اختلال طیف اوتیسم، یک اختلال عصبی و رشدی است که مشخصه آن، تخریب مداوم در تعاملات اجتماعی دوطرفه، انحراف ارتباطات و الگوهای رفتاری و قالبی و محدود است. اختلال اوتیسم بر نحوه تعامل افراد با دیگران، برقراری ارتباط، یادگیری و رفتار تأثیر بسیاری دارد. اگرچه اوتیسم را در هر دوره سنی قابل‌شناسایی است؛ اما به‌عنوان یک اختلال رشدی از آن یاد می‌شود، زیرا عموماً در 2 سال اول زندگی علائم آن در کودک ظاهر می‌شود. 

ویژگی‌های دیگر کودکان اوتیسم بیثباتی شدید آن‌ها در خلق و عاطفه و واکنشهای غیر معمول آن‌ها به محرک‌های حسی است که با کودکان هم سن و سال آن‌ها بسیار متفاوت است. در این مطلب قصد داریم تا راجع به نکات کلی تشخیص اوتیسم برایتان بگوییم و به طور خلاصه با نشانه های این اختلال آشنا شویم.

تشخیص اوتیسم از کودکی تا بزرگسالی; 5 روش تشخیص ASD در کودکان

اوتیسم نشانه های مختلف و ویژگی های گوناگونی دارد. همین موضوع باعث شد  که هر فرد با اختلال اوتیسم با دیگری متفاوت باشد.

با این حال بر اساس شدت نشانه های اوتیسم برای آن سه سطح تعریف کرده اند.

1: نیازمند حمایت

2: نیازمند حمایت زیاد

3: نیازمند حمایت بسیار زیاد

در مقوله ی تشخیص اختلال اوتیسم همین موضوع باعث می‌شود که علائم و رفتارهای زیادی وجود داشته باشد که دیده‌شدن آن‌ها در فرد، نشانه‌ای از وجود اختلال طیف اوتیسم باشد.

والدین و نشانه های اوتیسم

والدین به‌عنوان کسانی که وقت بیشتری با کودک خود می‌گذرانند ممکن است زودتر متوجه این تفاوت‌ها شوند. این تفاوت ها از ابتدای تولد و زندگی فرد همراه اوست و یک‌دفعه به وجود نمی‌اید اما ممکن است تا حدود سه سالگی طول بکشد تا این نشانه‌ها نمایان شده و تفاوت کودک با دیگران به صورت واضح آشکار شود.

اگر شدت و علائم اوتیسم شدید باشند ممکن است والدین در سنین پایین تر هم متوجه تفاوت‌ها و نشانه‌های اوتیسم در کودک خود بشوند. این موضوع که کودک از همان ابتدای نوزادی رفتارهای متفاوت و خاص و یا تأخیرهای رشدی داشته است توسط بسیاری از والدین ذکر شده است. تأخیرهای رشدی و یا رفتارهای متفاوت گرچه به معنای وجود حتمی اختلال اوتیسم در کودک هستند اما می‌توانند نشانه‌ای برای والدین باشند که برای بررسی وضعیت کودک به متخصص مراجعه کنند.

تست و تشخیص اختلال اوتیسم

بعد از این که والدین متوجه تفاوت های کودک شدند یا پزشک و یا روانشناس آن ها را برای ارزیابی های بیشتر ارجاع داد باید از کمک متخصصین کودک مثل روانشناس کودکان استثنایی، متخصصین مغز و اعصاب و یا روانپزشک استفاده کرد.

تست‌های متفاوتی برای تشخیص اختلال اوتیسم وجود دارد که از مشهورترین آن‌ها می‌توان به تست غربالگری M-CHAT-R ، ADI-R   و … اشاره کرد.

این تست‌ها به صورت پرسش‌نامه بوده و توسط والدین کودک پر می‌شوند و بر اساس نمره‌گذاری‌هایی که دارند ریسک ابتلای کودک به اختلال طیف اوتیسم را نمایان می‌کنند.

اگر والدین یا اطرافیان کودک رفتارهای مشکوک، تأخیرهای رشدی، مشکلات حسی و … در کودک مشاهده کردند، بهترین کار مراجعه به روان‌شناس کودک، متخصص مغز و اعصاب و روانپزشک برای بررسی وضعیت کودک است.

با توجه به گوناگونی نشانه‌ها و علائم اوتیسم در کودکان، فردی که کودک را بررسی و ارزیابی می‌کند باید حتماً به اوتیسم و ویژگی‌های آن اشراف داشته باشد و بتواند نشانه های اوتیسم را از اختلالات مشابه افتراق بدهد.

5 روش تشخیص اختلال طیف اوتیسم در کودکان

1. مصاحبه تشخیصی اوتیسم – نسخه بازبینی شده ADI-R

ابزار تشخیصی ADI-R یکی از بهترین ابزارهای تشخیصی اوتیسم است و به متخصص اطمینان می‌دهد که باتوجه‌به معیار DSM-5 ارزیابی صورت‌گرفته است و کودک را در سطوح شدت اختلال اوتیسم قرار می‌دهد. تست شامل ۹۳ سؤال است و زمان اجرای این آزمون ۹۰ تا ۱۲۰ دقیقه است. این آزمون دقت بسیار بالایی دارد و به‌صورت مصاحبه‌ای نظام‌مند و ساختاریافته انجام می‌شود.
این آزمون برای مراجعین دارای گفتار و بدون گفتار قابل بالای ۱۸ ماه اجرا است و در واقع وابستگی کلامی وجود ندارد. تفکیک دقیق و تشخیص افتراقی بیم اوتیسم و سایر اختلالات رشدی که در زمینه هوش و عقب‌ماندگی‌های ذهنی وجود دارد با این تست امکان‌پذیر است. 

سؤالات این تست شامل سه بخش است: 

1. مهارت‌های ارتباطی و زبانی کودک 
2. تعاملات اجتماعی کودک 
3. رفتارهای تکراری و یا سایر رفتارهای متفاوت است

2. برنامه مشاهده تشخیصی اوتیسم ADOS

یک تست استاندارد شده برای تشخیص اوتیسم است که بر اساس مشاهده مستقیم کودک یا بزرگسال در شرایط خاص انجام می‌شود. این تست هم برای کودکانی که کلام ندارند و هم برای کودکان دارای گفتار بخش‌های مجزایی دارد. این تست شامل سناریوهای مختلفی است و آزمونگر رفتار و برخورد کودک را در هر یک از این شرایط بدون کمک والدین مشاهده خواهد کرد.

3. چک‌لیست تعدیل شده اوتیسم برای نوپایان M-CHAT

این چک‌لیست پرسشنامه‌ای است که خطر بروز اختلال اوتیسم را در کودکان ۱۶ تا ۳۰ماهه بررسی می‌کند. بخش اول این تست وجود ویژگی‌های اوتیسم را در کودک شناسایی می‌کند. اگر والدین تعداد مشخص شده‌ای از این ویژگی‌ها را ثبت کنند، فرم تکمیلی ارائه می‌شود.

4. آزمون گیلیام GARS-3

این آزمون در شناسایی، مشخص‌کردن شدت اختلال و تعیین مداخله مناسب به متخصصان کمک می‌کند.56 دسته رفتارهای فرد را توصیف خواهد کرد که در شش زیرمقیاس تقسیم‌بندی می‌شوند:

1. رفتارهای محدود و تکراری
2. ارتباط
3. تعامل اجتماعی
4. هیجانات
5. شناخت
6. گفتار

5- ضریب طیف اوتیسم (AQ)

این پرسش‌نامه توسط بارون کوهن و همکاران در مرکز پژوهش‌های اوتیسم کمبریج بریتانیا سال 2001 منتشر شده است. این تست از 50 گزاره تشکیل می‌شوند. با گزینه‌های کاملاً موافق، تا حدی موافق، تاحدی مخالف یا کاملاً مخالف باید به هر سوال جواب بدهند.

پرسش‌های این آزمون پنج حوزه متفاوت مرتبط با طیف اوتیسم را پوشش می‌دهد؛ این موارد عبارت است از:

1. مهار‌ت‌های اجتماعی
2. مهارت های ارتباطی
3. تخیل
4. توجه به جزییات 
5. تغیییر کانون توجه یا تحمل تغییرات است