درمان خودزنی کودکان اوتیسم; خودآزاری در کودکان اوتیسم، یکی از رفتارهای شایع و مخرب است، که با بالاترین ریسک آسیب‌پذیری و صدمات پزشکی همراه است؛ حدود نیمی از کودکان اوتیسم، در برهه‌هایی از زندگی، اقداماتی در جهت آسیب رساندن به خودشان انجام می‌دهند. آمار بروز این رفتار در کودکان اوتیسم، حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد است.

خودآزاری به رفتارهایی اطلاق می‌شود، که در آن فرد با انجام حرکات و کارهایی، باعث آسیب و صدماتی به خودش می‌شود، و بعضی‌اوقات به‌عنوان رفتارهای خود آسیب‌رسان نیز نامیده شد، و ممکن است به شکل‌های مختلفی بروز کند:

• کوبیدن سر به در و دیوار و دیگر سطوح
• گازگرفتن دست یا بازو
• کشیدن موهای خود
• فروبردن انگشتان در چشم
• ضربه به سر یا صورت
• خراشیدن و کشیدن پوست
• و یا تکان‌دادن شدید سر

یکی از مشکلات رفتاری شایع در کودکان اوتیسم، رفتارهای خودزنی در این کودکان است.

علل احتمالی رفتارهای خودزنی در کودکان اوتیسم

• مشکلات پزشکی

مشکلات رفتاری و رفتارهای خودزنی در کودکان اوتیسم، می‌تواند دارای دلایل بی‌شماری باشد؛ با این‌حال یکی از دلایل شایع بروز این رفتارها، مشکلات جسمانی و پزشکی است. مشکلات گزارش‌شده در ادامه، از جمله شایع‌ترین دلایل بروز رفتارهای خودزنی در کودکان اوتیسم، با علّت پزشکی هستند.

• بیماری‌هایی همچون گلودرد، سرماخوردگی، آنفلوانزا و یا عفونت‌هایی مثل سینوزیت، گوش و دستگاه ادراری
• دردهایی مثل گوش‌درد، سردرد، دندان‌درد و ناراحتی‌های ناشی از فشارهای پیش از قاعدگی
• اختلالات و مشکلات تشنجی، در بعضی از انواع صرع
• مشکلات مزاجی مثل یبوست، سوءهاضمه، دیگر ناراحتی‌های دستگاه گوارش، و بعضی انواع مشکلات پوستی

مطالعات نشان می‌دهند، که بین نوع رفتار خودزنی، و حرکات تیک، و رفتارهای وسواس‌گونه نیز، ارتباط وجود دارد؛ همچنین استرس و اضطرا‌ب بالا می‌تواند، باعث افزایش دفعات بروز این‌گونه حرکات، و رفتارهای خارج از کنترل کودک گردند.

• درد

در مورد کودکان اوتیسم، به‌طور خاص، گزارشاتی وجود دارد که صداهایی از جمله گریه‌کردن سایر کودکان، یا صدای جاروبرقی منجر به ایجاد درد، در این کودکان می‌شود؛ این مسئله خود می‌تواند، یکی از دلایل بروز رفتارهای خودزنی در کودکان اوتیسم باشد.

• کم‌کاری حس لامسه

در مواقعی که سطح تحریکات حسی پوست پایین است، فرد با مالش و خراش زیاده از حد پوست، قصد کسب تحریکات حسی بیشتر را دارد، که منجر به آسیب پوستی در کودک می‌شود. در چنین شرایطی به دیدگاه ما کودک درحال خودآزاری و آسیب به خود است، درحالی که کودک به‌دنبال دریافت تحریکات حسی است.

روش‌های درمانی خودزنی در کودکان اوتیسم

یکی از روش‌های درمانی مؤثر، جهت کاهش و درمان خودزنی، آموزش و تقویت رفتارهای سازگارانه و مفید است؛ با آموزش این رفتارهای مثبت به کودک اوتیسم، به او کمک می‌کنیم، تا بتواند رفتارهای مثبت و سازنده را، جایگزین رفتارهای خودآسیب‌رسان یا خودجرحی کند. همچنین لازم به ذکر است، درصورتی‌که روش های ارتباط مؤثر به کودک اوتیسم آموزش داده شود، کودک اوتیسم می‌تواند به شیوه صحیح و مؤثرتری درخواست‌ها، و نیازهای خود را ابراز کند.

راه موثر دیگر برای این‌که خودزنی در کودکان اوتیسم درمان شود، استفاده از روش‌های درمان دارویی است؛ در این شرایط، پزشک متخصص، داروهای آریپیپرازول و ریسپریدون، برای کنترل و بهبود خودآزاری در کودکان اوتیسم، تجویز می‌کند. تحریک‌پذیری در کودکان اوتیسم، به‌صورت تنش، پرخاشگری و آسیب به خود بروز می‌کند، و دریافت این دارو می‌تواند به کنترل چنین رفتارهایی کمک کند. البته توجه کنید که این دارو عوارض جانبی بسیاری مانند خستگی، افزایش وزن و حرکات غیرارادی را به همراه خواهد داشت. حدود ۷۰ درصد از افراد اوتیسم، دارای سایر مشکلات سلامت روان، از جمله اختلالات اضطرابی و افسردگی، نیز هستند؛ به همین دلیل پزشک متخصص برای درمان اضطراب، افسردگی، بیش‌فعالی یا دیگر اختلالات روانی ممکن است داروهایی را برای فرد تجویز کند.

خدمات توان‌بخشی به کودکان اوتیسم، از جمله دیگر روش‌های درمانی مشکلات حسی و مشکلات رفتاری است، که می‌تواند نقش به سزایی، در کاهش رفتار خودزنی کودکان اوتیسم دارا باشد.

دلایل تداوم و شدت یافتن رفتارهای خودزنی چیست؟

رفتارهای کودک اوتیسم، ممکن است در اثر یک رویداد برانگیخته شوند، و سپس توسط نوع واکنش شما، یا دیگر مراقبین تقویت یا تضعیف شوند؛ بنابراین درصورتی‌که کودک اوتیسم شما، با ضربه‌زدن به سرخود یا کشیدن موهایش دریابد، که می‌تواند آنچه را خواهان آن است، مانند توجه بزرگسالان، غذا، اسباب‌بازی یا فرارکردن از موقعیت استرس‌زا دریافت کند، این رفتار احتمالاً در آینده نیز تکرار خواهد شد.

نتیجه‌گیری

خودزنی و رفتارهای آسیب‌به‌خود(خودجرحی)، در کودکان با اختلال طیف اوتیسم به خود، یا دیگران یکی از رفتار‌های شایع و مخرب است. این کودکان اوتیسم نمی‌توانند بر خلاف سایر کودکان ترس، اضطراب، ناامیدی و خشم خود را به‌خوبی کنترل کنند. ازاین‌رو، این واکنش‌ها را به‌صورت پرخاشگری و خودزنی نشان می‌دهند. تشخیص به موقع رفتارهای خودآزاری در کودکان اوتیسم، در سنین یک تا دو سالگی امکان پذیر است. مداخله زودهنگام و توانبخشی کودکان طیف اوتیسم، در دورانی که مغز کودکتان بیشترین پذیرش را، برای روش‌های درمانی، و افزایش مهارت‌های زبانی و اجتماعی و رفتاری دارد، می‌تواند اثربخشی روش‌های درمانی را، تا حد زیادی افزایش دهد.