توجه اشتراکی در اوتیسم: راهنمای کامل برای والدین
توجه اشتراکی در اوتیسم، رفتاری است که در آن دو نفر به‌منظور تعامل با یکدیگر بر روی یک شی یا رویداد تمرکز می‌کنند و در واقع نوعی رفتار اجتماعی و ارتباطی اولیه است.
توجه اشتراکی در اوتیسم چیست؟
صدای اوتیسم می‌کوشد تا با ارائه کاملترین خدمات توانبخشی و آموزشی، مطابق با نیازهای هر کودک، زندگی شادتری برای کودکان مبتلا به اوتیسم فراهم نماید. والد محترم، اگر نیاز به دریافت اطلاعات بیشتر درباره ی اوتیسم و یا نیاز به هرگونه آموزش برای نحوه ی برقراری ارتباط با کودک مبتلا به اتیسم خود دارید، می‌توانید از طریق شماره تلفن‌های 02188616931 و 02188616932 ، با ما در ارتباط باشید.
مراحل توجهات اشتراکی:
شروع توجه اشتراکی
در این حالت کودک شروع‌کننده تعامل اجتماعی است. مثلاً کودک به اسباب‌بازی اشاره می‌کند و با نگاه به والدین توجه آنها را به خواسته خود جلب می‌کند.
پاسخ به توجه اشتراکی
کودک به تلاش‌های شخص دیگری برای جلب‌توجه اشتراکی پاسخ می‌دهد. مثلاً مادر به توپ اشاره کرده و می‌گوید: به توپ نگاه کن، کودک نگاه و انگشت اشاره مادر را دنبال می‌کند. پاسخ‌دادن به توجه اشتراکی آسان‌تر از شروع آن است.
چرا این توجهات مهم است؟
توانایی ایجاد توجه اشتراکی برای رشد مهارت‌های ارتباطی اجتماعی و شناختی حیاتی است. کودکان این مهارت‌ها را بلافاصله پس از تولد شروع می‌کنند. به طور معمول در کودکان 3 تا 5 ماهه رشد کرده و در 18 ماهگی به خوبی قابل مشاهده است. کودکان اوتیسم در شروع توجه اشتراکی و پاسخ به آن مشکل دارند. عدم مهارت در توجه اشتراکی منجر به ازدست‌رفتن فرصت‌های تعامل و برقراری ارتباط با دیگران می‌شود.
مطالعات نشان می‌دهند وقتی والدین در حین تعامل پاسخگو باشند، کودک تمایل برای تعامل مشترک با آنها را آغاز می‌کند. تعامل با کودک به معنای اجازه‌دادن به کودک برای انتخاب فعالیت، پاسخ‌دادن به پیام‌های کودک، عدم تسلط بر تعامل و فعالیت مشترک، حفظ بازی مثبت و سرگرم‌کننده است.
مهارت‌های موردنیاز عبارت‌اند:
- جهت‌گیری و توجه به شخصی که با او در ارتباط است
- تغییر نگاه بین افراد و اشیا
- به اشتراک گذاشتن حالات عاطفی با شخص دیگر
- نگاه شخص دیگری را دنبال‌کردن
- توانایی جلب‌توجه شخص دیگر به اشیا یا رویدادها به‌منظور به اشتراک گذاشتن تجربیات
راهکارهای رشد توجه اشتراکی در کودکان اوتیسم
- برقراری تماس چشمی برای کودکان اوتیسم دشوار است. به‌وسیله عینک و رنگ انگشتی روی ایجاد ارتباط چشمی تمرکز کنید.
- پازل یا فعالیت هنری مانند بافندگی را با کمک کودک کامل کنید.
- کودک توجهش را از یک فعالیت به فعالیت دیگر انتقال دهد.
- از صدا، حرکات و حالات چهره برای کمک استفاده کنید.
- اسباب‌بازی‌های مورد علاقه کودک را استفاده کنید.
- بازی حباب‌ساز توجه اشتراکی و رشد مهارت‌های ارتباطی بهبود می‌بخشد.
- توجه مشترک را به‌عنوان بخشی از برنامه روزانه خود، در حین کارهایی مانند مسواک‌زدن، حمام و وعده‌غذایی قرار دهید.
تمرینات توجه اشتراکی
1. توجه اشتراکی را با انجام فعالیت‌های هیجانی تقویت کنید.
هنگامی که هر اتفاق غیرمنتظره یا غافلگیرکننده‌ای در طول روز رخ می‌دهد زمان مناسب برای این تمرین است. مثلاً برج بلوکی را واژگون و با تعجب اغراق‌آمیز به کودک نگاه کنید سپس با دست‌زدن و شادی توجه کودک را به این فعالیت جلب کنید.
2. بازی پنهان کردن اشیا
بازی‌های شیء پنهان در بهبود تشخیص جستجوی دیداری و حافظه فضایی مؤثر هستند.
اشیا را در سطل برنج یا ماسه پنهان و از کودک بخواهید آنها را پیدا کند.
3. فعالیت‌هایی که باعث بهبود توجه اشتراکی می‌شوند. مانند:
- غلتاندن یک توپ یا ماشین
- انداختن مهره‌های کوچک یا حبوبات به جلو یا عقب در یک سینی یا جعبه
- حرکت‌دادن مهره‌ها در طول یک نخ
- دنبال‌کردن توپی آویزان با نگاه و هرچه حرکت آونگی دارد
- حرکت‌دادن اجسام سبک مانند توپ پینگ‌پنگ یا یک پر، با استفاده از فوت‌کردن (با دهان یا نی)
- آوازخواندن همراه با اجرای حرکات و نمایش‌دادن محتوای آهنگ
- نواختن موسیقی با استفاده از یک کیبورد
- تکان‌دادن عروسک‌های نوزاد در پتو یا ملحفه حالتی که یک سر پارچه را شما و سر دیگر را کودکتان نگه دارد.
- بازی طناب‌کشی
- بازی ساختن حباب
- بازی با بادکنک
4. در حین بازی، فرصت‌هایی برای برقراری توجه اشتراکی در کودکان ایجاد کنید.
توپ را در ظرفی بیندازید و با تعجب به کودک نگاه کنید تا واکنش او را به این تجربه مشترک بررسی و به آن واکنش نشان دهید. سپس توپ را به کودک بدهید و به او بگویید که نوبت اوست و او را تشویق کنید. این بازی رفت و برگشتی تمرین خوبی برای تقویت توجه اشتراکی در کودکان است.
5. در محیط بیرون از خانه، چیزهای جدید را به فرزندتان نشان داده و درباره آنها اظهارنظر کنید.
بدین ترتیب کودک نیز می‌آموزد که وقتی با چیز جالب و جدیدی مواجه شد به آن واکنش داده، دیدگاهش را با شما به اشتراک بگذارد و آغاز کننده تعامل و ارتباط درباره تجارب مشترکش با دیگران باشد.