اوتیسم چیست؟ من اغلب متوجه میشوم که وقتی با فرزندانم بیرون میروم، و در حال تماشای تعامل آنها با دنیا هستم، به این فکر میکنم. من والد فردی هستم که با اختلال طیف اوتیسم شناسایی میشود، و متوجه شدم که در حال تماشای ویدیوها، و خواندن برخی کتابهایی هستم که توسط افراد با اختلال طیف اوتیسم ساخته شدند، تا تلاش کنم و بفهمم که داشتن اوتیسم چگونه است.
به نظر میرسد پاسخ قاطع این است، که افراد با اختلال طیف اوتیسم احساس میکنند، آنها برای این دنیا نیستند و فقط افراد بدون اختلال، میتوانند واقعاً بفهمند که چگونه عمل میکند. ویژگیهایی وجود دارد که برای هر فردی متفاوت است، زیرا هیچ دو فرد با اختلال طیف اوتیسم قرار نیست دنیا را به یک شکل تجربه کنند. این مقاله به تعدادی از افراد با اختلال طیف اوتیسم توجه کرد که، احساس آنها چگونه است و ما بهعنوان والدین چه کارهایی میتوانیم انجام دهیم، تا به دنیا کمک کنیم که مکان قابل پذیرش تری برای آنها باشد.
اوتیسم چیست ؟ شناخت اختلال طیف اوتیسم یا ASD
این بدان معناست که افراد اوتیسم، تفاوتهایی را در نحوه برقراری ارتباط و تعامل اجتماعی تجربه میکنند، و رفتار آنها ممکن است تکراری یا بسیار متمرکز باشد. (اصطلاح الگوهای رفتاری محدود و تکراری اغلب برای توصیف این مورد استفاده می شود). همچنین افراد اوتیسم، تمایل دارند تفاوتهایی را در حواس خود تجربه کنند، که میتواند بر احساس و واکنش آنها نسبت به محیط اطرافشان تأثیر بگذارد.
Autism، یک بیماری نیست؛ اختلال اوتیسم یک طیف است. یعنی به طیف وسیعی از ویژگیها، مهارتها و تواناییهایی اشاره دارد، که افراد مختلف اوتیسم دارند. هیچ دو فرد اوتیسمی دقیقاً به یک شکل تحت تأثیر اوتیسم قرار نمیگیرند، هر فردی اوتیسم را متفاوت تجربه میکند، و نیازهای حمایتی متفاوتی دارد. اگرچه ویژگیهای اصلی اوتیسم میتواند باعث ایجاد طیفی از چالشها شود، امّا مهّم است که بدانیم، این ویژگیها همچنین میتوانند مهارتها و قابلیتهای منحصربهفردی را دارا باشند.
اوتیسم یک اختلال عصبی-رشدی است.
در حالی که اوتیسم یک وضعیت مادامالعمر است، با حمایت مناسب و همهجانبه، کودکان و بزرگسالان اوتیسم میتوانند پیشرفت چشمگیری داشته باشند و زندگی رضایتبخشی را تجربه کنند. ضروری است که خدمات تخصصی برای افراد اوتیسم در دسترس باشد، تا نیازهای آنها درک شود و در توسعه مهارتها، و نقاط قوّت خود گامهای موثری را بردارند.
اوتیسم به زبان ساده
این اختلال که گاهاً اختلال طیف اوتیسم (ASD) نیز نامیده میشود، یک بیماری نیست. یک وضعیت پیچیده و مادام العمر است که شامل مشکلات ارتباطی و رفتاری مختلف میشود. اوتیسم اختلالی است که در غالب یک طیف تعریف میشود؛ به این معنا که این اختلال، مهارتهای مختلف (مهارتهای ارتباطی، کلامی، یادگیری و …) کودکان را در درجات مختلفی (بیشتر یا کمتر) تحتتأثیر قرار میدهد.
همچنین، هر فرد با اختلال طیف اوتیسم به طور متفاوتی تحتتأثیر این اختلال قرار میگیرد؛ برخی افراد ممکن است تنها در مهارتهای اجتماعی، یادگیری و ارتباط دچار مشکل باشند و برخی دیگر ممکن است حتی در کارهای روزمرهی خود نیاز به کمک و حمایت از سوی والدین و یا سایرین دارا باشند.
افراد با اختلال طیف اوتیسم در برقراری ارتباط مشکل دارند. آنها در درک آنچه دیگران فکر و احساس میکنند نیز مشکل دارند. این مسئله باعث میشود که آنها نتوانند نیازها و خواستههای خود را با کلمات یا حتی از طریق حرکات بدنی، حالات چهره و لمس بیان کنند.
آن ها ممکن است مشکلات یادگیری نیز داشته باشند.
مهارتهای آنها ممکن است به طور نابرابر رشد کند؛ به عنوان مثال، آنها ممکن است در برقراری ارتباط دارای مشکل باشند، اما در کسب مهارتهای هنری، موسیقی، ریاضیات، یا مهارتهایی که شامل بهکارگیری حافظه میشوند، به طور غیرمعمولی خوب و فوقالعاده عمل کنند.
بهطور معمول، کودکان در سنین 2 تا 3 سالگی علائم اولیه این اختلال را نشان میدهند. در حال حاضر، در آمارها کودکان بیش از هر زمان دیگری با اختلال طیف اوتیسم شناسایی میشوند؛ طبق آمارهای جهانی، از هر 36 کودک، 1 کودک دارای اختلال طیف اوتیسم است.
با اینحال، باید بدانیم که آمار بالای تشخیصگذاری این اختلال در کودکان ممکن است به دلیل تغییر در نحوه ارزیابی و تشخیص این اختلال باشد، نه به این دلیل که این اختلال در کودکان درحال افزایش است. افراد با اختلال طیف اوتیسم امید به زندگی و در بسیاری از موارد، به لحاظ جسمانی رشد طبیعی دارند.
اوتیسم یک بیماری نیست، بلکه یک اختلال در ارتباط با رشد عملکرد مغز است.
اوتیسم یک بیماری نیست، بلکه یک اختلال رشدی در عملکرد مغز است. علائم اختلال اوتیسم چیست ؟ این علائم معمولاً در سه سال اول زندگی کودک ظاهر میشوند و تا پایان عمر نیز ادامه دارند. اگرچه هیچ درمانی برای این اختلال وجود ندارد، اما مداخله بههنگام و آموزش مناسب میتواند به رشد برخی مهارتها و کاهش رفتارهای نامطلوب در افراد با این اختلال کمک کند.
بهنظر میرسد افراد با اختلال طیف اوتیسم از حضور و یا احساسات دیگران نسبت به خود و تأثیر منفی رفتار خود بر دیگران بیخبرند. بسیاری از کودکان با اختلال طیف اوتیسم درگیر حرکات تکراری مانند تکان دادن دستها، گرفتن گوشها، چرخاندن موها یا رفتارهای آسیبرسان مانند گاز گرفتن دست یا کوبیدن سر خود به دیوار یا اشیاء هستند.
ممکن است بههنگام صحبت کردن، به جای ضمیر “من”، از ضمیر ما استفاده کنند؛
بهعبارتی دیگر، ممکن است بههنگام گفتگو و تعامل با دیگران، بهطور مکرر از ضمایر سوم شخص استفاده کنند. برخی دیگر ممکن است به شیوهای خاص، مثلاً با صدایی آهنگین و آوازی در مورد موضوعات محدود و مورد علاقه خود صحبت کنند، یا اینکه بدون توجه به علایق فرد مقابل و یا حتی موضوع موردبحث شروع به گفتوگو کنند.
افراد با اختلال طیف اوتیسم اغلب واکنشهای غیرطبیعی به برخی صداها، لمس یا سایر محرکهای حسی محیطی دارند. بسیاری از آنها حساسیت کمتری نسبت به درد نشان میدهند. آنها همچنین ممکن است به شدت به سایر محرکهای حسی در محیط (مثلاً برخی صداها، بوها، لمسها، بافت لباسها و …) حساس باشند؛ تا حدی که این حساسیتهای غیرعادی ممکن است به بروز برخی رفتارها مانند مقاومت شدید به آغوش گرفتن منجر شوند. این حساسیتهای حسی تاحدودی زیر مجموعه اختلال یکپارچگی حسی نیز قرار میگیرند.
ویژگی های متفاوت افراد اختلال طیف Autism
هر فردی تجربیات خود را قبل، در حین و پس از تشخیص توضیح میدهد، و به نظر میرسد که اکثر مردم واقعاً نمیدانند چگونه با افرادی که دارای اختلال عصبی – رشدی هستند تعامل کنند. برچسب اختلال طیف اوتیسم نیز، نمیتواند به این تعاملات کمکی کند.
من نقل قولهایی از افراد با اختلال طیف اوتیسم که از طریق یوتیوب با آنها آشنا شدم، و همچنین نقل قولهایی از کتابها که توضیح کاملی از تجربیات افراد، با اختلال طیف اوتیسم و احساس آنها ارائه میدادند جمعآوری کردم. این مقاله قرار است ابزاری برای درک تجربیات زندگی افراد با اختلال طیف اوتیسم و احساس آنها باشد.
هر فرد با اختلال طیف اوتیسم با دیگری متفاوت است، این مقاله فقط یک نقطه عطف و شروع مکالمه برای کمک به باز کردن دریچهای است. دریچهای برای اینکه چگونه تجربیات زندگی دیگران متفاوت است، و چه چیزی میتواند برای کمک به آنها در آینده شروع شود.
بنابراین، اوتیسم چگونه است؟
این یک سوال بسیار ارزشمند است.پاسخ این سوال برای والدین، معلمان، و کسانی که با یک فرد با اختلال طیف اوتیسم در ارتباط هستند، و در زندگی خود با آنها در ارتباط هستند شگفتانگیز است. من به طور خلاصه زندگی چند فرد با اختلال طیف اوتیسم را توضیح میدهم، که میگویند اوتیسم برای آنها چگونه است.
وقتی از او میپرسند که اوتیسم چگونه است؟ دَن از دنیای اوتیسم پاسخ داد: مثل این است که همیشه در یک اتاق شلوغ تنها باشی. وقتی در رختخواب و در حال استراحتی، ناگهان، بدون هیچ تقصیری از سمت تو، یک کلاه میافته، بهم میریزی! انگار تو را وارونه در یک حمام آب سرد میاندازند.”
همچنین او افزود: انگار که دارند سرود ملی را به عقب میخوانند، به وسط خیابان پرتاب میشوی و مردم به شما نگاه میکنند. اینگونه است که زندگی برای افراد در طیف اوتیسم گیج کننده است.”
دیدگاه افراد اوتیسم: “دنیا را برای ما نساختن”
اِتان لیسی در برنامه تِد توضیح داد که داشتن اختلال طیف اوتیسم چگونه است. او نکات بسیار مهمی را بیان کرد، که همه آنها به شدّت چشمگیر بودند.او در یکی از نمونههای خود دو کنسول بازی پلی استیشن و ایکس باکس را با هم مقایسه میکند. او بیان میکند: آنها هر دو کنسولهای بسیار توانمند با برنامه نویسی متفاوت هستند. اما اگر بازی XBOX خود را در پلی استیشن خود قرار دهید، کار نخواهد کرد زیرا پلی استیشن به طور متفاوتی عمل میکند.“
او اینگونه مغز فرد بدون اختلال را در مقابل مغز فرد با اختلال طیف اوتیسم مقایسه میکند. وی در ادامه بیان میکند: “مشکل اصلی زندگی با اوتیسم در جامعه امروزی، این است که دنیا را برای ما نساختن.“
به عنوان یک مادر دارای کودک با اختلال طیف اوتیسم، اشک در چشمانم جمع شد و قلبم را فشرد. تعجب کردم که آیا فرزندم نیز چنین احساسی دارد؟ زیرا میدانم که چالشهایی وجود دارد. بسته به این که آیا افراد مایلند تفکر درون جعبه را فراموش کنند، و متوجه شوند که واقعاً هیچ جعبهای برای ساختن دنیایی که برای افراد با اختلال طیف اوتیسم قابل پذیرش و راحت باشد وجود ندارد، میتوانند آسانتر یا دشوارتر شود.
زندگی با اوتیسم چگونه است؟
در ویدیویی، مرد جوانی به نام اندرو در مورد تشخیص خود و 5 چیز در مورد زندگی با اوتیسم، صحبت میکند و در مورد نحوه سیمکشی متفاوت مغزش صحبت میکند. پنج مثال عبارتند از:
مهارتهای اجتماعی و درک؛
اندرو به این موضوع میپردازد که، درک چیزهای مختلف برای او دشوار است. او اظهار میکند که استعارهها را درک نمیکند، آنها را به معنای واقعی کلمه میگیرد که برخی موقعیتهای اجتماعی را سخت و ناخوشایند میکند.
داشتن زندگی اجتماعی پیچیده؛
او درباره اینکه یافتن دوست با اختلال طیف اوتیسم چقدر میتواند دشوار باشد، و اینکه چگونه ارتباطش را با دوستان و افرادی که با آنها ارتباط برقرار میکند از دست داده است.
شکست در روتینها و تغییرات محیطی؛
او در مورد این صحبت میکند که چگونه تغییرات در روتین زندگیاش، یا حتی شکل ظاهری، احساس یا سایر محرکهای حسی، میتواند برای او دشوار باشد.
صداهای بلند؛
او مشکلات حسی با صداهای بلند دارد، که باعث میشود او احساس غرق شدن کند و میتواند بسیار حواس او را پرت کند.
مهارتهای عاطفی؛
اندرو توضیح میدهد که باید روی آنچه میخواهد بگوید فکر کند، و یا اینکه چگونه باید به احساسات دیگران واکنش نشان دهد تمرکز کند. او میگوید که میتواند ساکت باشد، امّا وقتی چیزی او را آزار میدهد، احساساتش نیز میتواند تشدید شود.
تاریخچه اختلال اوتیسم چیست ؟
تاریخچه پیدایش واژه اوتیسم چیست؟ Autism از واژه یونانی اتو به معنی خود مشتق شده، و نشانگر انزوای شدید و جدایی از دنیای پیرامون است. تا اواسط قرن بیستم، نامی به معنای امروزی برای اختلالات اوتیسم وجود نداشت.
در سال ۱۸۶۷ اولین روانپزشکی که کودکان با اختلالهای شدید روانی، همراه با تأخیرها و نقصهای آشکار در فرایندهای رشد و تحول، مهارتهای شناختی و … را بهصورت جدی مورد بررسی قرار داد، هنری موزلی بود. در آن دوران همهی این اختلالها، در قالب اختلالهای روانپریشی طبقهبندی میشدند.
شکل گیری واژه اوتیسم
اگرچه در برخی منابع عنوان میشود که، بلولر در سال ۱۹۱۲ برای نخستین بار عبارت اوتیسم را، بهعنوان یکی از علائم اصلی و کلاسیک بیماری دمانس زودرس به کار برد، در منابع متعدد و دقیقتر بیان شد که، واژهی اوتیسم به معنای امروزی برای اوّلینبار در جای دیگری به کار برده شد. پل یوگن بلولر، اوتیسم و اسکیزوفرنی را در میان سایر اختلالات روانپزشکی، در سراسر اروپای قارهای در اوایل قرن بیستم مطالعه کرد.
بلولر مفهوم اوتیسم را معرفی کرد، او آن را به عنوان قطع ارتباط با دنیای بیرون و دوسوگرایی، بهعنوان همزیستی ایدههای متضاد در ذهن، تعریف کرد. تعاریف بلولر، محققان بعدی مانند برنارد ریملند را قادر ساخت، تا علل این اختلالات را مطالعه کنند، و نشان دهند که رشد غیرعادی مغز جنین به طور بالقوه باعث این اختلالات میشود. بلولر اوتیسم را جداسازی خود از واقعیّت معرفی و تعریف کرد. مفهوم اوتیسم بلولر بر سایر محققان از جمله هانس اسپرگر، لئو کانر و برنارد ریملند در حین مطالعه اوتیسم، متمایز کردن آن از اسکیزوفرنی، و تلاش برای اصلاح این اصطلاح تأثیر گذاشت.
طرح واژه ی اوتیسم; لئو کانر
به نظر میرسد، برای اوّلین بار در سال ۱۹۴۳ لئو کانر از طریق توصیف خصوصیّات رفتاری ۱۱ کودک، که به نظر میرسید از لحاظ کیفیت رفتاری، تفاوتهایی با دیگر کودکان دارند، واژهی اوتیسم کودکی را مطرح کرد.
اوتیسم چیست ؟ اوتیسم از واژه یونانی اتو به معنی خود مشتق شده و نشانگر انزوای شدید و جدایی از دنیای پیرامون است.
کانر متوجه شد که دامنه ی این اختلال، وسیعتر از آن است که تاکنون تصور میشد، و این اختلال به اشتباه تحت عنوان نارسایی ذهنی، یا اسکیزوفرنی تشخیص داده شد؛ زیرا که در آغاز دهههای ۱۹۸۰، اغلب کودکان دارای اختلالات فراگیر رشد، تحت عنوان اسکیزوفرنی طبقهبندی میشدند. بعد از مدّتها مطالعه و تحقیق، معلوم شد اختلال اوتیسم، و اختلال اسکیزوفرنی اختلالهای روانی، کاملاً مجزا و متفاوتی از یکدیگر هستند.
بیشتر بخوانید: گزارشات پرونده های کانر
از زمانی که کانر خصیصههای اصلی اوتیسم را تشریح نمود، معتقد بود که دو نشانه ی اصلی، یعنی احساس تنهایی شدید، و اشتغال ذهنی فرد نسبت به حفظ یکنواختی، برای تشخیص اوتیسم ضروری است.
نشانه های اوتیسم چیست ؟
علائم قابل تشحیص اوتیسم چیست ؟سن تشخیص اوتیسم، و شدّت علائم اوّلیه اوتیسم بسیار متفاوت است، به همین دلیل اوتیسم را یک طیف می نامند.علائم اوتیسم در کودکان و برخی از نوزادان در ماههای اوّل نشان میدهند، و سایر علائم تا سن 2 یا 3 سالگی آشکار میشود. تمامی کودکان اوتیسم، همهی علائم را نشان نمیدهند، و ممکن است تنها برخی از ویژگیها و علائم اوتیسم را دارا باشند؛ به همین دلیل است که ارزیابی حرفهای بسیار ضروری است.
برخی از علائمی که می تواند نشانه اوتیسم باشد عبارتند:
- 6 ماهگی
- لبخند اجتماعی (لبخند زدن آغاز مرحله رشد اجتماعی در نوزاد است).
- تماس چشمی محدود، یا عدم برقراری تماس چشمی
- 9 ماهگی
- ناتوانی در اشتراک صداها، لبخندها یا حالات صورت با دیگران
- 12 ماهگی
- خیلی کم و یا اصلاً غان وغون ندارد.
- به اسم خود واکنش نشان نمیدهد.
- عدم ایجاد توجه اشتراکی، مانند: عدم اشاره کردن، عدم نشان دادن اشیاء و یا بههنگام اشاره والدین به اشیاء، کودک رد اشاره والدین را دنبال نمیکند.
- 16 ماهگی
- کودک کلمهای بیان نمیکند، و یا به صورت محدود چند کلمه را تکرار میکند.
- 24 ماهگی
- عبارات دو کلمهای بسیار کم، یا بدون معنی مشخصی را مرتباً تکرار میکند، کودک تقلید و تکرار ندارد.
علائم دیگر در سایر سن ها عبارتند از:
- مهارتهای گفتاری، غان غون کردن یا مهارت های اجتماعی که قبلا به دست آورد را از دست میدهد.
- پرهیز از برقراری تماس چشمی با دیگران
- تنهایی را ترجیح میدهد.
- مشکل در درک احساسات دیگران
- تاخیر در رشد زبان
- تکرار مداوم کلمات یا عبارات (اکولالیا)
- مقاومت در برابر تغییرات جزئی در روال یا محیط اطراف
- رفتارهای تکراری (بال زدن، تکان دادن، چرخیدن و غیره)
- واکنشهای غیرمعمول و شدید به صداها، بوها، مزهها، بافتها، نورها و یا رنگها
توجه داشته باشید:
- علائم باید در دوره اولیه رشد موجود باشد.
- نشانه ها باعث اختلال قابل توجه بالینی در زمینه های اجتماعی، شغلی یا سایر زمینه های مهّم عملکرد فعلی کودک میشود.
- این اختلالات با ناتوانی ذهنی (اختلال رشد عقلانی)، یا تاخیر رشدی توضیح داده نمیشوند. ناتوانی ذهنی و اختلال طیف اوتیسم، اغلب با هم اتفاق میافتد، برای تشخیص همبودی اختلال طیف اوتیسم و ناتوانی ذهنی، ارتباطات اجتماعی باید کمتر از حد انتظار برای سطح رشد عمومی باشد.
راه های تشخیص اختلال اوتیسم چیست ؟
راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی، ویراست پنجم منتشر شده توسط انجمن روان پزشکی آمریکا، طبق جدیدترین بازنگری ویژگیهای تشخیصی اوتیسم را بدین صورت تعریف میکند؛ ویژگی های اصلی اختلال طیف اوتیسم عبارتند از:
- نقص دائم در ارتباط اجتماعی متقابل و تعامل اجتماعی
- رفتارها، علایق، یا فعالیّتهای محدود و تکراری
- این نشانه ها از اوایل دوران کودکی موجود بودند، و عملکرد روزمره فرد را محدود یا ناقص میکنند.
سطوح اختلال طیف اوتیسم چیست ؟
سطح یک: نیازمند حمایت
ارتباط اجتماعی
در صورت حمایت نشدن از فرد، نقصهای موجود در ارتباط اجتماعی باعث نابسامانیهای قابل توجهی میشوند. فرد در پیشقدم شدن در تعامل با دیگران مشکل دارد، و در واکنش به پیشقدمی دیگران به طور آشکار رفتارهایی غیر عادی، یا تلاشهای ناموفق از خود نشان میدهد. ممکن است فرد نسبت به تعاملات اجتماعی علاقه چندانی نشان ندهد.
برای مثال: ممکن است فرد قادر باشد با جملات کامل حرف بزند، و وارد ارتباط و تعامل شود. امّا صحبت گفت و گویی (بده_ بستانی) او با دیگران موفّق واقع نخواهد شد، و تلاشهایش برای دوست شدن با دیگران، تلاشهای عجیب و غریب و معمولاً ناموفق خواهد بود.
رفتارهای محدود و تکراری
نداشتن انعطاف در رفتار باعث میشود، در عملکرد او در یک یا چند زمینه اختلال قابل ملاحظهای به وجود آید. کودک در رفتن از یک فعالیّت به فعالیّت دیگر، (برای مثال: از تلویزیون نگاه کردن به بازی کردن) مشکل دارد. مشکلات فرد در سازمانبندی و برنامهریزی باعث میشوند، تا نتواند در انجام کارهایش مستقل باشد.
سطح دو: نیازمند حمایت زیاد
ارتباط اجتماعی
در مهارتهای زبانی و غیرزبانی نقصهای قابل توجه دارد، و حتی وقتی مورد حمایت قرار میگیرد، نقصهای اجتماعی او کاملاً آشکار هستند. فرد بهندرت برای تعامل با دیگران پیشقدم میشود، و نسبت به پیشقدم شدن دیگران واکنش چندانی نشان نمیدهد، یا واکنشهایش عجیب و غریب هستند.
برای مثال: فردی که برای حرف زدن جملات ساده به کار میبرد، تعاملش با دیگران محدود به تعداد اندکی از علایق خاص است، و برای ارتباط برقرار کردن با دیگران، از ژستهای غیر کلامی آشکارا عجیب و غریب استفاده میکند.
رفتارهای محدود و تکراری
عدم انطاف در رفتار دارد؛ در کنار آمدن با تغییر مشکل دارد، یا رفتارهایی محدود و تکراری دارد که فراوانی وقوع آنها آنقدر زیاد است، که حتی افردی که به طور ناگهانی نظارهگر هستند، نیز متوجه این موضوع میشوند. این رفتارها باعث اختلال در عملکرد فرد در بسیاری از شرایط میشود. فرد در تغییر دادن کانون تمرکز فکری، یا عملی خود مشکل دارد یا دچار درماندگی میشود.
سطح سه: نیازمند حمایت بسیار زیاد
علائم سطح سه ناتوانکنندهترین علائم هستند. این علائم ممکن است شامل مشکلات گفتاری و زبانی، مشکلات حسی، نقصهای شناختی و رفتارهای تکراری باشند. علائم فیزیکی (مثل صرع یا مشکلات گوارشی)، نیز میتواند مشکلات رفتاری را دوچندان و بدتر کند.
ارتباط اجتماعی
در مهارتهای اجتماعیِ کلامی و غیرکلامی نقصهای شدید دارد، که باعث اختلال شدید در عملکرد میشود. بسیار بهندرت در تعامل اجتماعی پیشقدم میشود، و نسبت به پیشقدم شدن دیگران واکنش بسیار اندک و حداقلی نشان میدهد.
برای مثال: فردی که گفتارش صرفاً از چند کلمه قابل فهم تشکیل میشود، به ندرت در تعامل پیشقدم میشود، و وقتی هم پیشقدم میشود از روشهای غیرمعمول (صرفاً برای برطرفشدن نیازهایش)، استفاده میکند و فقط به رفتارها و دستورات بسیار مستقیم از سوی دیگران، واکنش نشان میدهد.
رفتارهای محدود و تکراری
شدیدا در رفتار انعطاف ناپذیر است، در کنار آمدن با تغییر به شدّت مشکل دارد، یا رفتارهای تکراری و محدود او در همه زمینههای زندگی اختلال شدید به وجود می آورند. فرد در تغییر دادن کانون تمرکز فکری، و عملی خود مشکل دارد و یا دچار درماندگی میشود.
اینکه نقصهای عملکردی در کدام مرحلهی رشد آشکار میشود، به ویژگیهای فرد و محیط او وابسته است. ویژگیهای تشخیصی اصلی در دوران رشد آشکار هستند. اصطلاح طیف به این موضوع اشاره دارد، که نشانههای این اختلال، بسته به شدّت نشانهها، سطح رشدی و سن تقویمی بسیار متغییر هستند. افرادی که نقص شناختی یا زبانی ندارند، در مقایسه با افرادی که نقصهای هوشی یا زبانی دارند، ممکن است نشانههای نامحسوستری دارا باشند، و ممکن است تلاش زیادی برای پنهان کردن آن بکنند.
نقصهای پنهان شده در معیار اوّل، در صورتی که فرد به طور کلی مهارت ارتباطی بهتری دارا باشد، و نقص شناختی نداشته باشد نامحسوس خواهند بود. نقص در معیار دوّم، در صورتی که به علایق و رفتارهایی که از سن تقویمی او انتظار میروند نزدیکتر باشند، ممکن است کمتر به چشم بیایند. والدین نخستین کسانی هستند که نشانههای اوّلیه را در کودک خود میبینند، تشخیص اوتیسم براساس مشاهده روانشناسان، سوابق ارائه شده از والدین، یا سایر مسئولان و در صورت امکان، گزارش خود فرد داده میشود.
روشهای درمان و مداخلات اوتیسم چیست ؟
اکثر متخصصان معتقدند که هیچ درمانی برای اوتیسم وجود ندارد. به همین دلیل است که بسیاری از آنها معتقدند، که کودک با توسعه مهارتها که شامل درمان شناختی رفتاری و آموزشی است، میتواند شدّت علائم اختلال را کاهش دهد.
انواع روش های درمانی اختلال ASD اوتیسم چیست ؟
انواع مختلفی از درمانهای موجود برای اختلال طیف اوتیسم وجود دارد. این درمانها به طور کلی، میتوانند به دستههای زیر تقسیم شوند، اگرچه برخی از درمان ها بیش از یک رویکرد را شامل می شوند:
1. رویکردهای رفتاری
رویکردهای رفتاری با درک آنچه قبل و بعد از رفتار اتفّاق میافتد، بر تغییر رفتارها تمرکز میکنند. این رویکردها بیشترین شواهد را برای درمان علائم دارند. آنها به طور گستردهای در بین مربیان و درمانگران پذیرفته شدهاند، و در بسیاری از مدارس و کلینیکهای درمانی استفاده میشوند. یکی از درمانهای رفتاری قابل توجه برای افراد اوتیسم، “تحلیل رفتار کاربردی” است.
در این روش رفتارهای مطلوب را تشویق میکنند، و از رفتارهای نامطلوب برای بهبود مهارتهای مختلف جلوگیری میکنند.
دو روش آموزشی در تحلیل رفتار کاربردی عبارتند از:
آموزش پاسخ محور[1]
آموزش پاسخ محور، در یک محیط طبیعی به جای محیط کلینیک انجام میشود؛ هدف آن بهبود چند “مهارت محوری” است، که به فرد کمک میکند بسیاری از مهارتهای دیگر را بیاموزد. یکی از نمونههای یک مهارت محوری، شروع ارتباط با دیگران است.
آموزش آزمایشی گسسته[2]
در این آموزش از دستورالعملهای گام به گام، برای آموزش رفتار یا پاسخ دلخواه استفاده میکند. درسها به سادهترین بخشهای خود تقسیم میشوند، و پاسخها و رفتارهای مورد نظر پاداش میگیرند؛ از طرفی پاسخها و رفتارهای نامطلوب نیز نادیده گرفته میشوند.
2. رویکردهای تکاملی (رشدی)
این رویکردها بر بهبود مهارتهای رشدی خاص، مانند: مهارتهای زبانی یا مهارتهای فیزیکی، یا طیف وسیعتری از تواناییهای رشدی به هم پیوسته تمرکز دارند؛ رویکردهای رشدی اغلب با رویکردهای رفتاری ترکیب میشوند.
در زیر سایر روشهای دیگر رویکردهای رشدی، که جزئی از برنامه درمان و مداخلات درمانی برای کودکان اوتیسم است، ذکر میشود.
گفتار درمانی
به بهبود درک و استفاده فرد از گفتار و زبان کمک میکند. یکی از رایجترین درمان رشدی برای افراد اوتیسم، “گفتار درمانی” است. برخی از افراد اوتیسم، به صورت کلامی ارتباط برقرار میکنند، و برخی دیگر از طریق استفاده از علائم، حرکات، تصاویر یا یک دستگاه ارتباط الکترونیکی ارتباط برقرار کنند.
کاردرمانی
مهارتهایی را آموزش میدهد، که به فرد کمک میکند تا حد امکان مستقل زندگی کند. مهارتهایی شامل: لباس پوشیدن، غذا خوردن، حمام کردن و ارتباط با افراد است، کاردرمانی همچنین می تواند شامل موارد زیر باشد:
درمان یکپارچگی حسی
برای کمک به بهبود پاسخها به ورودیهای حسی، که محدودکننده یا طاقتفرسا باشند.
فیزیوتراپی
میتواند به بهبود مهارتهای فیزیکی، مانند حرکات ظریف انگشتان یا حرکات بزرگتر همچون تنه و بدن کمک کند.
3. رویکرد دنور
شروع اوّلیه یک رویکرد توسعهای گسترده، براساس اصول تحلیل رفتار کاربردی است؛ برای کودکان 12 تا 48 ماهه استفاده می شود، والدین و درمانگران از بازی، تعاملات اجتماعی و توجه مشترک در محیطهای طبیعی، برای بهبود مهارتهای زبانی، اجتماعی و یادگیری استفاده می کنند.
4. رویکردهای آموزشی
درمانهای آموزشی که در یک محیط کلاس درس داده میشوند، یکی از انواع رویکردهای آموزشی، رویکرد درمان و آموزش کودکان اوتیسم و اختلال ارتباطی است. روش آموزشی تیچ [3] بر این ایده استوار است، که افراد اوتیسم در یادگیری به روش دیداری پیشرفت می کنند.
به عنوان مثال: کارهای روزانه را میتوان نوشت، یا با استفاده از کارتهای دیداری برای کودک اوتیسم توضیح داد، دستورالعملهای شفاهی را میتوان با دستورالعملهای دیداری، یا نمایشهای فیزیکی تعریف کرد.
5. رویکردهای روابط اجتماعی
درمانهای روابط اجتماعی بر بهبود مهارتهای اجتماعی، و ایجاد پیوندهای عاطفی تمرکز دارند؛ برخی از رویکردهای اجتماعی و ارتباطی، شامل والدین، مربیان و همسالان است.
مدل رشدی:
تفاوتهای فردی، مبتنی بر رابطه است. والدین و درمانگران را تشویق میکند، تا از علایق فرد برای گسترش فرصتهای ارتباطی پیروی کنند.
مدل مداخله توسعه روابط[4]:
شامل فعالیّتهایی است که انگیزه، علاقه و توانایی برای مشارکت در تعاملات اجتماعی مشترک را افزایش میدهد.
داستانهای اجتماعی:
توضیحات سادهای از آنچه در یک موقعیت اجتماعی باید انتظار داشت، ارائه میکند.
گروههای مهارتهای اجتماعی:
فرصتهایی را برای افراد اوتیسم فراهم میکنند، تا مهارتهای اجتماعی را در یک محیط ساختاریافته تمرین کنند.
6. رویکردهای دارویی
هیچ دارویی برای درمان علائم اصلی اوتیسم وجود ندارد. برخی از داروها، علائم همزمانی را که میتوانند به عملکرد بهتر افراد اوتیسم کمک کنند درمان میکنند. برای مثال: دارو ممکن است به مدیریت سطوح بالای انرژی، ناتوانی در تمرکز، یا رفتار آسیبرسان به خود، مانند ضربه زدن به سر یا گاز گرفتن دست کمک کند. دارو همچنین می تواند به مدیریت شرایط روانی، مانند: اضطراب یا افسردگی و بر شرایط پزشکی، مانند: تشنج، مشکلات خواب، معده یا سایر مشکلات گوارشی کمک کند.
هنگام استفاده از دارو ضروری است، که با پزشکی که در درمان افراد اوتیسم تجربه دارد مشورت کنید. این نکته هم در مورد داروهای تجویزی، و هم برای داروهای بدون نسخه صدق میکند. افراد، خانوادهها و پزشکان باید برای نظارت بر پیشرفت، و واکنشهای دارویی با یکدیگر همکاری کنند، تا مطمئن شوند که دارو عوارض جانبی منفی برجا نگذارد.
7. رویکردهای روانشناختی
میتوانند به افراد اوتیسم کمک کند تا با اضطراب، افسردگی و سایر مشکلات سلامت روان کنار بیایند. درمان شناختی رفتاری[5]، یک رویکرد روانشناختی است که بر یادگیری ارتباطات بین افکار، احساسات و رفتارها تمرکز دارد. در این رویکرد درمانگر و فرد با هم کار میکنند، تا اهداف را شناسایی کنند، و سپس نحوه تفکر فرد در مورد یک موقعیّت را تغییر دهند، تا نحوه واکنش آنها به موقعیّت را تغییر دهند.
[1] (PRT)
[2] (DTT)
[3] (TEACCH)
[4] (RDI)
[5] CBT
والدینی که به تازگی تشخیص اوتیسم در کودک خود را گرفتهاند
اگر مشکوک هستید که فرزندتان اوتیسم است، تشخیص او گام مهّمی برای رشد و آموزش کودک خواهد بود. بسیاری از والدین کودکان اوتیسم، این دوره زمانی را استرسزا میدانند، امّا در نهایت یکی از بهترین راهها برای زندگی بهتر برای فرزندانشان است.
یک مطالعه در سال 2022، بر روی دانشجویان کالج اوتیسم نشان داد، که کسانی که در کودکی تشخیص اوتیسم گرفتند، نسبت به کسانی که در سنین بالاتر تشخیص گرفتند، احساس شادی بیشتری نسبت به زندگی خود دارند.
مطالعات نشان میدهد که برای والدین، گرفتن تشخیص اوتیسم کودکشان یک تجربه هیجانی شدید است. والدین طیف وسیعی از واکنشها را، نسبت به تشخیص این اختلال در فرزندشان گزارش کردند، که شامل احساسات رایجی همچون شوک، غمگینی، استرس، اندوه، انکار، گناه، خشم و نگرانی است؛ والدین احساس میکنند تشخیص اوتیسم، با انگ یا برچسبزدن همراه است، که منجر به تجربه احساس شرم و انزوا نیز میشود.
بیشتر بدانید: توصیه هایی برای والدین تازه تشخیص
شیوههای مختلف واکنش والدین
تایلر مَک نامِر کتابی به نام جمعیت یک نوشت؛ او در مورد زندگی روزمره یک فرد با اختلال طیف اوتیسم صحبت میکند. برخی از موضوعاتی که او درباره آنها صحبت میکند، قلدری است، چیزهایی که باعث میشود فرد با اختلال طیف اوتیسم احساس کند پذیرفته نشده است، و اینکه والدینش چه احساسی در او ایجاد میکنند.
تایلر در یکی از فصلها با عنوان “مادر من”، در مورد چگونگی صحبت میکند؛ اینکه مادرش چگونه به او احساس پذیرش میدهد. او میگوید: وقتی در خانه با مامان هستم، خودم هستم. انگار هیچ کس آنجا نیست و هیچ کس به این فکر نمیکند که من کمی عجیب و غریب هستم. امّا این مورد جالب فقط در مورد حضور در خانه مامان است – من میتوانم عجیب و غریب بودن را رها کنم. من این کار را در هیچ جای دیگری انجام نمیدهم زیرا در آن صورت مردم فکر میکنند من عجیب و غریب هستم.”
او در پایان فصل میگوید: با مامان همه چیز آرام است و پیچیده نیست. با پدر امّا، داستان متفاوت است.“
او در مورد نگاه پدرش به زندگی و دید متفاوت تایلر به دنیا توضیح میدهد. او میگوید نظرات بیشتری در مورد والدین او وجود دارد. “پدر و مادر من گاهی شبیه هم هستند، اما گاهی متفاوت هستند. آنها مانند “یین و یانگ” زندگی من هستند.”
کاری که والدین میتوانند انجام دهند:
والدین میتوانند تفاوتهای زیادی ایجاد کنند. در بسیاری از مواقع والدین به مانند بالشتی هستند که، کودکان با اختلال طیف اوتیسم آنها را همچون مکانی امن برای خود دارند.
ممکن است جنبههایی باشد که درک آنها کمیطاقت فرسا و دشوار به نظر میرسد. برخی چیزها مانند حساسیت حسی، اضطراب اجتماعی و علایق خاص بسیار مهم هستند، امّا به نظر میرسد که ایجاد احساس پذیرش در فرزندتان به خاطر آنچه که هست، پاسخی است که افراد با اختلال طیف اوتیسم از والدین، مراقبان و دیگرانی که دوست دارند میخواهند.
افراد بدون اختلال طیف اوتیسم در درک دنیایی که در آن کسی مناسب نیست، و باعث میشود احساس کنید به آن تعلق ندارید مشکل دارند. افرادی که بدون اختلال نیستند، مانند افراد با اختلال نقص توجه و بیش فعالی (ADHD)، و سایر اختلالات یادگیری یا مهارتهای اجتماعی، که مورد آزار و اذیت قرار گرفته اند و احساس متفاوتی دارند، افراد با اختلال طیف اوتیسم را آسانتر درک خواهند بود.
اگرچه من یک فرد بدون اختلال طیف اوتیسم هستم، اما فرزندم به من گفته است که احساس میکند من یکی از افرادی هستم که، آنها را به بهترین شکل درک میکنم، زیرا من چیزها را آنطور که دیگران میبینند نمیبینم. وقتی آنها این را گفتند، از دانستن اینکه آنها احساس میکردند در جایی پذیرفته شدهاند، بسیار خوشحال شدم، امّا میخواستم در جاهای بیشتری و با افراد بیشتری نیز چنین احساسی دارا باشند.
بیشتر بدانید: استرس والدین کودکان اوتیسم و راهکارهای مدیریت اضطراب
آیا پرورش فرزند اوتیسم پراسترس است؟
استرس دارید؟ از جلسات درمانی پشت سر هم و کلاسهای آموزشی اوتیسم خسته شدهاید و یا اصلا میخواهید کودکتان به چیزی (هرچیزی) به غیر از ناگت مرغ لب بزند؟ تحقیقات نشان دادهاند که والدین کودکانی که از اختلال طیف اوتیسم رنج میبرند استرس بیشتری از والدین کودکان عادی یا با اختلالات دیگر تجربه میکنند. استرس بالای والدین، بخاطر تاثیرات مخربی مثل افسردگی، مشکلات در ازدواج، مشکلات سلامت جسمی، فرزندپروری ضعیفتر، و افزایش مشکلات رفتاری در کودکان نگرانیهای زیادی را ایجاد میکند.
شما برای کاهش میزان استرس چه میکنید، بدون اینکه فشار بیشتری برای خودتان ایجاد کنید؟ شاید وسوسه شوید که به سراغ پرخوری بروید، اما تمام این راهحلهای کوتاهمدت و موقتی، مشکلات بیشتری را با خود به همراه خواهند داشت.
ما 5 ایده که میتوانید همین الان برای بهتر شدن اوضاع و کاهش استرس انجام دهید را به شما معرفی میکنیم تا بتوانید از زندگی در کنار کودک خود لذت ببرید.
1. به خودتان استراحت بدهید
ما عاشق کودک اوتیسممان هستیم اما هیچچیزی بهتر از کمی استراحت برای شارژ کردن باتریهایمان و کاهش استرس نیست. اخیرا یکی از والدین به ما گفت که برای اولین بار در این 5 سال یک روز را به خودش استراحت داده. متاسفانه این مورد به طرز تعجبآوری شایع است. آخرین باری که به خودتان استراحت دادید کی بود؟ والدین گفتهاند که حتی با چند ساعت استراحت شارژ شدند و صبرشان هم بیشتر شده! از یک پرستار کودک یا یکی از بستگان کمک بگیرید تا یک روز در هفته بیاید. میدانیم که اعتماد کردن به فردی دیگر برای نگهداری از فرزندتان کار سختی است. حداقل میتوانید از همسرتان بخواهید این کار را انجام دهد. میدانیم که اختصاص زمان کار سختی است، اما این کار میتواند همه روابط شما را تحت تاثیر قرار دهد.
2. دوستانتان را پیدا کنید
شما تنها نیستید. شما میتوانید از ارتباطگیری با دیگر والدین اوتیسم با تجربه مشابه، چیزهای زیادی بدست بیاورید. آیا در شهر شما مراکز حمایت از کودکان اوتیسم هست؟ یا گروههایی در شبکههای مجازی؟ اصلا میتوانید با پدر یا مادری که در مطب پزشک با بچهاش آمده صحبت کنید. هیچچیز بهتر از کسب حمایت، به اشتراک گذاشتن ایدهها و احساس فهمیده شدن توسط یک نفر با شرایط مشابه نیست. اگر هم در شهر شما مرکزی نیست، خودتان درستش کنید! کتابخانهها و کافهها (در کنار رستورانها، پارکها و…) بهترین مراکز برای جمع شدن هستند.
3. خدمات را بیابید
با اینکه اکثر مراکز در فراهم کردن خدمات مناسب چالش دارند، باز هم راههای بسیاری برای کسب حمایت وجود دارد. خیلی از والدین نمیدانند که چه امکاناتی برایشان وجود دارد. پس با مراکز خدمات اوتیسم تماس بگیرید و خدماتشان را جویا شوید. افرادی که در این حوزه فعال هستند را پیدا کنید. با دیگر والدین در نزدیکی خود صحبت کنید و ببینید اطراف شما چه مراکزی هستند. لزومی ندارد همین الان این کار را انجام دهید، اما همین که بدانید فرزندتان کمکهای لازم را دریافت میکند کافی است. اگر فکر میکنید در مرکزی که هست خدمات لازم را دریافت نمیکند، با افراد مطلع درباره حقوق خودتان صحبت کنید.
4. به خودتان استراحت روانی بدهید
شما والدینی دوستداشتنی و فوقالعاده هستید. شما کافی هستید. همه چیز درست میشود. این جملات را با خودتان تکرار کنید. گاهی فکر میکنیم که باید هرکار میتوانیم و حتی نمیتوانیم برای کمک به کودکانمان انجام دهیم. اما یک راز را به شما میگوییم… همهچیز به مرور بهتر و سادهتر خواهد شد. در مسیر اوتیسم قطعا با چالشهای زیادی مواجه خواهید شد و تا ابد نگران کودکتان خواهید بود اما همین که شما سالم و سرحالید یکی از مهمترین مواردی است که باید برای آن تلاش کنید. کودکتان بخاطر اینکه یک جلسه کاردرمانی را از دست داده، شکست نخواهد خورد. اگر یک سال تمام هم فقط ناگت مرغ بخورد، مشکلی نیست. یک روز خودش به تخت خواب میرود. شما والدینی دوستداشتنی هستید. همین کافی است. همهچیز درست خواهد شد.
5. کاری کنید که حالتان بهتر شود
بله، تغذیه درست، ورزش کردن و خواب قطعا استرس را کاهش خواهند داد اما آن روزهایی که فشار اوتیسم زیاد است، باید همان لحظه یک کاری انجام دهید. یک سریال طنز ببینید، بیرون بروید، به دوستتان زنگ بزنید، کیک درست کنید یا اینکه فقط کمی چرت بزنید. شما باید از خودتان مراقبت کنید. حتما باید هر روز زمانی را به کاری که دوست دارید اختصاص دهید. اوتیسم یک ماراتن است، گاهی باید راه بروید و گاهی هم باید سرعتتان را بیشتر کنید اما اختصاص زمان برای توقف و احیای خودتان، باعث میشود بتوانید برای این ماراتن آماده باشید.
صدای اوتیسم میکوشد تا با ارائه کاملترین خدمات توانبخشی و آموزشی، مطابق با نیازهای هر کودک، زندگی شادتری برای کودکان با اختلال اوتیسم فراهم نماید. والد محترم، اگر نیاز به دریافت اطلاعات بیشتر درباره ی اوتیسم و یا نیاز به هرگونه آموزش برای نحوه ی برقراری ارتباط با کودک اوتیسم خود دارید، میتوانید از طریق شماره تلفنهای 02188616931 و 02188616932 ، با ما در ارتباط باشید.
پرسش های رایج
علت اوتیسم چیست ؟
بر اساس دیدگاههاي موجود درباره سببشناسی این اختلال، میتوان گفت که دانشمندان تاکنون موفق نشدند علّت بروز اختلال طیف اوتیسم را به طور دقیق کشف کنند، و تاکنون علّتی برای اوتیسم مشخص نیست. تحقیقات نشان میدهد، که اوتیسم در اثر ترکیبی از تأثیرات ژنتیکی و محیطی ایجاد میشود.
پسر من تنهایی بازی می کند،آیا اوتیسم دارد؟
ما تنها براساس یک نشانه تشخیص اوتیسم نمیدهیم. تنهایی بازی کردن در سنین خاصی مشکل تلقی نمیشود، امّا اگر کودک شما با هیچ کودک دیگری ارتباط برقرار نمیکند، روشهای خاصی برای بازی دارد، وسایلش را شریک نمیشود، به اسمش واکنشی ندارد، علاقهمندیهای محدود و تکراری دارد، بهتر است با پزشک مشورت کنید.
اوتیسم با دارو درمان می شود؟
والدین باید بدانند که هیچ دارویی براي درمان اختلال طیف اوتیسم وجود ندارد، و داروها فقط نشانههای جانبی این اختلال را کاهش میدهند. اختلال طیف اوتیسم، اختلالی است که کودک با آن متولد میشود، با آن رشد کرده و بزرگ میشود، و در تمام مراحل زندگی اوتیسم همراه کودک میماند. داروهای مختلفی برای کودکان طیف اوتیسم تجویز میشود، که بعضی از علایم را کاهش میدهند، امّا هیچ کدام نمیتوانند علّت اوتیسم را از بین ببرند، و اوتیسم را درمان کنند.
باید یادآور شویم که در جواب ” اوتیسم چیست؟ ” می توان ساعت ها حرف زد و تا جایی که علم و تجربه اجازه می دهد پرده از رمز و راز های این تفاوت برداشت، اما مجالی دیگر باید یافت. ما در مقاله های آتی ضمن طرح موضوعات مهم پیرامون مسئله اوتیسم، در واقع در راستای پاسخ به سوال ” اوتیسم چیست؟ ” گام بر می داریم، باشد که برای شما علاقه مندان مفید واقع گردد.
20 Comments
پسر من فقط اسباب بازی هاشو ردیف میکنه ممکنه اتیسم باشه
مطلب مفیدی بود
دو ماهه که تشخیص گرفتیم و حالمون خیلی بده?
ممنون از اطلاعات خوبتون 🙏
من ی سوال دارم . میخام بدونم روش درمانی وجود داره ک نسبت ب بقیه اولویت داشته باشه ؟ یا برای هر کیس متفاوت ؟
سلام. ممکن بعد از سه سالگی اتیسم ایجاد بشه ؟
یعنی چی که اتیسم و کم توان ذهنی همبودی دارن؟یعنی اتیسم کم توان ذهنی هم هست؟
یعنی چی که اتیسم و کم توان ذهنی همبودی دارن؟یعنی اتیسم کم توان ذهنی هم هست حتما؟
به نظر شما کدوم رویکرد رو برای پسر ۴ ساله ام ک سطح ۳ هست استفاده کنم بهتره؟
ممنون خیلی جامع بود ..
فقط یه سوال من ت مقاله ندیدم.. کودک ممکنه چندسالگی تشخیص اوتیسم بگیره؟ از همون بدو تولد خودشو نشون میده مثل سندروم ها؟
تشخیص اختلال طیف اتیسم با روانشناس هست یا روانپزشک ؟
آیا اوتیسم در مرحله جنین هم قابل تشخیصه؟؟؟
خیلی عالی بود❤️
خیلی عالی بود ❤️
آیا استفاده از دارو خوبه یا عوارض زیادی برای بچه هامون داره؟
بچه من ۳ سالشه و کلام نداره فقط میتونه با گفتار به دست بیاره یا حتما باید مربی داشته باشه ؟
ممنون از مطلب کامل و آگاهی دهنده که ارائه دادید
برام سواله که یعنی اگه تا ۳ سالگی علائم اوتیسم در فرد بروز پیدا نکنه مثل بچه های عادی باشه ،این امکان که بعد از سه سالگی علائم نشون بده نیست؟
اینکه میگن بچه های اوتیسم دوست ندارن لمسشون کنید درسته یا شایعس تو مطلبی که گذاشتین چیزی در این مورد نبود
سلام. چقدر احتمال داره که بچه دوم هم این اختلال رو داشته باشه ؟
مقاله خوبی بود که حداقل مردم متوجه بشن که اوتیسم، بیماری نیست