روش آموزشی فلورتایم
فلورتایم چیست؟
فلورتایم یک روش درمانی رابطه محور است. به این روش فلورتایم می‌گویند، چون مربی هنگام کار با کودک در سطح کودک قرار گرفته و روی زمین می‌نشیند. این روش جایگزین ABA است. گاهی این دو روش در ترکیب با هم استفاده می‌شوند. هدف این درمان این است که به کودک کمک کنیم ارتباطاتش را گسترش دهد.
فلورتایم چگونه کار می‌کند؟
فلورتایم روشی است که از طریق بازی و لذت بردن از فعالیت‌های مشارکتی، به بهبود و رشد مهارت‌های فرد کمک می‌کند. این روش از قدرت ارتباط گرفتن و تعاملات انسانی، جهت تقویت رشد مهارت‌های خودتنظیمی، مشارکت کردن، ارتباطات، حل مسئله، خلاقیت، سازمان‌دهی و منطق؛ استفاده می‌کند.
این روش توسط مربی معلم، والدین، روان‌شناس، گفتاردرمان، کاردرمان و هر کس دیگری که با کودک دارای نیازهای ویژه کار می‌کند؛ می‌تواند استفاده شود. این یک روش درمانی بر پایه پژوهش‌های علمی است و برای طیف گسترده‌ای از افراد به خصوص افراد با اختلال اوتیسم، استفاده میشود.
اساس فلورتایم این است که:
هیجانات نقش مهمی در رشد ذهن و مغز بازی می‌کنند.
در فلورتایم از علایق کودک برای ورود به دنیای او استفاده می‌کنیم. حرکات کودک و هیجانات او را دنبال می‌کنیم تا سرنخی از ورود به دنیا و علایق او پیدا کنیم. قدم اول این است به دقت کودک را نگاه کنیم. وقتی متوجه علایق او شدیم می‌توانیم این رابطه را پیچیده‌تر کنیم. با مشاهده دقیق کودک و پیروی کردن از عواطف و علایق او می‌توانیم متوجه سطح کودک شده و به مرور مهارت‌ها پیچیده‌تر تعاملی را آموزش دهیم.
در فلورتایم با استفاده از بازی با کودک به رشد هیجانی کودک و طی مراحل رشدی هیجانی که در ادامه به آنها اشاره شده است، کمک می‌کنیم. پیشنهاد میشود که هر چه زودتر از این روش برای کودکان اوتیسم استفاده شود. مراحل رشد هیجانی کودک وابسته به سن اوست که این مراحل در کودکان با رشد عادی، به طور خودبه‌خودی اتفاق می‌افتد؛ لذا هر چه زودتر مداخله انجام شود، احتمال یادگیری کودک بالاتر می‌رود.
فلورتایم، همیشه و همه جا
کودکان اوتیسم برای ارتباط گرفتن نیاز به کمک دارند. اگر برای مدتی طولانی تنها بمانند ممکن است فرصت برقراری ارتباط با اطرافیان و محیط پیرامون خود را از دست بدهند؛ لذا روش فلورتایم را همیشه و همه جا در برخورد با این کودکان می‌توانیم به کار ببریم. فلورتایم را می‌توانیم در هر جایی، در هر زمانی از روز و با هر کسی که با کودک در ارتباط است، انجام دهیم. اگر این روش را به مراقب کودک آموزش دهیم حتی نیازی به متخصص حرفه‌ای هم برای استفاده از این روش نیست. مهم‌ترین نکته در فلورتایم این است که افراد از لحظاتی که با هم می‌گذرانند لذت ببرند.
جلسات فلورتایم به چه شکل است؟
فلورتایم باید در یک محیط آرام انجام شود (در خانه یا کلینیک). هر جلسه دو الی پنج ساعت به طول می‌انجامد. در طول درمان مربی یا والد، وارد بازی کودک میشود، از حرکات او پیروی می‌کند و کم‌کم کودک را به روابط پیچیده‌تر هدایت می‌کند. جلسات فلورتایم بر بازی‌های رفت و برگشتی تمرکز دارد که اساس توجه اشتراکی، مشارکت و حل مسئله و تفکر انتزاعی است.
مثالی از اجرای فلورتایم
یکی از مثال‌های فلورتایم این است که کودک در حال باز و بسته کردن بی هدف در است. مراقب (مربی) پشت در پنهان میشود و وقتی در باز میشود می‌گوید: “پخ! ” کودک می‌خندد و رفتارش را در پاسخ به مراقب خود تکرار می‌کند.
در مثالی دیگر کودک ماشین‌های اسباب‌بازی‌اش را روی زمین ردیف می‌کند. مربی یک ماشین برمی‌دارد، آن را حرکت داده و با دهانش صدای ماشین درمی‌آورد. کودک دستش را دراز می‌کند تا ماشین را بردارد؛ اما مربی آن را با بازیگوشی زیر دستش پنهان می‌کند. کودک دست مربی را گرفته، آن را بلند می‌کند و ماشین را از زیر دست مربی برمی‌دارد و دوباره در ردیف ماشین‌ها قرار می‌دهد.
شش مرحله فلورتایم
بعد از چند جلسه و پس از اینکه کودک با مربی‌اش ارتباط بیشتری گرفت، می‌تواند پیچیدگی تعاملاتش را بیشتر کند و وارد مراحل زیر شود. فلورتایم به کودک می‌کند که 6 مرحله رشد هوش هیجانی را طی کند:
• خودتنظیمی و علاقه‌مندی به دنیای پیرامون
• صمیمت و مشارکت در روابط
• ارتباط دو طرفه
• روابط پیچیده
• ایده‌های هیجانی
• تفکر هیجانی
والدین و مربی‌ها به کودک کمک می‌کنند تا بتواند وارد روابط پیچیده‌تر شود. این فرایند را باز کردن و بستن دایرة روابط می‌نامند که بخش مهمی از رویکرد فلور تایم است. فلور تایم از طریق تمرکز بر رشد هیجانی؛ به رشد کلام، حرکت و مهارت‌های شناختی کمک می‌کند.
منابع:
• https://www.autismspeaks.org/floortime-0
• https://www.icdl.com/dir/floortime
• https://raisingchildren.net.au/autism/therapies-guide/dir-floortime-model
• https://www.verywellhealth.com/floortime-play-therapy-overview-4582061