رژیم غذایی فاقد کازئین و فاقد گلوتن (GF/CF) چیست؟

رژیم غذایی فاقد کازئین و گلوتن، اغلب با نام اختصاری GF/CF شناخته می شود. این برنامه رژیم غذایی، عاری از منابع غذایی حاوی گلوتن (موجود در بسیاری از نان ها و غلات) و کازئین (موجود در محصولات لبنی) است. این باور وجود دارد که حذف کازئین و گلوتن می تواند به بهبود علائم و رفتارهای کودکان با اختلال طیف اتیسم کمک کند. برخی از والدین که به دلایل متعددی این رژیم غذایی را برای کودکان خود اجرا کرده اند، بهبود علائم رفتاری، مهارت های اجتماعی و یادگیری را در کودکان خود مشاهده کردند.

چه غذاهایی حاوی گلوتن هستند؟

نان و غلات تهیه شده با آرد گندم، سبوس، آرد گلوتن، گندم، آرد قهوه ای، آرد نان، آردهای پر-پروتئین، آرد سفید، چاودار، کراکرها، دکسترین، گلوتامات، اسید گلوتامیک، مالت، جوی دو سر، آرد جوی دو سر، سوسیس، هات داگ، بیکینگ پودر، جوش شیرین، ادویه ها، طعم دهنده های طبیعی، سس سویا، مالت و مونو-سدیم-گلوتامات، منابع غذایی حاوی گلوتن هستند.

چه غذاهایی حاوی کازئین هستند؟

شیر، شیر خشک، شیر کم چرب، شیر بدون چربی، شیر کامل،کره، طعم دهنده های کره ای، کازئینات، پنیر، خامه، کشک، بستنی، لاکتوز، لاکتالبومین، پودینگ ها، خامه ترش، آب پنیر، ماست، طعم دهنده های شکر قهوه ای، طعم دهنده نارگیلی، طعم دهنده شکلات، رنگ کارامل، سوسیس و هات داگ، حاوی کازئین هستند.

چه غذاهایی در این رژیم غذایی مجاز است؟

منابع غذایی متعددی، فاقد کازئین و گلوتن هستند که در ادامه لیستی از آن ها تهیه شده است:

• مرغ، ماهی، گوشت قرمز
• میوه ها و سبزیجات
• سیب زمینی، برنج، غلات تهیه شده برپایه برنج
• غلات و ماکارونی فاقد گلوتن (واژه فاقد گلوتن بر روی محصول، درج شده باشد)
• آردهای فاقد گلوتن مانند آرد ذرت، آرد حبوبات، آرد آجیل ها (مانند آرد بادام)، آرد نشاسته سیب زمینی، آرد سیب زمینی، آرد کینوا، آرد برنج ( سفید و یا قهوه ای)، آرد سیب زمینی شیرین

منابع غذایی فاقد کازئین (جایگزین شیر):

• شیر بادام،
• شیر برنج،
• شیر سویا

جایگزین های کره ( به ازی هر 1 فنجان کره، می توانید 4/3 فنجان از روغن های زیر استفاده کنید):

• روغن کانولا
• روغن نارگیل
• روغن زیتون
• روغن آفتابگردان

توجه: برخی از محصولات غیر غذایی نیز ممکن است دارای گلوتن باشند!

بالم لب، شوینده های لباس، صابون، شامپو، ادویه ها، کرم ضدآفتاب، خمیر دندان، چسب، تمبر و استیکرها، برخی از داروها و آنتی بیوتیک ها ممکن است دارای گلوتن باشند.

آیا رژیم غذایی فاقد کازئین و گلوتن، به فرزند شما کمک می کند؟

تحقیقات علمی در زمینه اثر بخشی رژیم غذایی فاقد کازئین و گلوتن، در  حال اجرا است. در سال های قبل، اعتقاد بر این بود که این رژیم غذایی برای بهبود علائم اختلال طیف اتیسم، واقعا موثر است، با این وجود، تحقیقات بیشتری درباره عوارض اجرای آن و هم چنین کودکانی که نباید از این الگوی رژیم غذایی استفاده کنند، نیاز است.

اجرا رژیم غذایی فاقد کازئین و گلوتن، آسان نیست زیرا کازئین و گلوتن، بخش عمده ای از رژیم غذایی روزانه را شامل می شود و بسیاری از منابع غذایی حاوی کازئین و گلوتن هستند. از آنجاییکه در این رژیم غذایی، شیر و لبنیات، بسیاری از نان ها و غلات مصرف نمی شود، ممکن است کودک در معرض عدم دریافت کافی غذایی و کمبودهای تغذیه ای قرار بگیرد. احتمال کمبود عناصر مغذی زیر، به دنبال رژیم غذایی فاقد کازئین و گلوتن وجود دارد:

• کلسیم،
• فیبر،
• ویتامین های A، D و ویتامین های گروه B،
• کالری دریافتی

توجه داشته باشید که در صورت لزوم به اجرای رژیم غذایی فاقد کازئین و گلوتن براساس تشخیص متخصص، حتما درباره ضرورت مصرف مکمل های ویتامینی و کلسیم، با متخصص تغذیه مشورت کنید.

چگونه رژیم غذایی فاقد کازئین و گلوتن را برای فرزند خود آغاز کنید؟

اجرای رژیم غذایی، باید به صورت تدریجی و آهسته باشد و نباید به یکباره تمام منابع غذایی حاوی کازئین و گلوتن را از برنامه رژیم غذایی کودک، حذف کنید.

منابع غذایی فاقد کازئین و گلوتن را به صورت تدریجی وارد برنامه غذایی فرزندتان کنید، به طوری که توصیه می شود هر 7-3 روز، یک غذا به برنامه غذایی اضافه شود. بنابراین، در صورتی که غذایی جدید باعث بروز مشکل شود، می توانید به راحتی آن را شناسایی کنید. به خاطر داشته باشید که اجرای کامل رژیم غذایی فاقد کازئین و گلوتن، حدود 3 ماه زمان نیاز دارد.

توصیه های زیر را به خاطر داشته باشید:

• غذاهای جدید فاقد کازئین و گلوتن را در مقادیر کم خریداری کنید و تنها در صورتیکه فرزندتان آن غذا را بدون مشکل مصرف می کند، می توانید آن را در مقادیر بیشتر خریداری کنید.
• برچسب “حقایق تغذیه ای” درج شده بر روی کلیه محصولات غذایی را مطالعه کنید، زیرا کازئین و گلوتن در اشکال و یا نام های متفاوتی در محصولات غذایی یافت می شوند.
• دفترچه ای برای غذاها و رفتارهای فرزندتان تهیه کنید. آنچه که کودک می خورد و تغییرات رفتاری احتمالی را یادداشت کنید. در صورت وجود ارتباط احتمالی میان غذایی خاص و رفتار کودک، دفتر یادداشت به شما در شناسایی آن کمک می کند.
• از آنجاییکه دریافت کلسیم و ویتامین D در این رژیم غذایی محدود می شود، می توانید از منابع غذایی زیر کمک بگیرید و کودک را به مصرف آن ها تشویق نمایید:

1. آب پرتقال غنی شده با کلسیم،
2. شیرهای گیاهی غنی شده با کلسیم (مانند شیر سویا)

قبل از آغاز اجرای رژیم غذایی فاقد کازئین و گلوتن در کودکان دارای اختلال طیف اتیسم، به خاطر داشته باشید:

• حتما قبل از اجرای این رژیم غذایی، با متخصص تغذیه و رژیم درمانی مشورت کنید.
• قبل از اجرای این رژیم غذایی، باید آزمایش هایی برای بیماری سلیاک و هم چنین حساسیت به گلوتن انجام شود.
• به خاطر داشته باشید که نتایج آزمایش ها به دنبال اجرای رژیم غذایی، ممکن است دقیق نباشند.

سخن پایانی:

رژیم غذایی فاقد کازئین و گلوتن، از محبوبیت بالایی در میان خانواده های دارای فرزند با اختلال طیف اتیسم برخوردار است. با این وجود، نتایج مطالعات علمی در زمینه اثربخشی این الگوی رژیم غذایی بر علائم رفتاری در کودکان دارای اختلال طیف اتیسم، متناقض است. از آنجاییکه این رژیم غذایی برای همه کودکان کاربرد ندارد و نه تنها اثرات سودمندی را به همراه نخواهد داشت، بلکه می تواند باعث ایجاد کمبودهای تغذیه ای و تشدید آن ها شود، توصیه می شود که قبل از اجرای این رژیم غذایی، حتما با متخصص تغذیه و رژیم درمانی مشورت شود تا پس از ارزیابی ها و آزمایشات لازم (الگوی رشد، آلرژی ها و حساسیت های غذایی)، بهترین و مناسب ترین رژیم غذایی تجویز شود.