جلوگیری از اوتیسم در بارداری; امروزه، اختلال طیف اوتیسم از جمله اختلالات شایع دوران کودکی است و میزان شیوع آن همواره در حال افزایش است. یکی از نگرانی‌ها و دغدغه زنانی که مایل به بارداری و تولد نوزاد هستند، نگرانی درباره‌ی تولد کودک با اختلال اوتیسم است. نه تنها زنان بلکه مادرانی که به‌تازگی فرزندشان تشخیص اختلال طیف اوتیسم گرفته است، نیز همواره احساس گناه کرده و نگران هستند که آیا آن‌ها و رفتارهایشان سبب بروز اختلال اوتیسم در فرزندشان شده‌اند یا خیر. آیا جلوگیری از ابتلا کودک به اوتیسم ممکن است؟ زنان شاید با خود بگویند به‌عنوان والد و به‌خصوص مادر چه اقداماتی می‌تواند مانع از ابتلا فرزندم به اوتیسم شود؟ آیا اختلال اوتیسم در غربالگری‌های متداول در دوران بارداری مشخص می‌شود؟ در این مقاله ما به‌طور مفصل درباره‌ی این موضوعات صحبت خواهیم کرد و به برخی سؤالات و پرسش‌های نگران‌کننده زنان باردار و مادران پاسخ خواهیم داد.

جلوگیری از اوتیسم در بارداری؛ آیا می‌توان از ابتلا جنین به اوتیسم در دوران بارداری جلوگیری کرد؟

اوتیسم اختلالی است که عوامل محیطی و ژنتیکی هر دو در بروز آن نقش دارند. بله، شما می‌توانید برخی از عوامل خطرساز برای تولد کودک اوتیسم را کنترل کنید؛ اما به دلیل آن‌که اوتیسم، اختلالی تقریباً ژنتیکی است، ممکن است عوامل وراثتی در ابتلای افراد به آن نقش داشته باشند و به همین خاطر نمی‌توان به‌سادگی جلوی ابتلای کودک به اختلال طیف اوتیسم را گرفت. به عبارتی دیگر، شما به‌عنوان والدین کودک می‌توانید با کنترل برخی شرایط و محرک‌های محیطی از اوتیسم جلوگیری کنید، با این‌حال نمی‌توان نقش عوامل وراثتی را نیز در بروز این اختلال نادیده گرفت.

چه اقداماتی می‌تواند از ابتلا جنین به اوتیسم جلوگیری کند؟

• سن بارداری

یکی از عوامل مؤثر در جلوگیری از ابتلا جنین به اوتیسم، عدم فاصله انداختن بین بارداری‌ها است؛ بارداری با فواصل بین ۲ الی ۵ سال کمترین خطر ابتلای کودکان به اوتیسم را به همراه دارد. محققان دریافتند که کودکان متولد شده از مادرانی که با فاصله کمتر از ۱۲ ماه از زایمان قبلی خود باردار شده بودند در مقایسه با کودکانی که فواصل ۲ الی ۵ ساله داشتند، بیشتر تشخیص اوتیسم دریافت کرده‌اند. هرچند که علت اوتیسم همچنان مشخص نیست؛ امّا، عدم فاصله انداختن بین بارداری‌ها ممکن است بتواند از اوتیسم جلوگیری کند.

• وضعیت جسمانی مادر

به نقل‌قول از دکتر وانگ، “زنانی که به‌شدت بیمار هستند و در دوران بارداری نیاز به بستری‌شدن پیدا می‌کنند، احتمال دارد کودکانی مبتلا به اوتیسم داشته باشند.”؛ به طور خاص، مطالعات زیادی در این باره صورت گرفته است که ارتباط میان عفونت‌های مادر در دوران بارداری و خطر ابتلای جنین به اختلال طیف اوتیسم را نشان می‌دهند. مطالعات نشان داده‌اند که عفونت‌های ویروسی مادر در دوران بارداری ممکن است منجر به ابتلای جنین به اوتیسم شود.

• موادغذایی مصرفی در دوران بارداری

عدم مصرف غذاهای دارای اسیدفولیک، یکی دیگر از عوامل خطر برای ابتلا نوزاد به اختلال اوتیسم است. تحقیقات نشان داده‌اند که مصرف اسیدفولیک و یا ویتامین‌های حاوی اسیدفولیک خطر به‌دنیاآوردن نوزاد اوتیسم را تا ۷۳ درصد کاهش می‌دهد. اسیدفولیک یک ماده محلول در آب بوده و نقش محافظت از جنین در برابر ایجاد نقص‌های مادرزادی را بر عهده دارد. لازم است تا مادران باردار جهت پیشگیری از ابتلای جنین به اوتیسم حتماً مصرف اسیدفولیک را در برنامه غذایی خود بگنجانند. اسیدفولیک در کلم‌بروکلی، لوبیاچیتی، تخمه آفتاب‌گردان، مارچوبه، موز و بادام‌زمینی به وفور وجود دارد.

عدم مصرف غذاهای یددار از دیگر عوامل ممکن برای اختلال اوتیسم در دوران بارداری است؛ هورمون‌های تیروئید که مسئول متابولیسم بدن هستند نیاز به اتم‌های ید دارند و همچنین ید مهم‌ترین عنصر برای رشد مغز انسان است.کمبود ید در خانم‌های باردار می‌تواند سبب کندی رشد جنین، معلولیت‌های شدید ذهنی و ناشنوایی شود. بهتر است مادران باردار برای پیشگیری از بروز این مشکلات و همچنین پیشگیری از اوتیسم، مصرف نمک یددار را موردتوجه قرار دهند.

مصرف آهن، از جمله عوامل ضروری برای مصرف در دوران بارداری است. کمبود آهن در مادر سبب ایجاد کم‌خونی و در نتیجه، باعث کاهش انتقال اکسیژن و مواد غذایی به جفت می‌گردد. مطالعات نشان می‌دهند که مصرف آهن در پیشگیری از ابتلای جنین به اوتیسم نیز نقش مؤثری دارند. آهن به صورت مکمل و یا در موادغذایی همچون جگر، تخم‌مرغ، گوشت قرمز، اسفناج، حبوبات و دانه‌های روغنی وجود دارد.

مصرف ویتامین دی، از دیگر موارد مهم و ضروری در دوران بارداری برای جنین و در جلوگیری از ابتلا نوزاد به اوتیسم است؛ احتمال به‌دنیاآوردن نوزاد اوتیسم در مادرانی که در دوران بارداری ویتامین دی مصرف می‌کنند کمتر است. ویتامین دی به جذب آهن از روده کمک کرده و باعث جلوگیری از ایجاد کم‌خونی می‌شود. ویتامین دی در قارچ، جو دوسر، ماهی‌تن و تخم‌مرغ یافت می‌شود.

• سن والدین به‌هنگام بارداری

بالابودن سن والدین از دیگر عوامل خطر برای اختلال طیف اوتیسم در نوزادان است. هرچه والدین مسن‌تر باشند، احتمال ابتلای فرزند آن‌ها به اوتیسم بیشتر می‌شود. نه تنها برای اختلال اوتیسم، بلکه سن بالای والدین، عامل بروز بسیاری از اختلالات دوران نوزادی است. در مادران، بارداری در سنین بسیار پایین نیز خطر ابتلای جنین به اوتیسم را افزایش می‌دهد.

• برخی عوامل مهم حین زایمان

زایمان زودرس، از عوامل مهم در بروز اوتیسم در نوزادان است. نوزادانی که قبل از هفته ۲۶ بارداری متولد می‌شوند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به اوتیسم قرار دارند.

پایین‌بودن وزن نوزاد نیز در حین زایمان ضرورت دارد؛ نوزادانی که با وزن کم متولد می‌شوند، خطر ابتلای آن‌ها به اوتیسم تا دوبرابر افزایش پیدا می‌کند.

توجه داشته باشید که هیچ‌کدام از موارد بالا به طور قطعی دلیل یا از دلایل ابتلای جنین به اوتیسم نیستند و هرکدام از آن‌ها صرفاً ممکن است منجر به اوتیسم شدن جنین شوند.

آیا می‌توان از ابتلای جنین به اوتیسم جلوگیری کرد؟

شکی نیست که شما می‌توانید جنین خود را از برخی از فاکتورهای زیست‌محیطی که باعث بروز نشانه‌های شدید یا خفیف اوتیسم می‌شود محافظت کنید. مثلا می‌توانید:

• مطمئن شوید که به هنگام بارداری در برابر داروهای سمی، الکل‌ها یا محرک‌های زیست‌محیطی قرار نمی‌گیرید.
• همه چیز را بررسی می‌کنید تا مطمئن شوید رنگ خانه‌تان بدون‌سرب است و پوسته‌پوسته نمی‌شود.
• مطمئن شوید که بارداری‌تان در سنین جوانی انجام می‌شود و پدر فرزندتان بیشتر از ۴۵ سال سن ندارد.
• اگر در معرض زایمان زودرس هستید دستورالعمل‌های پزشک را دنبال کنید.
• کودکتان را به طور منظم برای معاینه به پزشک ببرید تا مطمئن شوید مواردی همچون از دست‌دادن شنوایی، آلرژی و سایر مشکلاتی که می‌تواند نشانه‌های شبیه اوتیسم ایجاد کند را شناسایی می‌کنید.

آیا اوتیسم در غربالگری مشخص می‌شود؟

 پزشکان در طول بارداری نمی‌توانند بفهمند که آیا کودک شما اوتیسم دارد یا خیر؛ به عبارتی، هیچ غربالری موسوم به غربالگری اوتیسم در حین بارداری وجود ندارد. با این‌حال، اگرچه نمی‌توانید از داشتن فرزند مبتلا به اختلال اوتیسم جلوگیری کنید، اما می‌توانید با انجام این تغییرات در سبک زندگی خود احتمال ‌داشتن یک کودک سالم را افزایش دهید:

• سالم زندگی کنید.
• برای افرادی که مشکوک به اوتیسم هستند، یا فردی با اختلال طیف اوتیسم در خانواده خود یا همسرشان دارند، می‌توانند آزمایش ژنتیکی اوتیسم انجام دهند؛ اما این آزمایش‌ها ژن‌های خاص اوتیسم را آزمایش نمی‌کنند، بلکه اشکال سندرمی اوتیسم مانند ناهنجاری‌های کروموزوم‌ها را تشخیص می‌دهند.

سخن پایانی

به‌طورکلی، زنان باید تلاش کنند تا در دوران بارداری سالم بمانند. تغذیه سالم و مقوی، مصرف ویتامین‌های دوران بارداری مطابق توصیه متخصص زنان و زایمان، اجتناب از قرارگرفتن در معرض داروها و درمان‌های غیرضروری و اطمینان از به‌روز بودن واکسیناسیون آن‌ ضروری است. همچنین، مطالعه تازه‌ای در مجله انجمن پزشکی آمریکا نشان داده است که دیابت بارداری در هفته 26 با افزایش خطر ابتلا به اختلال اوتیسم نیز مرتبط است.