درس چهاردهم کتابچه ABA؛ تحلیل رفتار کاربردی روشی درمانی است که بر اساس اصول یادگیری و رفتارشناسی شکل‌گرفته و به طور گسترده برای کمک به افراد مبتلا به اوتیسم و سایر اختلالات رشدی استفاده می‌شود. این روش نه‌تنها به دلیل اثربخشی‌اش بلکه به دلیل پایه علمی قوی که دارد، موردتوجه قرار گرفته است. برنامه‌های ABA به‌صورت کاملاً فردی برای هر فرد طراحی می‌شوند.

این بدان معناست که نقاط قوت و ضعف هر فرد شناسایی شده و برنامه درمانی بر اساس نیازهای خاص او تنظیم می‌شود. این رویکرد به‌جای تمرکز بر تشخیص، بر رفتارهای قابل‌مشاهده و اندازه‌گیری تمرکز دارد. این امر امکان ارزیابی دقیق پیشرفت و تنظیم مداوم برنامه را فراهم می‌کند.

درس چهاردهم کتابچه ABA

تحلیل رفتار کاربردی از اصول یادگیری مانند تقویت مثبت، تقویت منفی، خاموشی و شکل‌دهی استفاده می‌کند تا رفتارهای جدید را آموزش داده و رفتارهای نامطلوب را کاهش دهد.تمرین و تکرار نقش بسیار مهمی دارد. با تکرار مکرر مهارت‌ها، افراد می‌توانند آن‌ها را به‌صورت خودکار انجام دهند.خانواده‌ها به‌عنوان اعضای اصلی تیم درمانی در نظر گرفته می‌شوند و در طراحی و اجرای برنامه‌ها مشارکت فعال دارند.هدف اصلی ABA افزایش رفتارهای مفید و کاهش رفتارهای نامطلوب است تا فرد بتواند به طور مستقل‌تر و مؤثرتر در جامعه عملکرد داشته باشد.

مدل‌سازی یکی از تکنیک‌های کلیدی در تحلیل رفتار کاربردی است که به فرد کمک می‌کند با مشاهده و تقلید از رفتار دیگران، مهارت‌های جدید را یاد بگیرد. این روش به‌ویژه در آموزش کودکان با اختلالات طیف اوتیسم بسیار مؤثر است.

مدل‌سازی چگونه کار می‌کند؟

فرد ابتدا رفتار موردنظر را در شخص دیگری (مدل) مشاهده می‌کند. این مدل می‌تواند یک درمانگر، والدین، همسال یا حتی یک شخصیت کارتونی باشد. پس از مشاهده، فرد سعی می‌کند رفتار مدل را تقلید کند. این تقلید می‌تواند شامل حرکات فیزیکی، کلمات یا عبارات، یا حتی حالات چهره باشد. هرگاه فرد رفتار مدل را به‌درستی تقلید کند، تقویت مثبت دریافت می‌کند. این تقویت مثبت می‌تواند به شکل ستایش کلامی، پاداش مادی، یا هر چیز دیگری باشد که برای فرد ارزشمند باشد.

مدل‌سازی می‌تواند برای آموزش مهارت‌هایی مانند سلام‌کردن، خداحافظی‌کردن، درخواست کمک، بازی‌کردن با دیگران، غذاخوردن، لباس پوشیدن، مسواک‌زدن، صحبت‌کردن، گوش‌دادن و بیان احساسات استفاده شود. این روش می‌تواند برای آموزش رفتارهای جایگزین برای رفتارهای نامطلوب استفاده شود.

مزایای استفاده از مدل‌سازی در ABA

• مشاهده موفقیت دیگران می‌تواند انگیزه فرد را برای یادگیری افزایش دهد.
• مدل‌سازی به فرد نشان می‌دهد که انجام رفتار جدید ممکن و قابل‌دسترس است.
• با مشاهده و تقلید، فرد می‌تواند مهارت‌های جدید را به‌سرعت و به‌صورت طبیعی یاد بگیرد.
• مدل‌سازی می‌تواند به بهبود مهارت‌های اجتماعی و ارتباطی فرد کمک کند.