محیط مناسب برای کودکان اوتیسم چگونه باید باشد؟ اگر کودک اوتیسم از همان بچگی در یک محیط تخصصی و باکیفیت تحت آموزش زودهنگام قرار بگیرد، پیشرفت قابل‌ملاحظه‌ای در زمینه ناهنجاری‌های رفتاری، عاطفی، فیزیکی و شناختی خواهد داشت. کودک در جریان محیطی که در آن قرار گرفته یادگیری کسب خواهد کرد. عوامل محیطی و محیط‌های انعطاف‌پذیر می‌توانند تأثیری بسیار قوی در برقراری ارتباط این افراد با دیگران و محیط پیرامون خود و همچنین ارتقا تعاملات اجتماعی آنها داشته باشد.

صدای اوتیسم می‌کوشد تا با ارائه کاملترین خدمات توانبخشی و آموزشی، مطابق با نیازهای هر کودک، زندگی شادتری برای کودکان دارای اختلال اوتیسم، فراهم نماید. والد محترم، اگر نیاز به دریافت اطلاعات بیشتر درباره ی اوتیسم و یا نیاز به هرگونه آموزش برای نحوه ی برقراری ارتباط با کودک اوتیسم خود دارید، می‌توانید از طریق شماره تلفن‌های ۰۲۱۸۸۶۱۶۹۳۱ و ۰۲۱۸۸۶۱۶۹۳۲ ، با ما در ارتباط باشید.

تأثیر محیط مناسب برای کودکان اوتیسم

به اعتقاد پیاژه سازش با محیط یکی از دو شکل هوش در انسان است. محیط مطلوب و باکیفیت می‌تواند به‌عنوان عاملی، انگیزه کودک را در برقراری ارتباط با محیط اطراف افزایش دهد، که خود زمینه‌ساز پرورش خلاقیت و رشد اجتماعی او در محیط‌های کالبدی و آموزشی است.

آموزش و طراحی یک محیط مناسب جهت آموزش‌های نوین زمینه‌ساز خلاقیت و رشد فراگیر کودک است. لازمه یک آموزش مطلوب برای پرورش کودک به‌ویژه کودکانی با اختلال اوتیسم خلق فضاهایی سازگار در جهت فعالیت و نیازهای خاص کودک در محیط است. فضاهایی که علاوه بر دارا بودن شرایط مطلوب کالبدی، زمینه‌ساز رشد فکری، اجتماعی و عاطفی کودک هم باشد.

شرایط محیط مناسب برای کودکان اوتیسم

محیط مناسب برای کودکان اوتیسم، از میز او، تا نورپردازی را شامل می‌شود و محیط پر از عوامل مخل می‌تواند، باعث حواس‌پرتی او شود. چیدمان اتاق تجربه یادگیری مثبتی برای کودک فراهم خواهد کرد. در این راستا باتوجه‌به افزایش روزافزون کودکان اوتیسم و حساسیت‌های رفتاری و رشد اجتماعی آنها نسبت به محیط‌های جدید غیر از خانه، محیط‌های آموزشی باید امنیت و آزادی عمل و مشارکت را در غالب فعالیت‌های گروهی برای کودکان اوتیسم فراهم آورند به همین جهت ضرورت طراحی محیط مناسب برای کودکان اوتیسم، بسیار حائز اهمیت است. فضاهایی که بتواند باتوجه‌به نوع آموزش قابل‌تغییر باشد.

محیط های انعطاف پذیر متناسب با نیاز کودکان اوتیسم

محیط‌های انعطاف‌پذیر باید متناسب با نیاز کودکان در جهت نوع فعالیت و عملکردهای آنها تغییرپذیر باشد و از مؤلفه‌های محیطی مناسب برای طراحی محیط‌های مختص به این کودکان برخوردار باشد. چراکه آموزش این کودکان نمی‌تواند معطوف به کلاس‌های درس و فقط به‌صورت کلامی باشد. آنها علاوه بر تمرینات لازم جهت ارتقا رشد ذهنی به فضاهای باز برای انجام تمرینات فیزیکی و جسمی خود نیاز دارند. این فضاها می‌توانند قابلیت غیرکالبدی و طبیعی داشته باشند و کودکان به‌صورت تخصصی در این محیط‌ها تحت آموزش قرار گرفته و به انجام فعالیت‌های موسیقی، ورزشی، بازی‌های گروهی و به مشارکت اجتماعی می‌پردازند.

محیط مناسب برای کودکان اوتیسم باید به شکل تخصصی و مستمر با استفاده از روش‌های آموزش متفاوت شکل بگیرد تا بتوانیم به یک درک و شناخت کلی از علایق کودک دست پیدا کنیم و کودک را تحت یک آموزش مناسب قرار دهیم؛ زیرا این کودکان دارای ویژگی‌های فردی و رفتاری خاصی هستند و به همین جهت نمی‌توان برای آموزش آنها از یک شیوه آموزشی هماهنگ برای آنها استفاده کرد. به همین منظور محیط‌های آموزشی این کودکان باید دارای فضاهای کالبدی و غیرکالبدی متفاوت همسو با نوع آموزش آنها باشد.

چگونه یک محیط سازگار، برای کودک اوتیسم ایجاد کنیم؟

• استفاده از اجزای شفاف جداکننده
• توجه به مقیاس و تناسب کودکان متناسب با محیط
•  استفاده از رنگ‌های روشن در محیط برای کاهش اضطراب و استرس در کودک
• استفاده از فضاهای متنوع با ابعاد گوناگون باتوجه‌به فعالیت‌های آموزشی آنها
• محدوده‌های یادگیری پویا با ساختارهای مرکب از اجزا و بافت

• سروصدا

برخی کودکان اوتیستیک نمی‌توانند مثل دیگر افراد صداهای ناخواسته یا مزاحم را حذف کنند؛ بنابراین تا حد ممکن خانه را در مقابل صدا محافظت کنید. مثلاً موکت بهتر از پارکت است؛ چون صدا را جذب می‌کند.

•  بو

بوهایی که دیگران ممکن است اصلاً متوجه آن نشوند برای کودکان اوتیسم بتواند بسیار آزاردهنده باشد. به این موضوع دقت کنید؛ مثلاً عطر و خوشبوکننده.

• رنگ

اگر کودک اوتیستیک دارید بهتر است خانه رنگ‌های تند و محرک نداشته باشد، مثلاً دیوارها را رنگ کرم بزنید (نه مثلاً زرد یا سفید). از کاغذدیواری‌های طرح‌دار پرهیز کنید. در کل سعی کنید سطح دیوارها و وسایل خانه تا حد ممکن ساده و بدون طرح باشد.

• اتاق بازی و آرامش

اگر برایتان مقدور است برای کودک اتاق بازی و آرامش در نظر بگیرید و آن را با وسایل مناسب تجهیز کنید. اگر کودک شما فضای باز برای بازی و دویدن ندارد ممکن است برخی وسایل برای تخلیه استرس و همچنین فعالیت سودمند باشد.

چگونه محیط نقش بزرگی در رشد کودکان مبتلا به ASD ایفا می‌کند؟

نظریه‌پردازان روان‌شناسی محیط با بررسی الگوهای رفتار کودکان در محیط‌های آموزشی به مواردی که در فرایند یادگیری کودک نقش مهمی دارد و برای طراحی محیط‌های آموزشی کودک محور به‌خصوص کودکان با نیازهای خاص اشاره کرده‌اند. این موارد عبارت‌اند از

• خوانایی در طراحی راه‌ها و مسیرها و قابل‌دسترس بودن آنها به‌گونه‌ای که کودک بدون کمک مربیان و هیچ محدودیتی مسیرها را شناسایی کند.
• طراحی فضا برای کودک باید ساده باشد تا کودک بتواند محدوده‌های فعالیتی خود را به‌راحتی پیدا کند.
• استفاده از اجزای انعطاف‌پذیر و رنگ‌های روشن.
• درون‌سازی و برون‌سازی: درون‌سازی یعنی کودک به‌واسطه قرارگیری در یک فضای بسته اعمال‌نفوذ کرده و می‌توانیم تمرکز او را برای توجه بیشتر به محیط معطوف نماییم و برون‌سازی که با ایجاد این فضاها و قراردادن کودکان در محیط‌های غیرکالبدی و باز می‌توان زمینه رشد و پرورش خلاقیت، افزایش ارتباطات اجتماعی و اعمال‌نفوذ کودک بر محیط پیرامون را فراهم کرد.
• استفاده از مصالح مقاوم و ایمن برای درها و پنجره‌ها جهت حفظ سلامت کودک.
• استفاده از دیوارهای شیشه‌ای برای جداسازی فضاهای داخلی از یکدیگر.
• ارائه فضاهای ساده که باعث می‌شود محیط برای کودک دلپذیرتر جلوه نماید و حرکت کودک در این فضاها به‌راحتی صورت گیرد.