مهارت های اجتماعی در نوجوانان اوتیسم: راهکارهای توسعه و چالش ها

مهارت های اجتماعی در نوجوانان اوتیسم، می‌تواند شامل درک حالات چهره و زبان بدن، سازگاری با موقعیت‌های جدید، حل مشکلات اجتماعی، درک قوانین نانوشته و یا به اشتراک گذاشتن علایق با دیگران باشد. مهارت‌های اجتماعی به نوجوان اوتیسم، کمک می‌کند تا دارای روابط سالمی با همسالانش باشد، و این روابط سبب عزت‌نفس، رفاه و احساس تعلق در او می‌شوند. چه نوجوان اوتیسم، دارای دوست اوتیسم باشد، و چه ترجیح دهد که تنها باشد، مهارت‌های اجتماعی به او کمک خواهند کرد، تا بداند در هر موقعیت اجتماعی چگونه رفتار کند، از صحبت‌کردن در فروشگاه، تا شرکت در جمع‌های خانوادگی و تفریح و مهمانی و …

صدای اوتیسم می‌کوشد تا با ارائه کاملترین خدمات توانبخشی و آموزشی، مطابق با نیازهای هر کودک، زندگی شادتری برای کودکان دارای اختلال اوتیسم فراهم نماید. والد محترم، اگر نیاز به دریافت اطلاعات بیشتر درباره ی اوتیسم و یا نیاز به هرگونه آموزش برای نحوه ی برقراری ارتباط با کودک اوتیسم خود دارید، می‌توانید از طریق شماره تلفن‌های ۰۲۱۸۸۶۱۶۹۳۱ و ۰۲۱۸۸۶۱۶۹۳۲ ، با ما در ارتباط باشید.

مهارت های اجتماعی در نوجوانان اوتیسم

ایجاد رابطه‌ی دوستی در فرزند اوتیسم شما، به‌جای سن او وابسته به مراحل رشدی او است. این بدان معنا است، که فرزند شما ممکن است نسبت به یک نوجوان بدون اختلال اوتیسم، دارای علاقه‌ی کمتری به برقراری ارتباط و تعامل با دیگران باشد. ممکن است فرزند شما، بیشتر به دنبال دوستی باشد، که با او علایق مشترک دارد، تا احساس دوست‌داشتن و یا سایر ویژگی‌هایی که در رابطه‌ی دوستی برای دیگران مهم است.

روش‌هایی که به کمک آن، می‌توان مهارت‌های اجتماعی، از جمله دوست‌یابی را در نوجوان تقویت کرد، در زیر آوردیم. توجه کنید، که این مهارت‌ها حتی برای نوجوانانی که، تمایل به داشتن دوست ندارند نیز، ضروری است. زیرا که کسب این مهارت‌ها، برای محیط‌های اجتماعی و موقعیت‌های روزمره، موردنیاز است.

ایفای نقش، تکنیک‌های خودتنظیمی و مدیریت احساسات و هیجانات، گروه‌های اجتماعی و رسانه‌های اجتماعی، می‌تواند در کسب مهارت‌های اجتماعی، به کودک شما کمک کند. از طرفی داستان‌های اجتماعی، برنامه‌های تلویزیونی، حمایت‌های تصویری و تشویق نیز، از جمله روش‌های کارآمد برای آموزش و تمرین مهارت‌های اجتماعی در نوجوان اوتیسم است.

مهارت‌های اجتماعی عبارت‌اند از:

1. همکاری: یک جنبه مهم اجتماعی همکاری است که شامل اشتراک‌گذاری، کمک به دیگران و وابستگی می‌شود.  همکاری باید به‌صورت واقع‌بینانه باشد و باید به آن ارزش داده شده و فعالانه دنبال شود. به معنای توانایی اثبات خود برای این است که بتوانیم فعالانه در امور اجتماعی شرکت کنیم.
2. مسئولیت: مسئولیت مربوط به انجام وظایف است. احترام‌گذاشتن به دارایی‌های خود و کار دیگران با داشتن مسئولیت مرتبط است. کسب مسئولیت از طریق تصمیم‌گیری مشترک و پذیرفتن عواقب آن و نیز توانایی برقراری ارتباط با بزرگسالان صورت می‌گیرد.
3. همدلی و نقش‌آفرینی: همدلی برای ایجاد دوستی و همچنین ایجاد روابط نزدیک با دیگرانمهم است.
4. خودکنترلی و سازگاری: خودکنترلی در مورد سازگاری با جامعه و درنظرگرفتن دیگران است. به این معنی که فرد قادر به صبرکردن در نوبت خود، سازش و پاسخ به کنایه‌ها و نظرات بدون تلافی‌کردن، عصبانی شدن یا دعواکردن است. آگاهی از احساسات و توانایی و درک خود در اینجا اهمیت دارد.

چالش‌ها در استفاده کاربردی مهارت‌های اجتماعی در کودکان اوتیسم به مشکلات رفتاری دانش‌آموزان در بیان خواسته‌ها، نیازها و احساسات ممکن است منجر به رفتار ناسازگار شود. برای افراد جوان مبتلا به اوتیسم کمبود مهارت اجتماعی و ارتباطات موجب تأثیرات منفی در موفقیت و حضور آنها در مدرسه و سلامت روان می‌شود و نقص در مهارت‌های اجتماعی می‌تواند به طور چشمگیری در زندگی آینده آنها از جمله روابط، اشتغال، بهداشت و آموزش عالی آنها تأثیر بگذارد.

ایفای نقش مهارت ها

شما و فرزندتان می‌توانید، مهارت‌های اجتماعی را به هنگام حضور در موقعیت‌های واقعی مثل مغازه، فروشگاه‌ها و … تمرین کنید. شما به‌راحتی می‌توانید با ایفای نقش مهارت‌هایی مثل سلام کردن، درخواست آنچه را که می‌خواهید و تشکر کردن را به کودک خود آموزش دهید، و یا حتی بارها تمرین کنید. این کار را می‌توانید، با برگزاری دورهمی با دوستان فرزندتان، و ایفای نقش‌های مختلف برای آموزش و یادآوری قواعد، و قوانین مهمانی انجام دهید. می‌توانید از فرزندتان بپرسید، که چه مهارت‌ها و موقعیت‌هایی را دوست دارد تمرین کند، و شما با حمایت‌های لازم به او کمک کنید، تا آن‌ها را بیاموزد. در این مسیر می‌توانید، از کمک سایر اعضای خانواده و دوستانش نیز، استفاده کنید.

تکنیک های خودتنظیمی

اگر نوجوان اوتیسم شما بیاموزد، که چگونه رفتار‌های خود را مدیریت کند، و کارهایی را که می‌خواهد بدون تشویق انجام دهد، این دو رفتار، بسیار به رشد مهارت‌های اجتماعی او کمک می‌کند. فرزندتان می‌تواند به کمک چک‌لیست‌ها، تعداد دفعاتی که کاری را، بدون درخواست دیگران انجام می دهد را، علامت بزند. برای مثال اگر کودک شما، در حال آموزش برای آغازگری مکالمه با دیگران است، از او بخواهید که هر بار، با ارائه سؤال می‌خواهد با دیگران ارتباط برقرار کند، یک علامت در چک‌لیست خود بزند. مشاهده‌ی تلاش‌هایش، قطعاً یک مشوق خوب، برای ادامه‌ی این رفتار است.

تاثیر گروه ها و رسانه های اجتماعی

فرزند شما می‌تواند، باتوجه‌به علایقش به یک فعالیّت گروهی، و یا گروه اجتماعی بپیوندد. او در این گروه‌ها می‌تواند، با سایر افراد ارتباط برقرار کند، تجربیاتش را با آن‌ها به اشتراک بگذارد، و افرادی را ملاقات کند، که با او علایق یکسانی دارند. حضور در این گروه‌ها، می‌تواند روش مؤثری برای برقراری ارتباط، تمرین مهارت‌های اجتماعی، و توسعه درک نوجوان، از موقعیت‌های اجتماعی باشد.

رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی، می‌تواند به نوجوان شما کمک کند، تا با دیگران بدون نیاز به کلام، ارتباط برقرار کند. این موقعیت‌ها به او اجازه می‌دهد، تا علایقش را به اشتراک بگذارد، و همچنین با نوجوانانی با علایق مشترک، در ارتباط باشد.

روش‌های رایج آموزشی برای نوجوانان اوتیسم

برنامه‌های حمایتی، بازی‌های آموزشی، کارت‌های تصویری برای آموزش قواعد و قوانین اجتماعی، و ویدیوی‌های آموزشی، همگی روش‌هایی هستند که، می‌توانید به کمک آن‌ها مهارت‌های اجتماعی را، به نوجوان خود بیاموزید. شما به کمک این روش‌ها، می‌توانید قوانین اجتماعی مفید، هنجار‌ها و سایر مسائلی را که کودک برای حضور در اجتماع، به آن‌ها نیاز دارد را، به او آموزش دهید.

تماشای برنامه‌های تلویزیونی و ویدئوهای آموزشی، ممکن است به کودک شما ایده‌هایی بدهد، که در موقعیت‌های اجتماعی مختلف، چه‌کارهایی را انجام دهد، و چه‌کارهایی را انجام ندهد. می‌توانید قسمت‌های مختلف برنامه‌های آموزشی، و متناسب با سن او را ضبط کنید، و سپس بر روی برخی صحنه‌ها مکث کنید، و از کودک خود در مورد آن سؤال بپرسید. می‌توانید در موقعیت‌های روزمره، در مورد احساسات فرزندتان از او بپرسید، برای مثال یک تکه نان را روی زمین بیندازید، و از او بپرسید که به نظرش من چه احساسی دارم؟ و یا اینکه اگر این اشتباه برای او رخ دهد، ممکن است چه احساسی به او دست دهد؟

سایر روش ها

می‌توانید خودتان بسته به نیاز کودکتان، با همکاری سایر اعضای خانواده و مربیان فرزندتان، ویدئوهایی آموزشی، برای آموزش برخی مفاهیم اجتماعی، و یا قواعد و قوانین تهیه کنید و بسازید، این ویدئوها را، به او نشان دهید، و لحظاتی بر روی برخی صحنه‌ها مکث کنید، و از او سؤالاتی بپرسید. برای مثال، یک ویدئو بسازید، و در آن نشان دهید که دو نفر در حال مکالمه هستند، لحن، حالات چهره و زبان بدن هر دو فرد، برای آموزش این مفاهیم به افراد اوتیسم، باید بسیار واضح باشد.

تصاویر مختلف، مثل حالات چهره می‌تواند، در آموزش احساسات به این افراد بسیار کمک‌کننده باشد، کارت “نوبت من”، از دیگر کارت‌های مؤثر، برای آموزش رعایت نوبت، به هنگام انجام فعالیّت و یا مکالمه، برای نوجوان اوتیسم است. می‌توانید کارت‌هایی برای فرزند خود تهیه کنید، و در آن نحوه‌ی شروع و پایان مکالمه را، به‌صورت فهرستی و قابل‌فهم، برای او رسم کنید. نوجوان اوتیسم می‌تواند، از این کارت یا چک‌لیست، به هنگام حضور در فعالیّت‌های گروهی، و یا در مهمانی‌ها استفاده کند.

نکته‌ی بسیار مهم آن است، که صبور باشید و آموزش‌ها را چندین بار تکرار کنید، و بارهاوبارها در موقعیت‌های مختلف، و واقعی تمرین کنید.

آنها تأثیر بگذارد.

 

افرادی که می‌توانند مهارت‌های اجتماعی را به نوجوانان اختلال اوتیسم آموزش دهند:

افراد مختلفی می‌توانند به افراد اوتیسم در یادگیری و تقویت مهارت‌های اجتماعی کمک کنند. منظور چنین افرادی است:

• مربیان و متخصصین تربیتی:

افرادی که تخصص و تجربه در آموزش به افراد با اوتیسم دارند می‌توانند مهارت‌های اجتماعی را به آن‌ها آموزش دهند. مربیان و متخصصان تربیتی می‌توانند با استفاده از روش‌های آموزشی و مواد آموزشی مناسب، این مهارت‌ها را به شیوه‌ای مناسب برای فرد، آموزش دهند.

• خانواده و دوستان:

حضور و پشتیبانی خانواده و دوستان نقش بسیار مهمی در یادگیری مهارت های اجتماعی در نوجوانان اوتیسم  دارد. آن‌ها می‌توانند با فراهم‌کردن محیط‌های اجتماعی و فرصت‌های تمرین، این مهارت‌ها را بهبود بخشند.

• مربیان مدرسه:

افراد مسئول در محیط‌های آموزشی مدرسه می‌توانند با ارائه برنامه‌های آموزشی مناسب و ایجاد فضایی مناسب برای تمرین ارتباطات اجتماعی، به تقویت این مهارت‌ها کمک کنند.

• توانمندسازها و کارشناسان اجتماعی:

افرادی که در زمینه توانمندسازی اجتماعی فعالیت می‌کنند، می‌توانند با ارائه راهکارها و استراتژی‌هایی که به تقویت مهارت های اجتماعی در نوجوانان اوتیسم کمک می‌کند، افراد اوتیسم را در این زمینه یاری کنند.

 

نتیجه‌گیری

باتوجه‌به نیازهای ویژه هر فرد با اوتیسم، آموزش مهارت های اجتماعی در نوجوانان اوتیسم باید به شیوه‌های متناسب با ویژگی‌ها و نیازهای وی طراحی شود. این آموزش‌ها بهتر است به‌صورت مداوم و در محیط‌های مختلف تمرین شوند تا اثربخشی بیشتری داشته باشند.