نشانه‌ها و علّت اختلال سلوک

اختلال سلوک[1] در طیفی از اختلالات رفتاری مخرب قرار دارد که شامل اختلال نافرمانی مقابله‌ای نیز می‌شود. این اختلال با الگویی از رفتارها مشخص می‌شود که نشان‌دهنده پرخاشگری و نقض حقوق دیگران است و در طول زمان تکامل می‌یابد. اختلال سلوک اغلب به‌صورت هم‌زمان با سایر شرایط روانپزشکی از جمله افسردگی، اختلال نقص‌توجه و بیش‌فعالی و اختلالات یادگیری رخ می‌دهد؛ بنابراین قبل از شروع یک برنامه درمانی مناسب، یک ارزیابی روانپزشکی کامل لازم است.

به این مثال توجه کنید؛ جیمز ۹ساله مدّتی است که به اعمال منفی می‌پرداخت که اعتراض همسایگان را با خود به همراه داشت. وی چندبار به علّت نقض قوانین و آسیب عمدی به اموال همسایگان با مراجع قدرت درگیر شد و غالباً به دروغگویی و فریب دیگران می‌پرداخت. مواقعی نیز اقلامی از فروشگاه می‌دزدید. همچنین، مادر وی به قلدری و ارعاب دیگران در مدرسه و مواردی از حیوان آزاری اشاره می‌کرد. به‌طورکلی، رابطة وی با همسالان خوب نبود و از نظر تحصیلی نیز دچار مشکل بود. براساس این نشانه‌ها، برای جیمز تشخیص اختلال سلوک داده شد.

نشانه‌های اختلال سلوک

الگوی مکرر و مداوم رفتار که به‌موجب آن حقوق اساسی دیگران یا هنجارها یا مقررات عمده اجتماعی متناسب با سن نقض می‌شوند و با وجود حداقل سه ملاک از ۱۵ ملاک زیر در ۱۲ ماه گذشته از هریک از طبقات زیر یا وجود حداقل یک ملاک در ۶ ماه گذشته، آشکار می‌شود:

1. پرخاشگری با افراد و حیوانات

 اغلب با دیگران قلدری می‌کند، آنها را تهدید یا مرعوب می‌کند؛ اغلب دعواهای فیزیکی را شروع می‌کند؛ از وسایلی که می‌تواند به دیگران آسیب جسمانی جدی برساند استفاده می‌کنند (مثل چماق، آجر، بطری شکسته، چاقو، تفنگ)؛ از لحاظ جسمانی با دیگران بی‌رحم است؛ از لحاظ جسمانی با حیوانات بی‌رحم است؛ هنگام روبه‌رو شدن با قربانی، دزدی می‌کند (مثل کیف‌زنی، جیب‌بری، اخاذی، سرقت مسلحانه) و یا دیگران را وادار به فعالیّت جنسی می‌کند.

2. تخریب اموال

عمداً به آتش‌افروزی به‌قصد صدمه‌زدن جدی مبادرت می‌کند؛ یا عمداً اموال دیگران را تخریب می‌کند (غیر از آتش‌افروزی).

3. فریبکاری یا دزدی

به‌زور وارد خانه، ساختمان یا اتومبیل کسی می‌شود؛ اغلب برای به‌دست‌آوردن کالاها یا مساعدت دروغ می‌گوید یا از تعهدات اجتناب می‌کند (یعنی، دیگران را گول می‌زند)؛ اغلب چیزهایی را که ارزش پیش‌پاافتاده نداشته‌اند، بدون روبه‌روشدن با قربانی، دزدیده است (مثل دزدی از فروشگاه، اما بدون ورود غیرقانونی، جعل اسناد).

4. تخلفات جدی از مقررات

اغلب با وجود ممنوعیّت‌های والدین، شب بیرون می‌ماند و این کار را قبل از ۱۳ سالگی شروع می‌کند؛ در طول شب حداقل دو بار درحالی‌که در خانه والدین زندگی می‌کند یا یک‌بار بدون برگشتن برای مدّت طولانی، از خانه فرار می‌کند؛ اغلب از مدرسه می‌گریزد که قبل از ۱۳ سالگی شروع می‌شود.

این اختلال در رفتار موجب اختلال قابل‌ملاحظه بالینی در عملکرد اجتماعی، تحصیلی، یا شغلی می‌شود.