیسم، شامل مشکل در برقراری ارتباط، و تعاملات اجتماعی، پردازش حسی، و رفتار‌های تکراری و محدود است. البته هنوز نمی­‌توان اوتیسم را، مانند بسیاری از اختلالات روانی، با استفاده از معیارهای زیستی، مانند آزمایش خون، یا اسکن مغز تشخیص داد؛ بنابراین متخصصان، معمولاً برای معاینه، و تشخیص این اختلال، به رفتار کودک بسنده می‌­کنند.

یکی از ابزارهای رایج برای ارزیابی کودکان اوتیسم، استفاده از نسخه اصلا­ح ­شده اوتیسم، برای کودکان نوپا (m-chat)، است. این روش، متکی بر پاسخ والد یا مراقب اول کودک، به 23 سؤال مهم، درباره‌ی کودک است. همچنین برنامه نظارت برای تشخیص اوتیسم  (ADOS)، به متخصص اجازه می‌­دهد، تا از طریق مشاهده کودک، به مدت یک ساعت، این اختلال را در کودک، تشخیص دهد.

صدای اوتیسم می‌کوشد تا با ارائه کاملترین خدمات توانبخشی و آموزشی، مطابق با نیازهای هر کودک، زندگی شادتری برای کودکان دارای اختلال اوتیسم فراهم نماید. والد محترم، اگر نیاز به دریافت اطلاعات بیشتر درباره ی اوتیسم و یا نیاز به هرگونه آموزش برای نحوه ی برقراری ارتباط با کودک اوتیسم خود دارید، می‌توانید از طریق شماره تلفن‌های ۰۲۱۸۸۶۱۶۹۳۱ و ۰۲۱۸۸۶۱۶۹۳۲ ، با ما در ارتباط باشید.