استفاده از نوار بهداشتی در دختران طیف اتیسم یکی از موضوعات مهم در سلامت و بهداشت دوران پریود است.

نوجوانی یک دوره رشدی پرچالش یرای بچه ها و خانواده ها است. بیشترین چالش ها را کودکان طیف اتیسم و خانواده هایشان تجربه می کنند. کنار آمدن با تغییرات فیزیکی، اجتماعی و احساسی برای نوجوان ها سخت است. کودکان طیف اتیسم اغلب دیرتر از بقیه با شرایط کنار آمده و تغییرات را می پذیرند. بنابراین باید به دنبال بهترین راه برای آموزش این تغییرات باشیم تا برای این شرایط آمادگی داشته باشند. یکی از سخت ترین شرایط برای دختران طیف اتیسم بحث دوره پریودی و آموزش استفاده از نوار بهداشتی است. مادران با نگرانی ها و سوالات زیادی روبرو می شوند. از جمله زمان شروع آموزش برای دوره پریود؛ چگونگی انتقال موضوع بطوریکه قابل درک و شفاف باشد و مهمتر از همه چگونگی آموزش استفاده از نوار بهداشتی است.  البته متاسفانه علی رغم اینکه این یکی از چالش های ماهیانه خانواده است در این حوزه آنقدر کار نشده و اطلاع رسانی درست انجام نشده است. در ادامه یکسری روش های مناسب برای شروع آموزش ارائه خواهد شد و سعی بر این است که به بیشتر سوالات در این حوزه پاسخ داده شود.

زمان شروع آموزش درباره ی پریود:

اغلب اوقات خانواده ها نمی دانند چه زمانی برای شروع آموزش مناسب است و با چه فاصله زمانی آموزش ها داده شوند. بهترین زمان برای آموزش دوران پریود یک یا دو سال قبل از شروع پریود است تا دختران به این روند و چگونگی کنار آمدن با آن عادت کنند. در صورتیکه این کودکان با این تغییرات آشنا نباشند احتمالا بترسند یا فکر کنند بخشی از بدنشان آسیب دیده است و دچار خونریزی شده اند. مراحل آشنایی با اصطلاحات و مهارت های این دوره نباید به یکباره انجام شود بلکه سعی کنید از قبل از کلمات مربوط به این دوره استفاده کنید تا با این کلمات آشنا شوند. حتی می توانید از قبل از نوار بهداشتی برایشان استفاده کنید تا کم کم مراحل را یاد بگیرند. البته همانطور که در ادامه خواهیم گفت بهتر است در ابتدا نوار بهداشتی های روزانه ی کوچک و نازک استفاده شوند تا در کودک احساس بدی ایجاد نکند. تمامی آموزش ها باید در زمان مناسب روحی و روانی انجام شوند تا کودک در برابر آموزش ها مقاومت نداشته باشد. در طی دوران پریود خودتان می توانید در مورد احساسات و موارد بهداشتی که رعایت می کنید صحبت کنید. بدین ترتیب کودک متوجه می شود که این یک روند طبیعی است و برای بقیه افراد هم اتفاق می افتد.

زبان مورد استفاده در آموزش مهارت های دوران پریود:

در حین آموزش علاوه بر نکاتی که درخصوص ساختار و نوع جملات باید رعایت کنید؛ استفاده از کلمات مثبت نیز حائز اهمیت است زیرا این کلمات بر احساس کودک در مورد این تغییرات تاثیر می گذارد. حتی سعی کنید در زمانی که خودتان پریود هستید با اطرافیان در مورد احساس منفی ای که در مورد عادت ماهیانه دارید حرف نزنید. مهم است که کلماتی که در حین آموزش استفاده می کنید شفاف و قابل درک و قابل تجسم برای کودک باشد.

آموزش قوانین اجتماعی:

کودکان باید یاد بگیرند که پریود یک موضوع خصوصی است که در بخش خصوصی بدن اتفاق می افتد. نباید درمورد آن با همه افراد صحبت کنند یا اگر از نوار بهداشتی استفاده می کنند گفتن این موضوع به افرادی غیر از مادر و معلم و یک فرد قابل اعتماد هیچ گونه ضرورتی ندارد.

آموزش درمورد احساسات کودک در این دوره:

سعی کنید تا می توانید قبل از شروع دوره پریود آنقدر بر احساسات منفی تاکید نکنید زیرا خود همین موضوع می تواند بازدارنده باشد و برای کودک ترس و اضطراب ایجاد کند. به کودک با داستان های اجتماعی آموزش دهید که در این دوران یکسری احساساتی دارند که ممکن است باعث ناراحتی در او شود ولی نباید نگران بود چون مامان راه حل کنار آمدن با این احساسات را بلد است. مثلا به کودک بگویید ممکن است کمی در این دوره غمگین شود و از صورتک هایی برای نشان احساسات استفاده کنید، ولی سریعا بگویید که برای اینکه ناراحت نباشد می توانند مثلا زمان بیشتری را تلویزیون تماشا کنند. برای آموزش استفاده از از نوار بهداشتی نیز می توانید از داستان های اجتماعی استفاده کنید. استفاده از نوار بهداشتی را راهی برای حفظ بهداشت و مفید معرفی کنید.

روش های آموزش مهارت ها در دوره پریود:

داستان های اجتماعی:

درخصوص دوره ی پریود باید طوری آموزش داده شود که برای فرد قابل درک باشد و اینکه بداند این یک موضوع کاملا طبیعی است که هر ماه برای پنج تا شش روز ادامه دارد. در کنار این موضوع مهارت های بهداشتی نیز باید آموزش داده شوند. یکی از این راه ها آموزش در قالب داستان های اجتماعی است که برای دانش آموزان طیف اتیسم نیز قابل درک تر است. بدین ترتیب می توان وقایع، رفتارها و قوانین اجتماعی گسترده تری را آموزش داد.

داستان های اجتماعی بین پنج تا ده جمله هستند. جملات باید شفاف و کوتاه باشند. کلماتی که در جملات استفاده می شوند قابل تصور باشند نه انتزاعی و مبهم. در ابتدا دو تا چهار جمله شرایط را توضیح می دهد. سپس پاسخ های رفتاری عنوان می شوند و بعد احساساتی که در آن موقعیت برای فرد بوجود می آید. سپس چگونگی کنار آمدن با موقعیت با زبانی ساده بیان می شود. بهتر است بگوییم داستان های اجتماعی بیشتر همان جواب هایی هستند که در پاسخ به سوالات کی؟ چه موقع؟ کجا؟ داده می شوند. علاوه بر متن بهتر است از تصاویر نیز استفاده شود. تا موقعیت ها شفاف تر و قابل درک باشند. می توانید از داستان های اجتماعی برای بیان تمامی مراحل از جمله استفاده از نوار بهداشتی و احساسات دوره ی پریود استفاده کنید.

استراتژی های رفتار درمانی:

از رفتار درمانی می توان برای آموزش رفتارهای جدید استفاده کرد. تحلیل تکلیف و زنجیره سازی دو رویکرد رایج برای این کار است. در تحلیل تکلیف می توانید تکالیف را به مراحل خردتر تقسیم کنید. بطوریکه تکالیف خرد شده به ترتیب پشت سرهم آموزش داده شوند. برای آموزش مسائل مربوط به پریود مانند استفاده از نوار بهداشتی و احساسات نیز می توانید همین روش را بکار ببرید. می توانید برای جذابتر شدن موضوع از عروسک ها و وسایل بازی برای آموزش استفاده کنید. مثلا برای آموزش استفاده از نوار بهداشتی از مواد غذایی قرمز رنگ استفاده کنید. به این ترتیب می توانید مراحل را شروع کنید مانند برداشتن نوار بهداشتی آلوده، انداختن آن در سطل زباله، استفاده از نوار بهداشتی تمییز و رعایت نکات بهداشتی مانند شستن دستها. در جملات از کلماتی استفاده کنید که ترتیب نشان داده شود. مانند اول…بعد… .

می توانید از مجموعه ای از تصاویر یا نشانه های رنگی برای آموزش استفاده کنید. مثلا محل قرار گرفتن نوار بهداشتی را با علامت بر روی لباس زیر مشخص کنید یا مسیر قرار گرفتن نوار بهداشتی را بر روی لباس زیر دوخت رنگی بزنید یا روبان رنگی بدوزید.

درخصوص تعداد دفعات تعویض نوار بهداشتی می توانید یکسری علامت ها و نشانه ها بگذارید. مثلا از ساعت کوکی استفاده کنید. در صورتیکه فرد می توانست از تقویم و دفترچه استفاده کند، می توانید جدولی بکشید تا تعداد دفعات تعویض نوار بهداشتی در روز علامت زده شود.

حساسیت زدایی در استفاده از نوار بهداشتی:

موضوعی که کمتر به آن اشاره شده است امتناع برخی از دختران در استفاده از نوار بهداشتی است. در این موارد به جای استفاده از نواربهداشتی های ضخیم و بزرگ می توانید ابتدا از نوار بهداشتی های روزانه که نازکتر و کوچکتر هستند استفاده کنید تا آن حس اضافه بودن چیزی یا سنگینی آن در لباس زیر احساس نشود و کم کم اندازه و ضخامت آنرا تغییر دهید تا برای فرد قابل تحمل شود.

نکات آموزشی و بهداشتی ضروری:

مادران، معلمان و افرادی که از کودکان طیف اتیسم نگهداری می کنند به یکسری نکات ضروری و ریز باید توجه داشته باشند. از جمله:

• قبل از شروع دوره پریود، با معلم کودک در مورد این موضوع صحبت کنید. در مورد زمان شروع دوره به معلم اطلاع بدهید. در کیف و وسایل مدرسه وسایل بهداشتی مانند نوار بهداشتی قرار دهید.
• از نظر روحی قبل از شروع دوره فضای خانه را متشنج نکنید. در این دوره از کودک خود بیش از حد انتظار نداشته باشید. طوری برخورد کنید که متوجه شود توسط اطرافیان درک می شود.
• در مورد نوع لباس و نوار بهداشتی دقت داشته باشید. از حساسیت های کودک خود آگاه باشید.

توجه داشته باشید کودک ممکن است دچار کم حسی یا بیش حسی باشد. دخترانی که کم حسی دارند ممکن است رطوبت را حس نکنند و متوجه نیاز به تعویض نوار بهداشتی نشوند، اصلا نوار بهداشتی را حس نکنند و متوجه وجود یا عدم وجودش نشوند.

دخترانی که بیش حسی دارند نیز ممکن است نوار بهداشتی را تحمل نکنند. رطوبت آن ها را آزار دهد یا بافت و جنس نوار بهداشتی را بیشتر احساس کنند و آن را پس بزنند. باید دقت لازم در هنگام خرید نوار بهداشتی مناسب را برای دختر خود داشته باشید.

• ممکن است به دلیل دل درد و کمر درد بخواهید از دارو استفاده کنید. بدون هماهنگی با پزشک این کار انجام نشود.
• در خصوص زمان شروع و وقوع اولین دوره پریود حساس باشید. تمامی تغییرات فیزیکی و خلقی کودک را زیر نظر بگیرید تا بتوانید زمان برای آموزش داشته باشید.

در پایان می توان گفت که آماده سازی دختران برای دوره پریود هم به دانش و هم مهارت نیاز دارد. باید مهارت های جدیدی برای مراقبت و نگهداری کودکان طیف اتیسم در این دوره آموزش داده شود. مخصوصا این موضوع که این اتفاق برای بخش خصوصی بدن فرد در حال اتفاق افتادن است. بنابراین نیاز به برنامه ریزی و فراهم آوردن شرایط دارد. از طرفی جملات و ساختار ها و کلماتی که استفاده می شوند باید با حساسیت بیشتری مورد توجه قرار بگیرند. زمان آموزش مهارت های جدید حتما شرایط روحی کودک باید مناسب باشد تا پذیرای تغییرات جدید باشد. در صورتیکه کودک تحت هر شرایطی برای آموزش قبل از دوره پریودی مقاومت می کرد آموزش را تا زمان رسیدن زمان مناسب به تاخیر بیاندازید؛ ولی از زمان استفاده کرده و یکسری نکات بهداشتی را آموزش دهید. مانند دست نزدن به خون، شستن دستها بعد از تعویض لباس زیر و… . در کل باید از روشهای مختلفی برای آموزش این مهارت استفاده کنید. ضمنا دقت داشته باشید که این افراد مانند دیگران در این دوره از نظر خلقی در شرایط مناسبی نیستند و شما باید هر ماه برای این دوره هم خود و هم کودکتان را آماده سازید.