اهمیت نوبت‌گیری در کودکان اوتیسم

نوبت‌گیری مهارتی است که نقش مهمی در موفقیت اجتماعی دارد.

نوبت‌گیری در کودکان اوتیسم نیاز به آموزش دارد. اغلب کودکان اوتیسم با مفهوم نوبت گرفتن و به اشتراک گذاشتن اسباب‌بازی‌ها مشکل دارند. می‌توانیم از انواع بازی‌های تعاملی برای آموزش نوبت‌دهی به کودکان اوتیسم استفاده کنیم.

نکات مهمی که قبل از شروع آموزش نوبت‌گیری به کودکان اوتیسم باید به آن توجه کنید:

برای آموزش مؤثر در مهارت نوبت‌گیری، باید مطمئن شویم که کودک درک کند که چرا او نیاز به‌نوبت گرفتن دارد، درک کند که چه زمانی باید نوبت خود را بگیرد، مهارت‌های خودتنظیمی داشته باشد تا زمانی که نوبت به او نرسیده است مدت‌زمان انتظار را مدیریت کند، کودک آمادگی یادگرفتن اینکه در هنگام بازی با دوستانش چگونه نوبت را رعایت کند را داشته باشد.  این موارد پیش‌آمادگی کودک برای یادگرفتن مهارت نوبت‌گیری است. هنگام آموزش نوبت‌گیری به کودک اوتیسم، توجه به سطح رشد و مهارت‌های زبانی کودک نیز ضروری است. در آموزش به کودکان با عملکرد پایین از کلام زیاد استفاده نکنید. می‌توانید بیشتر روی استفاده از حرکات و نشانه‌های دیداری تمرکز کنید. اما با فرد اوتیسم بزرگ‌تر و با عملکرد بالا، می‌توانید فقط به آنها توضیح دهید که چرا، کی و چگونه نوبت می‌گیریم.

چرا مهارت رعایت نوبت و اهمیت قوانین برای کودک اوتیسم مهم است؟

در مکالمه، اگر کودکی این مهارت را نداشته باشد که بداند چه زمانی باید صحبت را متوقف کند تا به شخص دیگری اجازه صحبت بدهد، این می‌تواند بر توانایی او برای گفت‌وگوی مؤثر با دیگران تأثیر بگذارد. حتی کودکانی که به‌صورت غیرکلامی از طریق زبان اشاره، کارت‌های تصویری یا وسایل ارتباطی دیگر ارتباط برقرار می‌کنند نیز به آموزش مهارت‌های نوبت‌دهی نیاز دارند.

در محیط‌های آموزشی، کودکان به‌نوبت به سؤالات پاسخ می‌دهند و منتظر کمک هستند، با همسالان خود بازی می‌کنند، از وسایل زمین‌بازی استفاده می‌کنند. اگر دانش‌آموزان اوتیسم قوانین نوبت گرفتن را بلد نباشند بر آموزش و تعامل اجتماعی مثبت آنها با همسالان تأثیر می‌گذارد.

روابط، هنگامی که کودکان در رعایت نوبت با همسالان و اعضای خانواده دچار مشکل می‌شوند، بر روابط آنها تأثیر می‌گذارد. آموزش مهارت‌های نوبت‌دهی به کودکان اوتیسم به آن‌ها کمک می‌کند تا روابط سالمی را در همه محیط‌ها ایجاد کنند.

مرحله 1. از روایت‌های اجتماعی برای معرفی درک اجتماعی و انتظارات در نوبت‌دهی استفاده کنید.

داستان‌های اجتماعی برای مدل‌سازی یک رفتار اجتماعی مناسب با توضیح موقعیت و توصیه رفتار مناسب استفاده می‌شود. در روایات اجتماعی از واژگان بسیار ساده استفاده کنید و اغلب با تصاویر ساده ترکیب شوند. برخی از این داستان‌ها به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که یادگیرنده را برای موقعیت‌های اجتماعی آماده می‌کنند تا دقیقاً کودک بداند چگونه به موقعیت‌های اجتماعی مختلف واکنش نشان دهد.

مرحله 2. از مدل‌سازی ویدئویی برای آموزش نوبت گرفتن استفاده کنید.

مدل‌سازی ویدئویی روشی است که برای آموزش یک رفتار یا مهارت با تماشای ویدئویی از فردی که چگونگی رفتار یا مهارت مناسب را نشان می‌دهد استفاده می‌شود. با نشان‌دادن رفتار مطلوب می‌توانیم از کودک بخواهیم که همان رفتار را تقلید کند.

مرحله 3. از بازی‌های معنادار و جذابی استفاده کنید که به‌نوبت گرفتن نیاز دارند.

سعی کنید از فعالیت‌های روزمره زندگی برای تمرین نوبت‌گیری استفاده کنید. بازی‌های آسان و جذاب زیادی برای این منظور وجود دارد. به‌عنوان‌مثال، از ساز بلز یا یک جعبه پلاستیکی استفاده کنید، کمی موسیقی پخش کنید و با رعایت نوبت به طبل ضربه بزنید.

مرحله 4. از یک برنامه دیداری استفاده کنید که نشان می‌دهد نوبت چه کسی است.

اگر برای کودک درک آموزش سخت است از برنامه دیداری استفاده کنید. به‌عنوان‌مثال، یک کارت سبز را به کودک نشان دهید و آموزش دهید هر شخصی که نوبتش است کارت سبز را می‌گیرد. پس از گرفتن نوبت، کودک کارت را به فردی که نوبت او است می‌دهد. به‌عبارت‌دیگر، کارت سبز به‌عنوان نمادی از نوبت است. علاوه بر این، می‌توانید از ژست‌ها به‌عنوان یک نشانه دیداری نیز استفاده کنید. ژست‌های «نوبت من» و «نوبت تو» را به کودک معرفی کنید. ژست‌ها برای علامت‌گذاری نوبت چه کسی است عالی هستند. بهترین چیز در مورد ژست‌ها این است که همیشه در دسترس هستند.

مرحله 5. از جملاتی استفاده کنید که معمولاً توسط کودکان هنگام بازی استفاده می‌شود:

هنگام آموزش نوبت‌گیری، استفاده از جملات و کلماتی که هنگام بازی یا تعامل کودکان با یکدیگر در مدرسه یا خانه به کار می‌برند، مهم است. مثال‌ها عبارت‌اند از: «نوبت من است»، «نوبت تو است»، «صبر کن، حالا نوبت من است» به‌این‌ترتیب به کودک کمک کنید واژگانی را بسازد که بتواند در تعامل روزمره خود با همسالان استفاده کند.

مرحله 6. دوره انتظار را در ابتدا کوتاه نگه دارید.

ازآنجایی‌که انتظار نوبت، برای کودکان اوتیسم چالش‌برانگیز است به‌خصوص در ابتدای آموزش، فعالیت‌ها باید شامل یک دوره انتظار بسیار کوتاه باشد. زمان‌سنج راه‌حل خوبی است؛ زیرا بازخورد مستقیمی در مورد طول دوره انتظار ارائه می‌دهد و فعالیت‌هایی برای منتظر ماندن مانند شمارش معکوس مفید است.

مرحله 7. هنگامی که کودک سعی می‌کند نوبت خود را رعایت کند از تقویت‌کننده‌های مثبت استفاده کنید

در هر مرحله از آموزش هر تلاش یا موفقیت کودک را تحسین کنید. از مشوق‌های کلامی (آفرین که نوبت را رعایت کردی)  یا جایزه برای تقویت رفتار استفاده کنید.