درمان اختلالات کنترل تکانه چگونه امکان‌پذیر است؟ اوتیسم یک اختلال عصب‌رشدی است که بر ارتباطات، تعامل اجتماعی و رفتار تأثیر می‌گذارد. یکی از چالش‌برانگیزترین رفتارها برای افراد اوتیسم، کنترل تکانه است. کنترل تکانه به توانایی مقاومت در برابر وسوسه و تنظیم رفتار خود در یک موقعیت معین اشاره دارد. مشکل در کنترل تکانه  اغلب منجر به طیف وسیعی از چالش‌ها در زندگی روزمره می‌شود.

تأثیر دارو در درمان اختلالات کنترل تکانه

دارو یک گزینه درمانی برای کنترل تکانه در افراد اوتیسم است. داروهای ضد روان‌پریشی اغلب برای درمان تحریک‌پذیری و پرخاشگری استفاده می‌شود. این داروها انتقال‌دهنده‌های عصبی مغز مرتبط با رفتارهای تکانشگر را مسدود می‌کنند. داروهای محرک مانند متیل فنیدات (ریتالین) با افزایش سطح دوپامین و نوراپی‌نفرین در مغز، توجه را افزایش و تکانشگری را کاهش می‌دهد.

کنترل تکانه در اوتیسم

تکانشگری یکی از ویژگی‌های اصلی اوتیسم است. رفتارهای تکراری مانند تکان‌دادن چیزی به جلو و عقب یا تکان‌دادن دست، به‌عنوان راهی برای تنظیم ورودی حسی و خودکنترلی است. این رفتارهای تکراری تکانشی هستند؛ زیرا اغلب بدون فکر یا قصد آگاهانه انجام می‌شود.

علت‌های تکانشگری در افراد اوتیسم:

مشکل در عملکرد اجرایی و مشکلات پردازش حسی که باعث به‌هم‌ریختگی کودک و رفتارهای تکانشی راه‌حل مقابله‌ای کودک می‌شود. تکانشگری کودک زندگی روزمره و روابط اجتماعی را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد.

شناخت محرک‌های رفتار تکانشی در افراد اوتیسم

شناخت محرک‌هایی که منجر به رفتار تکانشی می‌شود اهمیت زیادی دارد. این محرک‌ها از فردی به فرد دیگر متفاوت هستند؛ اما برخی از موارد رایج شامل مشکلات حسی، تغییر در عادت‌های روزانه و مشکل در برقراری ارتباط می‌شود.

تمرینات ذهن‌آگاهی برای بهبود کنترل تکانه در افراد اوتیسم

ذهن‌آگاهی شامل توجه به لحظه حال به روشی بدون قضاوت است. ذهن‌آگاهی باعث تنظیم رفتار و احساسات می‌شود. تنفس عمیق یکی از تمرین‌های ذهن‌آگاهی برای بهبود کنترل تکانه است.

نمونه‌ای از تمرینات ذهن‌آگاهی:

• توجه به ضربان قلب:

چشم‌ها را ببندید و بر قلب خود دست بگذارید و فقط به صدای قلب توجه کنید. توجه به تنفس، رهاکردن عضلات بدن، مدیتیشن همچون نشستن آرام و تمرکز بر روی نفس، یوگا همچون حرکات و کشش‌های ملایم همراه با تمرینات تنفسی برای بهبود کنترل تکانه در افراد اوتیسم مفید هستند.

رژیم غذایی و تغذیه در کاهش تکانشگری افراد اوتیسم

رژیم غذایی و تغذیه نقش مهمی در کاهش تکانشگری دارد. برخی تغییرات رژیم غذایی منجر به بهبود رفتار و عملکرد شناختی می‌شود. یکی از رایج‌ترین مداخلات غذایی برای افراد اوتیسم، رژیم غذایی بدون گلوتن و بدون کازئین است. این رژیم شامل حذف تمام غذاهای حاوی گلوتن (پروتئین موجود در گندم، جو و چاودار) و کازئین (پروتئین موجود در شیر و محصولات لبنی) که منجر به بهبود رفتار، از جمله کاهش تکانشگری می‌شود.

رژیم غذایی کم قند، مصرف زیاد قند بیش‌فعالی و رفتارهای تکانشی را تشدید می‌کند. افراد اوتیسم با کاهش مصرف قند، می‌توانند رفتار خود را به طور مؤثرتری تنظیم کنند. حفظ یک رژیم غذایی، خوردن مقدار زیادی میوه و سبزیجات، پروتئین‌های بدون چربی و چربی‌های سالم برای این افراد مهم است.

استفاده از فناوری برای حمایت از کنترل تکانه در افراد اوتیسم

اپلیکیشن‌ها و دستگاه‌های پوشیدنی به تنظیم رفتار و احساسات افراد اوتیسم کمک می‌کنند. یکی از نمونه‌های مداخله مبتنی بر فناوری، استفاده از دستگاه‌های پوشیدنی است که پاسخ‌های فیزیولوژیکی، مانند تغییرات ضربان قلب را نظارت می‌کنند. این دستگاه‌ها بازخوردهایی در مورد سطح برانگیختگی یا استرس فرد و چگونگی تنظیم احساسات به طور مؤثرتر ارائه می‌دهند.

استفاده از برنامه‌های بیوفیدبک هم راهی مفید است که بازخوردی در زمان واقعی در مورد پاسخ‌های فیزیولوژیکی مانند ضربان قلب یا الگوهای تنفس ارائه می‌کند. با یادگیری نحوه کنترل این پاسخ‌ها، افراد اوتیسم قادر به کاهش تکانشگری و بهبود تنظیم هیجانی هستند.

نتیجه‌گیری

 می‌توان با آموزش فنون کنترل تکانه به کودکان اوتیسم، میزان کنترل آنان را افزایش داد که در نتیجه مشکل در مهارت‌های ارتباطی و رفتارهای مزاحم کاهش و مهارت‌های اجتماعی و سلامت روان آنها بهبود خواهد یافت. به‌طورکلی یافته‌ها نشان می‌دهد آموزش کنترل تکانه موجب کاهش رفتارهای چالش‌برانگیز کودکان اوتیسم با عملکرد بالا می‌شود. باتوجه‌به این که یکی از اهداف مهم توان‌بخشی کودکان اوتیسم کاهش رفتارهای چالش‌برانگیز است، در این میان استفاده از آموزش کنترل تکانه برای این کودکان بسیار مفید خواهد بود.

صدای اوتیسم می‌کوشد تا با ارائه کاملترین خدمات توانبخشی و آموزشی، مطابق با نیازهای هر کودک، زندگی شادتری برای کودکان مبتلا به اوتیسم فراهم نماید.
والد محترم، اگر نیاز به دریافت اطلاعات بیشتر درباره ی اوتیسم و یا نیاز به هرگونه آموزش برای نحوه ی برقراری ارتباط با کودک مبتلا به اتیسم خود دارید، می‌توانید از طریق شماره تلفن‌های 02188616931 و 02188616932 ، با ما در ارتباط باشید.