بهم‌ ریختگی در کودکان اوتیسم; همه ما در زندگی روزمره خود بارها با مسائلی مواجه شدیم که موجب می‌شود سطوح مختلفی از استرس را تجربه کنیم اما این تجربه در افراد با اختلال طیف اوتیسم متفاوت است. بسیاری از افراد با اختلال طیف اوتیسم هنگامی که با چنین وقایعی مواجه می‌شوند سطوح بالاتری از استرس و اضطراب را تجربه می‌کنند. این موضوع می‌تواند منجر به بهم ریختگی در آنها شود و کنترل شرایط را برای آنها و اطرافیانشان سخت و غیرقابل‌کنترل کند.

صدای اوتیسم می‌کوشد تا با ارائه کاملترین خدمات توانبخشی و آموزشی، مطابق با نیازهای هر کودک، زندگی شادتری برای کودکان مبتلا به اوتیسم فراهم نماید. والد محترم، اگر نیاز به دریافت اطلاعات بیشتر درباره ی اوتیسم و یا نیاز به هرگونه آموزش برای نحوه ی برقراری ارتباط با کودک دارای اختلال اوتیسم خود دارید، می‌توانید از طریق شماره تلفن‌های ۰۲۱۸۸۶۱۶۹۳۱ و ۰۲۱۸۸۶۱۶۹۳۲ ، با ما در ارتباط باشید.

بهم ریختگی در کودکان اوتیسم

درواقع بهم ریختگی پاسخی شدید به یک وضعیت طاقت‌فرسا و استرس‌زا است. بهم ریختگی زمانی اتفاق می‌افتد که فرد به طور موقت کنترل رفتارش را از دست می‌دهد. این نکته بسیار مهم است که در زمان بهم ریختگی، فرد با برنامه‌ریزی قبلی جلو نمی‌رود، ازروی غرض‌ورزی به خود یا دیگران آسیب نمی‌رساند یا برای رسیدن به جایزه فریاد نمی‌کشد، فرد در زمان بهم ریختگی هیچ کنترلی روی رفتار خود ندارد.

برای بسیاری از کودکان و بزرگسالان، بهم ریختگی زمانی رخ می‌دهد که اطلاعات و محرک‌های زیادی از حواس دریافت می‌شود و مغز بیش از حد توسط صداها، مناظر، طعم‌ها یا بافت‌های خاص تحریک می‌شود و تلاش برای پردازش همه عوامل منجر به بهم ریختگی می‌شود. متخصصان این محرک‌های زیادی و اضافی را اضافه‌بار حسی نامیدند. برخی از کارشناسان فکر می‌کنند که وجود این اضافه‌بار باعث واکنش‌های جنگ و گریزد در افراد می‌شود.

بهم ریختگی در کودکان اوتیسم یکی از موضوعاتی است که برای بسیاری از افراد ناآشنا ولی برای والدین و اطرافیان کودک اوتیسم آشناست.

مطلب پیشنهادی: اوتیسم چیست؟ 

چگونه کودک آشفته‌ی اوتیسم را آرام کنیم؟

فروپاشی‌ها و کج‌خلقی‌ها با ویژگی‌های مشابهی ظاهر می‌شوند. البته علل ریشه‌ای کج‌خلقی‌ها و فروپاشی‌ها بسیار متفاوت است و باید مطابق با وضعیت کودک مدیریت احساساتش انجام شود. درک این تفاوت‌ها به‌ویژه برای افراد با اختلال طیف اوتیسم و ​​مراقبان آن‌ها بسیار مهم است.

فروپاشی‌ها تا زمانی ادامه می‌یابند که فرد احساس امنیت و آرامش کند. مسیریابی آن‌ها برای همه افراد درگیر می‌تواند چالش‌برانگیز باشد و دانستن اینکه در صورت وقوع این موقعیت‌ها چه کاری باید انجام دهید ضروری است. اگر عامل استرس‌زا ادامه یابد و زمان بهبودی مناسب امکان‌پذیر نباشد، بحران می‌تواند موقعیت‌های ناراحت‌کننده و خطرناکی ایجاد کند. به‌عنوان والدین یا مراقب، ضروری است توجه کنید که کودک شما در احساسات خود مشکل دارد و ممکن است از شما برای حمایت کمک بخواهد. سعی کنید هر حادثه را همان‌طور که پیش می‌آید کنترل کنید و به خاطر بسپارید که باید آرام بمانید و حمایت معناداری را به کودک ارائه دهید.

تنظیم هیجانات و هوشیار نگه داشتن خود برای اطمینان از ایمنی خود و فردی که دچار اختلال در تنظیم احساساتش می‌شود، ضروری است. شما باید فرد را با همان سطح انرژی بپذیرید و به سرعت به نیازهای او واکنش نشان دهید و ببینید چه زمانی باید درخواست کمک کنید.

در این مواقع ممکن است فرد رفتارهایی مشابه موارد فوق از خودش نشان دهد:

• جیغ زدن یا سایر سروصداها
•  فرار کردن
• تحریک حسی شدید (تکان‌خوردن‌های شدید و سریع، راه‌رفتن سریع، صحبت‌های با خود با خشم و…)
• خودزنی مانند گازگرفتن خود، سیلی زدن به خود، کوبیدن به سر یا کوبیدن سر در کودکان اوتیسم و…
• پرخاشگری به دیگران
• ممانعت حسی (پوشاندن گوش‌ها پوشاندن چشم‌ها یا عقب‌نشینی‌کردن)
• رفتار جستجوی حسی (زدن خود به مبلمان و یا فشار دادن خود به مبل‌ها یا قراردادن خود در فضاهای کوچک برای تحت‌فشار قرارگرفتن)
• امتناع از تعامل
•  انجام حرکات کلیشه‌ای و تکراری.

کنترل و درک بهم ریختگی، برای کودک، والدین و اطرافیان بسیار سخت است. به همین دلیل شناخت دلایل و راه‌های کنترل از اهمیت زیادی برخوردار است.

مطلب پیشنهادی: فروپاشی و کج خلقی در کودکان اوتیسم

کج‌خلقی یا بهم‌ریختگی

کج‌خلقی یک طغیان عاطفی با هدف یا عملکردی خاص است. در واقع یک پاسخ رفتاری است که فرامی‌گیرد که برای دستیابی به نتیجه مطلوب استفاده شود (مثل انجام ندادن یک فعالیت یا گرفتن یک اسباب‌بازی). کج‌خلقی عمدا اتفاق می‌افتد و فرد کنترل بدن و ذهن خود را در تمام مدت حفظ می‌کند. طغیان‌ها معمولاً پس از نتیجه مطلوب متوقف می‌شوند، بنابراین بهبودی تقریباً فوری است.

درمقابل، فروپاشی‌ها پاسخ‌های غیرارادی به بار بیش از حد سیستم عصبی هستند. آن‌ها تظاهرات فیزیکی هرج‌ومرج عصبی‌بیولوژیکی ناشی از تهدید درک‌شده برای زندگیند. بحران‌ها واکنش‌های رفتاری نیستند و معمولاً برای رسیدن به یک نتیجه خاص استفاده نمی‌شوند. واکنش در این وضعیت غیرارادی است و نمی‌توان آن را کنترل کرد. چرا که احساسات شدید تحت تأثیر قرار می‌گیرند و افزایش تنش از طریق تحریک، حرکات تکراری، منطقه‌بندی، جیغ زدن، گریه کردن، پا کوبیدن و غیره آزاد می‌شود. وقتی افراد به آن حالت رسیدند، معمولاً نمی‌توانند بهش واکنش نشان دهند.

از جمله عواملی که معمولا باعث بروز بهم ریختگی کودکان اوتیسم می‌شود، عبارتند از: 

• عدم درک تعاملات و صحبت‌هایی که با فرد می‌شود
•  قابل‌پیش‌بینی نبودن رخدادهای روزانه
•  جابه‌جایی از مکانی به مکان دیگر
• وقوع اتفاقات غیرمنتظره و غیرقابل‌پیش‌بینی
• ورود به جاهای جدید بخصوص زمانی که آن محیط با محرک‌های حسی زیادی همراه است
•  متوقف کردن یا تغییر دادن روتین‌ها و رفتارهای آئینی کودک
• داشتن انتظاراتی بیش از حد توان فرد و تحت‌فشار قراردادن وی

 تمامی این موارد می‌توانند موجب بهم ریختگی در کودک شوند.

 به این نکته توجه کنید که کودکان اوتیسم، دنیای پیرامونشان را به کمک توالی محرک‌ها، رویدادها و توانایی پیش‌بینی آنها درک می‌کنند و اجرای برنامه‌های روتین و مبتنی بر قاعده که انتظار آن را دارند به آنها آرامش می‌دهد. فراوانی محرک‌هایی مانند نور، صدا، تنگی لباس، انعکاس نورها، اتاق‌های گرم و یا صدای پارس سگی ممکن است از جمله مواردی باشد که موجب ایجاد بهم ریختگی در کودک اوتیسم شود. همان‌طور که گفتیم یافتن علت بهم ریختگی همیشه آسان نیست. گاهی ممکن است علت اصلی بهم ریختگی آشکار نباشد و فرد در شرایطی که از نظر ما عادی به نظر می‌رسد و بدون آنکه ما متوجه شویم دچار این بحران گردد.

جالب است بدانید معمولاً افراد اوتیسم، قبل از بهم ریختگی، علائمی از خودشان نشان می‌دهند.

عموماً علائمی از اضطراب در فرد نمایان می‌شود. علائمی مثل، قدم‌زدن، جستجوی اطرافیان یا پرسیدن سؤال‌های تکراری و یا رفتارهای جسمی ای مانند لرزیدن یا حتی آرام شدن و عدم واکنش به اطرافیان. زمانی که بهم ریختگی شروع می‌شود متوقف کردن آن کار بسیار دشواری است. بهتر است مراقبین فرد، از قبل محرک‌های استرس‌زا را پیش‌بینی کنند و با دردست‌داشتن برنامه‌های مختلف و مناسب و همچنین آگاهی از تکنیک‌ها و روش های صحیح آرام‌سازی در برابر محرک‌های استرس‌زا، از بروز بهم ریختگی در فرد جلوگیری کنند. شما می‌توانید عوامل محرک را ثبت کنید تا با این کار فراوانی موارد نگران‌کننده را بهتر متوجه شوید.

فروپاشی و اوتیسم

بسیاری از علائم اصلی اوتیسم با پردازش حسی، ارتباط و تنظیم هیجانی مرتبط است. تفاوت در عملکرد مغز و اتصالات مسیر نورون ممکن است افراد دارای اختلال طیف اوتیسم را مستعد به اختلال در ورودی حسی کند.

نکته قابل‌توجه این است، که بهم ریختگی در کودکان اوتیسم، نباید با قشقرق و لجبازی اشتباه گرفته شود.

زیرا همان‌طور که گفتیم بهم ریختگی نوعی رفتار غیرارادی است که در شرایط خاص رخ می دهد و برای فرد قابل‌کنترل نمی‌باشد. لجبازی رفتاری کاملاً اختیاری و آگاهانه از طرف کودک باهدف تحت‌تأثیر قراردادن محیط و اطرافیان برای رسیدن به چیزهایی است که می‌خواهد به دست آورد و می‌توان با روش‌های اصلاح رفتار آن را تعدیل کرد. لجبازی معمولاً در کودکان خردسال بسیار رایج است.

بسیاری از کودکان نوپا و پیش‌دبستانی که هنوز توانایی بیان خواسته‌های خود را به طور کامل ندارند و یا مهارت خودکنترلی و مدیریت هیجانات را به‌درستی فرانگرفتند ممکن است زمانی که ناامید می‌شوند و یا در تلاش برای به‌دست‌آوردن چیزی که می‌خواهند هستند فریاد بزنند، گریه کنند، پاهای خود را به زمین بکوبند اما همان‌طور که بچه‌ها رشد می‌کنند، به دلیل کسب مهارت خودکنترلی و مدیریت هیجان، معمولاً عصبانیت‌های کمتری را تجربه می‌کنند. از آنجایی‌که مشکلات رفتاری و بهم ریختگی‌ها بسیار متفاوت هستند.

درنتیجه روش مواجه شدن و مدیریت آن‌ها نیز با هم تفاوت دارد و باید به این نکته توجه شود که چه دلیلی پشت رفتارهای کودک وجود دارد که موجب به‌وجودآمدن چنین واکنش‌هایی شده است و برای بهبود بخشیدن به شرایط و رفع و یا تعدیل آن‌ها از افرادی که در این زمینه تخصص کافی دارند کمک بگیرند.

اضافه بار سیستم عصبی و پردازش حسی

مشکلات پردازش حسی، می‌تواند باعث افزایش بار سیستم عصبی شود. ورودی‌های حسی اولین راهی است که ما با دنیای اطراف خود ارتباط برقرار می‌کنیم و آن را درک می‌کنیم. سیستم‌های حسی ما (مانند لمس، بو، صدا، بینایی) به‌طور خودکار ورودی را پردازش و به اطلاعات معنی‌دار تبدیل می‌کنند. بااین‌حال، افراد دارای اختلال در سیستم عصبی، ورودی‌های حسی را متفاوت تجربه می‌کنند و از آن‌ها استفاده می‌کنند.