واقعیت روزمره تربیت کودک پرخاشگر اوتیسم; بررسی علل و راهکارها
رفتار پرخاشگرانه میتواند چالش مهمی برای افراد اوتیسم و مراقبان آنها باشد. درک ارتباط بین اوتیسم و پرخاشگری در رشد راهبردهای مؤثر برای مدیریت و رسیدگی به این رفتارها بسیار مهم است. شناسایی عوامل مؤثر در رفتار پرخاشگرانه بینش ارزشمندی درباره علل زمینهای و محرکهای بالقوه ارائه میدهد.
کتکزدن، گازگرفتن، چنگانداختن، کشیدنمو و لگد زدن به دیگران، در کودکان طیف اوتیسم رفتارهایی نسبتاً رایج است. اما سوالی که بسیار مطرح میشود این است که آیا پرخاشگری جزئی از نشانه های اوتیسم در کودکی است؟
ما در مقالات قبل به شناسایی اختلال اوتیسم، علت اختلال طیف اوتیسم (اوتیسم چیست؟)، انواع سطوح اختلال اوتیسم و … اشاره کردهایم؛ در این مقاله میخواهیم به برخی مشکلات رفتاری همچون پرخاشگری در کودکان اوتیسم، علت این رفتارها و راهکارهایی برای کاهش آن بپردازیم.
اوتیسم و پرخاشگری
اوتیسم چیست؟ پرخاشگری ویژگی اصلی اوتیسم نیست؛ اما میتواند در افراد اوتیسم در مقایسه با جمعیت عمومی شیوع بیشتری داشته باشد. دلایل دقیق این افزایش خطر هنوز در حال مطالعه است. به یاد داشته باشید که هر فردی در تجربیات و رفتارهای خود منحصربهفرد است. تحقیقات نشان میدهد که وجود برخی از علائم اصلی اوتیسم به ایجاد رفتارهای پرخاشگرانه کمک میکند. مشکلات ارتباطی، حساسیتهای حسی و تعاملات اجتماعی ناامیدکننده، منجر به اضطراب و احساس خفگی میشود.
هنگامی که افراد اوتیسم برای بیان نیازهای خود و تجربه مشکلات حسی دچار بههمریختگی میشوند پرخاشگری بهعنوان نوعی ارتباط یا خودتنظیمی ظاهر میشود. همدلی و درک پرخاشگری در اوتیسم بسیار اهمیت دارد؛ زیرا باید بدانیم که پرخاشگری کودک به دلیل بیان نیازهای برآورده نشده یا پاسخی به موقعیتهای طاقتفرسا است.
علت پرخاشگری در کودکان اوتیسم چیست؟
برخی تحقیقات نشان میدهند که کودکان با اختلال طیف اوتیسم بیشتر از دیگر کودکان دارای سایر ناتوانیهای رشدی، دارای رفتارهای پرخاشگرانه هستند. افراد با اختلال ناتوانی ذهنی و اختلال اوتیسم (به صورت همبود- تشخیص همزمان) نیز ممکن است بیشتر از سایر افراد، پرخاشگر باشند، اما بهسبب تحقیقات محدود در ارتباط با موضوع اوتیسم و پرخاشگری، محققین نمیدانند که چرا پرخاشگری در اوتیسم نسبت به جمعیت عمومی رایجتر است، یا چه چیزی باعث میشود برخی از افراد با اختلال طیف اوتیسم پرخاشگر باشند، درحالی که بسیاری دیگر اینگونه نیستند.
پرخاشگری در افراد با اختلال طیف اوتیسم از جهاتی با رفتار پرخاشگرانه در افراد دیگر متفاوت است. با این وجود برخی مطالعات، عواملی را که سبب پرخاشگری در افراد با اختلال طیف اوتیسم میشوند را شناسایی کردهاند؛ این عوامل عبارتند از مشکلات خواب، مشکلات حسی، مشکل در برقراری ارتباط، ناتوانی در بیان خواسته، مسائل جسمانی و بیماریها، بهمخوردن روتینها و سطح هوشی پایین.
رفتارهای پرخاشگرانه و پرخاشگری میتواند به روابط آسیب برساند، یادگیری در کلاس درس را مختل کند، به کودک یا دیگران آسیب فیزیکی برساند و حتی منجر به مشکلات قضایی شود.
عوامل مؤثر در رفتار پرخاشگرانه
رفتار پرخاشگرانه در اوتیسم میتواند تحتتأثیر عوامل مختلفی قرار گیرد. این عوامل شامل موارد زیر است:
مشکلات ارتباطی:
مهارتهای کلامی محدود یا چالشها در بیان نیازها و احساسات منجر به ناامیدی و در برخی موارد پرخاشگری میشود. یافتن روشهای ارتباطی جایگزین، مانند استفاده از حمایتهای دیداری یا تکنولوژیهای ارتباطی به کاهش این چالشها کمک میکند.
مشکلات پردازش حسی:
بسیاری از افراد اوتیسم حساسیتهای حسی بالایی دارند. افراد اوتیسم با تحریک بیش از حد با صداهای بلند، نور یا لامسه رفتارهای پرخاشگرانه را بهعنوان وسیلهای برای محافظت از خود یا راهحل تسکیندهنده استفاده میکنند. شناسایی و مدیریت محرکهای حسی میتواند گامی مهم در کاهش پرخاشگری باشد.
دشواری در انتقال:
افراد اوتیسم اغلب در محیطهای ساختاریافته و قابلپیشبینی رشد میکنند. تغییرات یا انتقال ناگهانی چالشبرانگیز است و اضطراب را تحریک میکند و منجر به رفتارهای پرخاشگرانه میشود. ایجاد برنامههای دیداری، ارائه هشدارها قبل از انتقال و استفاده از داستانهای اجتماعی به افراد اوتیسم کمک میکند تا انتقالها را راحتتر انجام دهند.
نیازهای برآورده نشده:
پرخاشگری گاهی اوقات زمانی رخ دهد که افراد اوتیسم قادر به برقراری ارتباط مؤثر برای نیازهای خود نباشند. شناسایی و رفع نیازهای اساسی فیزیکی، عاطفی یا اجتماعی در کاهش رفتارهای پرخاشگرانه نقش دارد. درک ارتباط بین اوتیسم و پرخاشگری، همراه با عوامل مؤثر، اولین گام مهم در مدیریت و رسیدگی به پرخاشگری در افراد اوتیسم است. اتخاذ یک رویکرد کلنگر که نیازهای فردی، راهکارهای ارتباطی، یکپارچگی حسی و حمایتهای محیطی را در نظر میگیرد بسیار کمککننده است.
کاهش پرخاشگری در کودکان اوتیسم
درمانهای رفتاری و برخی داروها ممکن است به کاهش پرخاشگری کمک کنند. در روش رفتاردرمانی، تحلیلگر رفتار، علت پرخاشگری را جستجو میکند و از آنها برای یافتن راههایی برای پیشگیری از پرخاشگری استفاده میکند. درمانگر همچنین مهارتها و رفتارهای جدیدی را به فرد میآموزد تا جایگزین پرخاشگری در او شود.
سازمان غذا و داروی ایالات متحده (FDA) دو دارو را برای درمان تحریکپذیری در کودکان و نوجوانان با اختلال طیف اوتیسم تایید کرده است: ریسپریدون و آریپیپرازول. این داروهای ضدروانپریشی برای کاهش «تحریکپذیری و پرخاشگری» در اوتیسم تجویز میشوند که میتواند پرخاشگری و برخی رفتارها را کنترل کنند. تحقیقات نشان دادهاند که استفاده ترکیبی از دارو و مداخلات رفتاری میتواند برای برخی از کودکان مؤثرتر باشد.
اهمیت مشاوره با کارشناسان در درمان پرخاشگری کودک اوتیسم
مشاوره با متخصصان در درک و مقابله با پرخاشگری در افراد اوتیسم بسیار مهم است. این متخصصان دانش و تجربه لازم برای ارزیابی علل زمینهای رفتار پرخاشگرانه و توسعه راهکارهای مؤثر برای مدیریت آن را دارند. آنها میتوانند بینش ارزشمندی را در مورد چالشهای منحصربهفرد افراد اوتیسم ارائه دهند و به مداخلات متناسب با نیازهای خاص آنها کمک کنند.
هنگامی که به دنبال حمایت برای مدیریت پرخاشگری در اوتیسم هستید، انواع متخصصان کمکهای ارزشمندی ارائه میدهند. این متخصصان در زمینههای مختلف تخصص دارند و رویکردی جامع برای مقابله با پرخاشگری ارائه میدهند.
برخی از حرفههایی که باید مشاوره را مدنظر قرار دهید عبارتاند از:
متخصصان اوتیسم
متخصصان اوتیسم، در تشخیص و درمان اختلالات طیف اوتیسم تخصص دارند. آنها ارزیابیهایی را برای درک نیازهای خاص فرد و ارائه توصیههایی برای مدیریت پرخاشگری انجام میدهند.
رفتار درمانگران
درمانگران رفتاری، از جمله تحلیلگران رفتار کاربردی رسیدگی به رفتارهای چالشبرانگیز در افراد اوتیسم تمرکز میکنند. آنها از تکنیکهای مبتنی بر شواهد، مانند ارزیابی رفتار عملکردی، برای تعیین علل زمینهای پرخاشگری و توسعه برنامههای مداخله رفتاری استفاده میکنند. این متخصصان از نزدیک با افراد و خانوادهها برای اجرای راهکارهایی کار میکنند که رفتار مثبت را ترویج میکند و دورههای پرخاشگرانه را کاهش میدهد.
گفتاردرمانگر
گفتاردرمانگران نقشی حیاتی در بهبود مهارتهای ارتباطی افراد اوتیسم ایفا میکنند. پرخاشگری گاهی میتواند ناشی از ناامیدی یا مشکل در بیان نیازها و احساسات باشد. گفتار درمانگر راهکارهای ارتباطی، وسایل ارتباطی تقویتی و جایگزین و آموزش مهارتهای اجتماعی را برای افزایش تواناییهای ارتباطی و کاهش رفتارهای پرخاشگرانه ارائه میدهند.
کاردرمانگران
کار درمانگران بر بهبود مهارتهای زندگی روزمره افراد و افزایش توانایی آنها برای شرکت در فعالیتهای معنادار تمرکز میکنند. آنها برای مسائل حسی و خودتنظیمی، راهبردهای مقابلهای ارائه میدهند که به کاهش پرخاشگری افراد اوتیسم کمک میکند.
راهبردهای مدیریت پرخاشگری در افراد اوتیسم
مدیریت پرخاشگری در افراد اوتیسم مستلزم رویکردی چندوجهی است که به علل زمینهای میپردازد و راهبردهای مؤثری برای مدیریت رفتار ارائه میدهد. در این بخش، سه استراتژی کلیدی را بررسی خواهیم کرد:
ایجاد یک محیط ساختاریافته:
یک محیط ساختاریافته برای افراد اوتیسم که رفتارهای تهاجمی از خود نشان میدهند ضروری است. ایجاد یکروال قابلپیشبینی و انتظارات روشن به کاهش اضطراب و جلوگیری از محرکهای بالقوه پرخاشگری کمک میکند. برخی از اجزای کلیدی یک محیط ساختاریافته عبارتاند:
برنامه منظم:
یک برنامه روزانه که شامل برنامهها و فعالیتهای منظم باشد تنظیم کنید. با استفاده از یک برنامه دیداری، برنامه را بهصورت دیداری آماده کنید، این کار به افراد اوتیسم کمک میکند تا آنچه را که در طول روز اتفاق میافتد درک و پیشبینی کنند.
قوانین و انتظارات روشن:
قوانین و انتظارات را با استفاده از حمایتهای دیداری، مانند داستانهای اجتماعی یا نشانههای دیداری، بهوضوح تعریف کنید. برای ارتقای درک و انطباق، این قوانین را به طور مداوم به کودک بدهید.
فضای امن و آرامشبخش:
فضای مشخصی ایجاد کنید که محیطی امن و آرام را فراهم میکند که افراد اوتیسم بتوانند در زمانی که احساس میکنند تحتفشار هستند به آنجا بروند. این فضا باید به ابزارهای حسی مانند پتوهای وزندار یا اسباببازیهای فیجت مجهز باشد تا به تنظیم احساسات کمک کند.
حمایتهای دیداری
حمایتهای دیداری ابزار قدرتمندی هستند که ارتباطات، درک و پیشبینیپذیری افراد اوتیسم را افزایش میدهند. آنها با ارائه اطلاعات واضح و کاهش ناامیدی نقش مهمی در مدیریت پرخاشگری ایفا میکنند. برخی از حمایتهای دیداری مؤثر:
برنامههای دیداری:
همانطور که قبلاً ذکر شد، برنامههای دیداری فعالیتهای روزانه را نشان میدهند و به افراد اوتیسم کمک میکنند تا بفهمند از آنها چه انتظاری میرود و چه اتفاقی خواهد افتاد.
داستانهای اجتماعی:
داستانهای اجتماعی از روایتهای ساده و نشانههای دیاری برای توضیح موقعیتهای اجتماعی و رفتارهای مناسب استفاده میکنند. آنها بهویژه در آموزش روشهای جایگزین به افراد اوتیسم برای ابراز احساسات و مقابله با ناامیدی مفید هستند.
نشانههای دیداری:
استفاده از نشانههای دیداری، مانند علائم توقف یا کارتهای “یک استراحت”، میتواند به افراد کمک کند تشخیص دهند که چه زمانی باید مکث کنند و احساسات خود را تنظیم کنند. این نشانهها میتوانند بهویژه در لحظات تشدید پرخاشگری مفید باشند.
استفاده از راهبردهای ارتباطی
راهبردهای ارتباطی مؤثر در مدیریت پرخاشگری در افراد مبتلا به اوتیسم حیاتی است. آموزش روشهای ارتباطی جایگزین میتواند افراد را قادر سازد تا نیازها و احساسات خود را به شیوهای مناسبتر و غیرتهاجمیتر بیان کنند. راهکارهای زیر را در نظر بگیرید:
ارتباطات تقویتی و جایگزین:
سیستمهای ارتباطی تبادل تصویر یا اپلیکیشنهای ارتباطی، میتوانند ابزاری برای برقراری ارتباط با خواستهها، نیازها و احساسات خود در زمانی که ارتباط کلامی چالشبرانگیز است فراهم میکنند.
پشتیبانی دیداری برای احساسات:
نمودارهای احساسات یا کارتهای احساسات برای کمک به افراد در شناسایی و بیان احساسات خود، استفاده کنید. این درک آنها از احساسات خود را افزایش میدهد و ارتباطات را تقویت میکند.
آموزش ارتباطات کاربردی:
آموزش مهارتهای ارتباطی جایگزین و کاربردی به افراد برای جایگزینی رفتارهای پرخاشگرانه تمرکز دارد. شناسایی عملکرد یا هدف پرخاشگری و آموزش راههای مناسب برای برقراری ارتباط با آن نیازها یا خواستهها است.
حمایت از رفتار مثبت
وقتی نوبت به مدیریت پرخاشگری در افراد اوتیسم میرسد، استراتژیهای حمایت از رفتار مثبت نقش مهمی ایفا میکند. حمایت از رفتار مثبت بر درک علل زمینهای پرخاشگری و اجرای مداخلات مؤثر برای ترویج رفتارهای مثبت متمرکز است. در این بخش، سه مؤلفه کلیدی حمایت از رفتار مثبت را بررسی خواهیم کرد:
ارزیابی رفتار عملکردی
یک فرایند سیستماتیک است که به شناسایی دلایل رفتار پرخاشگرانه یک فرد کمک میکند و شامل جمعآوری اطلاعات در مورد محیط فرد، محرکها و پیامدهایی است که پرخاشگری را تقویت میکند.
طرح مداخله رفتاری
بر اساس اطلاعات جمعآوریشده در طول ارزیابی رفتار عملکردی، یک طرح مداخله رفتاری ایجاد میشود. این روش راهکارها و تکنیکهای خاصی را برای رسیدگی به رفتار پرخاشگرانه و ترویج جایگزینهای مناسبتر ترسیم میکند. این طرح بر استراتژیهای پیشگیرانهای متمرکز است که هدف آن جلوگیری یا بهحداقلرساندن وقوع پرخاشگری است.
راهکارهای تقویتی
راهکارهای تقویتی جزء ضروری حمایت از رفتار مثبت هستند. تقویت شامل ارائه پاداش یا پیامدهایی برای افزایش احتمال رفتارهای مطلوب و کاهش بروز رفتار پرخاشگرانه است شکل پاداشهای ملموس، تمجید یا سایر فعالیتهای ترجیحی باشد. تقویتکنندههای خاصی را که برای فرد انگیزه میدهند، شناسایی کنید. شامل اسباببازیهای موردعلاقه، فعالیتها یا تعاملات اجتماعی است.
با تقویت مداوم رفتارهای مثبت و ارائه پیامدهای مناسب برای رفتار پرخاشگرانه، افراد اوتیسم میتوانند روشهای انطباقیتری را برای مدیریت احساسات و برقراری ارتباط با نیازهای خود بیاموزند و توسعه دهند. اجرای استراتژیهای حمایت از رفتار مثبت، مانند انجام ارزیابیهای رفتار عملکردی، توسعه برنامههای مداخله رفتاری و استفاده از راهکارهای تقویتی، به طور قابلتوجهی به مدیریت پرخاشگری در افراد اوتیسم کمک میکند.
اهمیت خودمراقبتی برای والدین کودکان اوتیسم
مراقبت از کودک اوتیسم که پرخاشگری نشان میدهد از نظر احساسی و جسمی چالشبرانگیز است. برای ارائه بهترین حمایت از فرزندتان، ضروری است که مراقبت از خود را در اولویت قرار دهید. مراقبت از خود به شما این امکان را میدهد که استرس را به طور مؤثر مدیریت کنید و بهزیستی خود را حفظ کنید. شناخت اهمیت خودمراقبتی اولین قدم در مدیریت پرخاشگری در اوتیسم است.
بهعنوان یک مراقب، طبیعی است که گاهی اوقات احساس فشار، استرس و حتی گناه کنید. درک این نکته بسیار مهم است که مراقبت از خود خودخواهانه نیست؛ بلکه برای شما و فرزندتان ضروری است. با اولویتدادن به رفاه خود، میتوانید بهتر از کودک خود حمایت کنید و یک محیط مراقبت مثبت را حفظ کنید.
آیا اختلال بیشفعالی یا نقصتوجه همان اختلال طیف اوتیسم است؟
برخی علائم و نشانههای اختلال اوتیسم و اختلال بیشفعالی یا نقصتوجه اغلب با هم همپوشانی دارند. چالشهای اجتماعی، مشکلات حسی، تمرکز شدید بر علایق و مشکل در انتقال و گذر از فعالیتها، از جمله نشانههای اختلال طیف اوتیسم و اختلال بیشفعالی/نقصتوجه است و اغلب در هر دو گروه کودکان مشاهده میشود.
ارتباطی قوی بین اوتیسم و اختلال بیشفعالی یا نقصتوجه وجود دارد؛ هر دو این اختلالات، دارای وراثتپذیری بالا و همپوشانی ژنتیکی هستند. برخی از ویژگیهای مشترک اختلال بیشفعالی یا نقصتوجه با اختلال اوتیسم عبارتند از:
- مشکلات و یا چالشهای حسی،
- اختلال در عملکردها و یا مهارتهای اجرایی،
- تمرکز بیش از حد بر برخی موضوعات و علایق شدید و محدود،
- چالشهای اجتماعی،
- اختلالات خواب،
- و یا ضعف در برقراری تماس چشمی.
اگرچه شباهتهای زیادی نیز بین این دو اختلال وجود دارد، اما تفاوتهایی نیز هست. با وجود همپوشانیهای بین این دو اختلال، هر یک از این اختلالات شرایط یا نوروتیپهای جداگانهای هستند و اختلال بیشفعالی یا نقصتوجه بخشی از اختلال طیف اوتیسم نیست.
سخن پایانی
افراد با اختلال بیشفعالی یا نقصتوجه ممکن است رفتارهایی مانند کنجکاوی و یا تکانشگری از خود نشان دهند، در حالی که افراد اوتیسم اغلب به دنبال کارهای روزمره و یکنواخت هستند. اگر فردی اوتیسم باشد و دارای اختلال بیشفعالی یا نقصتوجه باشد، ممکن است یک کشمکش درونی بین این ویژگیهای متضاد را تجربه کند. یک فرد با وجود دو اختلال همزمان (اختلال اوتیسم و اختلال بیشفعالی یا نقصتوجه) احتمالاً نسخهای از ویژگیهای مشترک اوتیسم و اختلال بیشفعالی یا نقصتوجه را تجربه میکند، مانند تمرکز شدید بههنگام انجام برخی سرگرمیها و علایق، یا چالشهایی در معاشرت با افراد بدون اختلال.