داستان‌های اجتماعی مهارت تنظیم هیجان برای کودکان اوتیسم

مهارت تنظیم هیجان اوتیسم، توانایی اعمال کنترل بر وضعیت عاطفی خود است؛ ممکن است شامل رفتارهایی مانند بازاندیشی در یک موقعیت چالش‌برانگیز برای کاهش خشم یا اضطراب، پنهان‌کردن نشانه‌های آشکار غم و اندوه یا ترس، یا تمرکز بر دلایل احساس شادی یا آرامش باشد.

احساس عصبانیت هیجان یک حالت ذهنی است که عاطفه ما را تعیین می‌کند. هیجان یک الگوی واکنشی پیچیده است که شامل عناصر تجربی، رفتاری و فیزیولوژیکی است که فرد توسط آن تلاش می‌کند تا با یک موضوع یا رویداد مهم شخصی مواجهه کند. کیفیت خاص هیجان‌ها (مثل شرم، ترس) باتوجه ‌به اهمیت خاص رویدادها تعیین می‌شوند. به‌عنوان‌مثال اگر رویداد شامل تهدید باشد، احتمالاً هیجان ترس و یا اگر رویداد شامل‌ عدم تأیید دیگری باشد، هیجان شرم ایجاد خواهد شد. افراد در طول زندگی روزمره هیجان‌های مختلفی را تجربه می‌کنند.(مهارت تنظیم هیجان اوتیسم)

صدای اوتیسم می‌کوشد تا با ارائه کاملترین خدمات توانبخشی و آموزشی، مطابق با نیازهای هر کودک، زندگی شادتری برای کودکان مبتلا به اوتیسم فراهم نماید. والد محترم، اگر نیاز به دریافت اطلاعات بیشتر درباره ی اوتیسم، و یا نیاز به هرگونه آموزش برای نحوه ی برقراری ارتباط با کودک مبتلا به اتیسم خود دارید، می‌توانید از طریق شماره تلفن‌های 02188616931 و 02188616932 ، با ما در ارتباط باشید.

انواع مهارت تنظیم هیجان اوتیسم

• شادی

اغلب به‌عنوان یک حالت احساسی خوشایند تعریف می‌شود که بااحساس خرسندی، لذت، رضایت، خشنودی و رفاه مشخص می‌شود. شادی معمولاً همراه با لبخندزدن و حالت آرام بدن همراه است.

• غم

غمگینی نوع دیگری از هیجانات است که اغلب به‌عنوان یک حالت عاطفی گذرا تعریف می‌شود که بااحساس ناامیدی، اندوه، ناچاری، بی‌علاقگی و خلق‌وخوی ضعیف مشخص می‌شود.

• ترس

هیجان ترس می‌تواند نقش مهمی را در بقا ایجاد کند. هنگامی که با نوعی خطر روبرو می‌شوید، ترس را تجربه می‌کنید. ترس باعث می‌شود ماهیچه‌های شما منقبض شوند، ضربان قلب و تنفس شما افزایش یابد و ذهن شما هوشیارتر می‌شود و بدن شما را آماده می‌کند که یا از خطر فرار کند یا بایستد و بجنگد.

• انزجار

انزجار به‌صورت روی برگرداندن از یک موضوع می‌شود که می‌تواند همراه با نشانه‌های فیزیکی استفراغ یا غرق‌کردن باشد و یا حالت چهره مثلاً چین‌وچروک بینی باشد.

• خشم

خشم نیز همراه بااحساس خصومت، آشفتگی، ناامیدی و تضاد نسبت به دیگران مشخص می‌شود. مانند ترس، خشم نیز می‌تواند نقشی در واکنش مبارزه یا فرار بدن شما داشته باشد.

• تعجب

تعجب معمولاً بسیار کوتاه است و با یک واکنش فیزیولوژیکی لرزش به دنبال چیز غیرمنتظره همراه است. این نوع هیجان می‌تواند مثبت، منفی یا خنثی باشد.  هیجانات نقش مهمی در نحوه زندگی ما دارند، از تأثیرگذاری بر نحوه تعامل ما با دیگران  در زندگی روزمره تا تأثیرگذاری بر تصمیماتی که می‌گیریم.

چگونه والدین و مربیان  می‌توانند به کودکان اوتیسم‌ بیاموزند که احساسات خود را بهتر تنظیم کنند؟

ابتدا باید درک پایه‌ای از احساسات وجود داشته باشد. کودک نه‌تنها باید بتواند عواطف را تشخیص دهد. مثلاً چه چیزی انسان را خوشحال می‌کند؟ چه چیزی آنها را مضطرب می‌کند؟

کودک بیشتر بر مبنای احساسات خودش پاسخ خواهد داد و معمولاً کاری را که خودش انجام می‌دهد بیان می‌کند. مثلاً گریه می‌کند، داد می‌زند، وسایل را پرت می‌کند. به‌عنوان ‌مثال آیا کارهایی را که آرین انجام می‌دهد خوب یا بد است. مثلاً ممکن است کودک بگوید آرین هیچ کاری نمی‌کند، در این صورت می‌دانیم که کودک دچار درون ریزی و سرکوب ناراحتی خودش می‌شود. به او اطمینان می‌دهیم که این کار خوبی است؛ امّا می‌تواند به‌جای انکار با ماشینش با یک بادکنک بازی کند تا ناراحتی‌اش از یادش برود. اگر کودک به کارهایی مثل گریه‌کردن، دادزدن و کتک‌زدن دیگران اشاره کرد، می‌پرسیم کار خوبی است یا بد؟ کودکی که یاد گرفته کارهای خوب و بد کدام‌اند در این طبقه‌بندی مشکلی نخواهد داشت، سپس در مورد پیامدهای رفتارهای ذکر شده صحبت می‌کنیم.

تنظیم هیجان کودک اوتیسم

اگر آرین گریه کند ماشینش درست می‌شود؟ اگر کودک داد بزند چه می‌شود یا اگر برادرش را کتک بزند چه پیش خواهد آمد؟ کودک برای هر سؤال جوابی خواهد داد. به او کمک می‌کنیم تا بی‌فایده‌بودن عکس‌العمل‌ها را بفهمد. مثلاً آرین گریه کرد و برادرش را کتک زد؛ چون فکر می‌کرد مادرش برایش یک ماشین دیگر می‌خرد؛ ولی چون کار بدی کرده بود مادر برایش ماشین جدید نخرید. حالا کودک باید خودش راه‌حل‌های مطلوب را پیدا کند و پیشنهاد دهد. آرین خیلی ناراحت است و باید یک کاری بکند.

تو فکر می‌کنی چه‌کار کند بهتر است؟ معمولاً در اولین داستان‌ها کودک راه‌حل مناسبی ندارد. به او کمک می‌کنیم تا مواردی را بازیابی کند. مثلاً وقتی من کوچک بودم مامانم به من یاد داده بود که موقع ناراحتی نفس عمیق بکشم. بیا با هم امتحان کنیم. بعد با کودک کشیدن نفس عمیق را تمرین می‌کنیم. پس‌روی یکی از کارت‌ها می‌نویسیم کشیدن نفس عمیق حتی می‌توانیم یک نقاشی برای آن بکشیم. اگر کودک خودش قادر به این کار است می‌گوییم آرین را بکش که دارد نفس عمیق می‌کشد. بعد راه‌حل‌های دیگر را یکی‌یکی بررسی کنیم. مثلاً در مورد آن با مادرش یا پدرش صحبت می‌کند، کارتونی را که دوست دارد می‌بیند، روی ترامپولین خود می‌پرد، سعی می‌کند ماشینش را درست کند.(مهارت تنظیم هیجان اوتیسم)

نمونه‌ای از داستان اجتماعی برای درک هیجان خشم در کودکان اوتیسم

وقتی احساس عصبانیت می‌کنم:

1. از کسی که مرا عصبانی کرده دور می‌شوم. اگر در خانه هستید، به اتاق دیگری بروید. در مدرسه، به یک نقطه آرام در کلاس درس بروید.
2. به مامان، بابا، معلمان، خواهران و بچه‌ها بگویید که من عصبانی هستید. با اینکه ناراحت هستید؛ اما از کلمات مناسب استفاده کنید.
3. خمیربازی یا هر چیز نرم و لطیفی را فشار دهید و احساساتتان را روی آن تخلیه کنید.
4. تا پنج بشمارید و پنج نفس عمیق بکشید و یا بادکنکی را باد کنید.

وقتی احساس عصبانیت می‌کنم، کارهایی هست که می‌توانم انجام دهم و کارهایی که نمی‌توانم انجام دهم! من نمی‌توانم به‌هیچ‌وجه به خود یا دیگران ضربه بزنم، لگد بزنم یا صدمه بزنم .