چه زمانی کودک اتیسم آماده است تا آموزش توالت را آغاز کنیم؟

علائم آمادگی کودک اتیسم برای آغاز دریافت آموزش توالت رفتن مشابه کودک با رشد عادی است؛ اما ممکن است از نظر سنی دیرتر اتفاق افتد و احتمالاً آموزش توالت رفتن به کودک اتیسم بیشتر زمان ببرد و کودک حین آموزش پسرفت هم داشته باشد.

علائمی که نشان می‌دهد کودک آمادة دریافت آموزش است:

• بتواند با کلام یا با زبان بدن و اشاره به شما نشان دهند که لباس خود را خیس کرده‌اند.
• دستورپذیری داشته باشد و دستورات ساده و یک مرحله‌ای مثل ” روی دستشویی بنشین” را داشته باشد و بتواند شلوارش را بالا ببرد و پایین بکشد.
• حرکات روده‌ای منظم داشته باشد (بیماری خاصی نداشته و در زمان‌های تقریباً یکسان و قابل پیش‌بینی دستشویی کند).
• به اندازه کافی کنترل مثانه داشته باشد و بتواند حداقل یک ساعت در روز خشک بماند.

آغاز آموزش توالت رفتن

مراحل آموزش توالت رفتن به کودک اتیسم مشابه کودک عادی است با این تفاوت که کودک اتیسم نیاز به حمایت بیشتری دارد؛ حمایت‌ها و  راهبردهایی که مناسب نیاز کودک باشد.

برای کمک به کودک اتیسم در آموزش توالت رفتن باید سه راهبرد را استفاده کنیم:

• استفاده از مشوق‌ها
• استفاده از کارت‌های دیدآموز
• استفاده از داستان‌های اجتماعی

استفاده‌ی ترکیبی از این راهبردها حین آموزش می‌تواند بهترین نتیجه را به دست دهد.

صرف نظر از اینکه از چه روشی برای آموزش استفاده می‌کنید، تبدیل کردن آموزش به گام‌های کوچک‌تر و خرد کردن آن منجر به یادگیری بهتر و سریع‌تر کودک می‌شود. این گام‌ها را به ترتیب به کودک آموزش دهید مثلاً

1. شلوارت را پایین بکش.
2. روی توالت بنشین.
3. شلنگ را بردارد.

و به همین ترتیب مراحل را خرد کرده و گام‌به‌گام آموزش دهید.

استفاده از مشوق‌ها

تشویق کودک حین آموزش باعث می‌شود که او به تلاش کردن ادامه دهد و تلاش‌های ناموفقش منجر به بازداری از دریافت آموزش نشود.

• استفاده از مشوق‌های اجتماعی کلامی – مثلاً بگویید ” علی آفرین روی دستشویی نشستی. “
• استفاده از مشوق‌های اجتماعی غیرکلامی – دست زدن
• استفاده از کارهای مورد علاقه کودک – بازی کردن با اسباب بازی موردعلاقه اش
• استفاده از استیکرهای تشویقی

قبل از شروع برنامه‌ای دقیق داشته باشید تا بدانید کدام رفتار کودک را مورد تشویق قرار خواهید داد و اطمینان حاصل کنید که کودک متوجه دریافت مشوق می‌شود. از مشوق‌های متنوع استفاده کنید و مشوق‌هایی را انتخاب کنید که کودک بهترین پاسخ را به آن می‌دهد. وقتی کودک یک گام را یاد گرفت از مشوق‌های عینی مثل اسباب بازی استفاده نکنید؛ اما همچنان مشوق‌های اجتماعی را استفاده کنید.

استفاده از کارت‌های دیدآموز

کودکان اتیسم اغلب از طریق دیداری بهتر و راحت‌تر یاد می‌گیرند. می‌توانید با دادن سرنخ‌های بصری فرایند آموزش را تسهیل کنید. می‌توانید از برنامه‌های تصویری استفاده کنید و مراحل دستشویی رفتن را به طور تصویری حین آموزش، به کودک نشان دهید.

می‌توانید از پکس و یا سایر کارت‌های دیدآموز برای آموزش استفاده کنید. برنامه را در دستشویی روی دیوار بچسبانید تا گام‌ها برای کودک یادآوری شود.

روزی 2-3 بار روند برنامه آموزش را با کودک چک کنید. هر کس دیگری هم که در آموزش به شما کمک می‌کند باید این برنامه را بداند و طبق آن پیش برود. این امر باعث می‌شود که آموزش حالت یکپارچه پیدا کرده و تداوم یابد.

استفاده از داستان‌های اجتماعی

از داستان‌های اجتماعی می‌توانیم برای کاهش سردرگمی‌هایی که کودک در آموزش‌های چالش‌برانگیز مثل توالت رفتن با آنها روبرو می‌شود، استفاده کنیم. می‌توانید از کاردرمان ها، گفتاردرمان ها و معلمان کودکان استثنایی کمک بگیرید و این داستان‌ها را برای کودک خود بنویسید.

مثلاً اگر قرار است کودک در جایی جز خانه از دستشویی استفاده کند می‌توانید در قالب یک داستان از پیش به او اطلاع دهید که قرار است این اتفاق بیفتد. کودک از این طریق می‌تواند پیش‌بینی کند که در جای دیگری به دستشویی خواهد رفت.