رویدادهای حسی دوستدار اوتیسم، آرام و فراگیر در سراسر دنیا در حال شکل‌گیری است. این رویدادها، برای افرادی که نمی‌توانند شلوغی زیاد، نور شدید یا صدای بلند را تحمل کنند، فرصت‌هایی را برای کل خانواده فراهم می‌کند تا در محیطی امن، آزاد و سرگرم‌کننده به فعالیت‌های فرهنگی و آموزشی بپردازند. این فعالیت‌ها به کودک و خانواده کمک می‌کند تا امکان حضور در موقعیت‌های بیشتری را داشته باشند و در اجتماع و فعالیت‌هایی که دوست دارند، شرکت کنند. برای شروع هر رفتار یا فعالیت جدیدی، آماده‌سازی می‌تواند به کاهش چالش‌ها کمک زیادی کند. علم تجزیه‌وتحلیل رفتار، مداخلات و توصیه‌هایی را برای حمایت افراد با اختلال اوتیسم و تأخیر در رشد پیشنهاد داده است. درحالی‌که بسیاری از این مداخلات نیاز به ارزیابی فردی و درمانگران آموزش‌دیده دارند، یادگیری برخی از روش‌های مبتنی بر شواهد نسبتاً آسان است؛ بنابراین قبل از سوارشدن به ماشین و ادامه‌دادن به فعالیت‌های دیگر، این راهبردهای کوتاه را بخوانید تا شانس موفقیت را بالاتر ببرید.

1. مهارت را از قبل تمرین کنید

عموماً توصیه می‌شود که در خارج از خانه یک کیف حسی با خود همراه داشته باشید؛ اما همراه‌داشتن کیف حسی به این معنا نیست که کودک شما بداند چگونه از آن استفاده کند. آموزش برای شروع لازم است. ابتدا، به کودک خود توضیح دهید که چه کاری می‌خواهید انجام دهید، سپس به او نشان دهید که چه‌کار باید بکند و سپس از او بخواهید که این کار را تمرین کند. در نهایت، به کودک در مورد نحوه‌ی عملکردش بازخورد دهید. به‌عنوان‌مثال، اگر می‌خواهید به فرزندتان یاد بدهید که در مواقعی که صدا خیلی بلند است هدفون بگذارد، ممکن است به او توضیح دهید که می‌خواهید موسیقی را روشن کنید و اگر احساس ناراحتی کرد باید هدفون را روی گوشش بگذارد. با بلندکردن صدا و توضیح به کودک برای استفاده از هدفون، هدفون را به او نشان دهید. به کودک فرصتی بدهید تا این کار را تمرین کند و مطمئن شوید که او را تشویق می‌کنید.
همچنین شما می‌توانید این مراحل را برای تمرین آغاز تعامل اجتماعی، صرف غذا، در صف ایستادن یا بسیاری از مهارت‌های دیگر که کودکتان می‌تواند از قبل تمرین کند به کار ببرید. در این جا چند نکته را به‌خاطر بسپارید: شما مراحل کار را آموزش می‌دهید تا او این شانس را داشته باشد که در زمانی که احتمال موفقیت او وجود دارد، این رفتار را اجرا کند. در دستورالعمل‌های خود شفاف باشید. ‌ مطمئن شوید این که چه زمانی باید این رفتارها را انجام دهد مشخص و شفاف باشد. شما می‌خواهید آموزش‌ها را در سطح فرزندتان به او یاد دهید. زمانی که به کودکتان نشان می‌دهید که چه کاری باید انجام دهد، اطمینان حاصل کنید که او شما را نگاه می‌کند و برای یادگیری انگیزه دارد. بهتر است که تا زمانی که او حواسش به شماست و تلاش می‌کند، رفتار را تقویت کنید. فقط اطمینان حاصل کنید که به اشتباهات یا توجه ضعیف پاداش نمی‌دهید. یادگیری این موضوع ممکن است کمی طول بکشد. اگر فرزند شما نمی‌تواند دستورالعمل‌های شفاهی را درک کند یا این مهارت‌ها را تعمیم نمی‌دهد، گزینه‌های زیر ممکن است مناسب‌تر باشند!

۲. توجه فرزندتان را به چیزی که استرس کمتری دارد هدایت کنید.

در موقعیت‌های سخت حسی، آماده باشید تا با هدایت‌کردن توجه یا رفتار کودک اوتیسمتان به سمت چیزی سازنده‌تر یا کمتر مخرب، به کودک خود کمک کنید. وقفه و هدایت مجدد پاسخ، راهبردی مفید برای زمانی است که فرزند شما در حال انجام رفتاری نامطلوب است که ممکن است آسیب‌زننده باشد. اگر کودک شما دستورالعمل‌های کلامی را درک می‌کند، وقفه و تغییر رفتار می‌تواند به همین سادگی باشد که به کودکتان بگویید زمان انجام کار (کاری که او را آرام می‌کند) فرارسیده است و او را به آن فعالیت هدایت کنید.
اگر کودک شما قوانین کلامی را درک نمی‌کند و درگیر رفتارهای کلیشه‌ای یا مخرب می‌شود، مراحل زیر ممکن است مؤثرتر باشد.
اگر صدای کودک شما خیلی بلند است یا بدون پاسخگویی به درخواستها برای کاهش صدا، صداهای مخرب ایجاد می‌کند، توجه کودک خود را جلب کنید (با ارتباط چشمی یا بدنی) و یک سری سؤال که فرزندتان به‌راحتی میتواند پاسخ دهد را بپرسید. سؤال‌ها ممکن است مواردی مانند “اسمت چیه؟”، “چند سالته؟” یا “ژاکت من چه رنگیه؟” باشد. فقط مطمئن شوید که سؤالاتی هستند که فرزند شما پاسخ آن‌ها را می‌داند و سابقه‌‌ی پاسخگویی به آن‌ها را دارد.

توجه:

اگر فکر می‌کنید فرزندتان برای جلب‌توجه شما صدای بلند ایجاد می‌کند، توجه به او راهکار خوبی نیست! اگر کودک شما درگیر اختلالات حرکتی است، روند مشابهی را، اما با تکالیف حرکتی دنبال کنید. شما باید دوباره توجه او را به خود جلب کنید (“به من نگاه کن” و در مقابل او بایستید) و برای پاسخ‌های تقلیدی که او به‌راحتی می‌تواند انجام دهد، درخواست‌هایی ارائه دهید. برای مثال، می‌گویید: «این کار را انجام بده»، درحالی‌که دست می‌زنید، چند ثانیه صبر کنید تا فرزندتان دست بزند، و دوباره درحالی‌که به سرتان دست می‌زنید، بگویید: «این کار را انجام بده».
همچنین ممکن است یک فعالیت مانند نخ و مهره برای کودک خود داشته باشید تا چند دقیقه بنشیند و انجام دهد. نکته مهم در این استراتژی این است که باید درخواست‌هایی باشند که فرزند شما می‌تواند به‌راحتی انجام دهد، اما نه چیز خیلی سرگرم‌کننده، زیرا رفتار نامطلوب را تقویت می‌کند. احتمالاً باید قبل از این که کودک به درخواست‌ها و دستورهای شما پاسخ دهد، این کار را خوب تمرین کنید. وقتی او به درخواست شما پاسخ می‌دهد کمی تحسینش کنید، و اگر کودک شما نمی‌خواهد از یک دستورالعمل پیروی کند، به‌جای آن به روش شماره سه بروید.

3. به فرزندتان چند گزینه‌ پیشنهادی بدهید

دادن حق انتخاب به فرزندتان در زمینه‌ی فعالیت‌ها، تقویت‌کننده‌ها و حتی ماندن یا رفتن، روشی است که می‌تواند از استرس زیاد در موقعیت های سخت حسی برای هر دوی شما جلوگیری کند. یکی از اشتباهات رایج این است که منتظر بمانید تا فرزندتان به طور آشکار ناراحت شود یا پیش از پیشنهاد شما، رفتار مشکل‌ساز داشته باشد. گرچه برای سازگار کردن کودک در موضوعات حسی لازم است او به حدی از ناراحتی برسد؛ اما باید توجه داشته باشید که این حد باید در آستانه‌ی تحمل او باشد. انتخاب‌هایی را ارائه دهید تا انتظار داشته باشید که انتخاب فرزندتان مورد احترام قرار گیرد. اگر فرزند شما چیزی را درخواست می‌کند که امکان‌پذیر نیست، به‌جای «نه» گفتن یا ردکردن صریح درخواست او، گاهی اوقات کمک‌کننده است تا با گزینه‌های دیگر پاسخ دهید. برای مثال، اگر کودک شما می‌گوید که مایل است سوار قطار شود، ممکن است بگویید: “ما می‌توانیم کمی بعد این کار را انجام دهیم، در حال حاضر ترجیح می‌دهی به نمایشگاه ماشین بروی یا تئاتر؟ ” یکی دیگر از اشتباهات رایج این است که گزینه‌های زیادی ارائه را به کودک اوتیسمتان ارائه دهید. انتخاب بیش از حد برای همه ما استرس‌زا است و می‌تواند باعث شود کودک شما احساس بهم‌ریختگی و اضطراب کند. دو گزینه ی انتخابی را نگه دارید و به فرزندتان مقداری آزادی عمل بدهید تا خودش گزینه‌ها را بررسی کند. ایجاد حلقه‌ای از تصاویر ممکن است مفید باشد، تا فرزند شما متوجه شود که از طریق این تجربه خاص چه انتخاب‌هایی در دسترس است. آخرین نکته این است که مطمئن شوید فرزندتان می‌تواند گزینه‌های موجود را درک کند. اگر کودک شما از طریق تصاویر یا نشانه‌ها ارتباط برقرار می‌کند، تمرین‌کردن برخی از واژه‌ها که در رویدادها مشترک خواهند بود مفید و یاری‌رسان است. به‌عنوان‌مثال، اگر قصد دارید به یک موزه تاریخ طبیعی بروید، می‌بایست از قبل به فرزند خودآموزش دهید تا در صورت وجود عکس دایناسور، “دایناسور” را نشان دهد (بگوید یا عکسی از دایناسور بدهد) و همچنین علائمی را برای درخواست اسباب‌بازی دایناسور درست کنید. این تمرین به کودک شما کمک می‌کند تا گزینه‌ها را در این موقعیت درک کند. اگر کودک شما به تصاویر متکی است، فراموش نکنید که آن‌ها را در دستگاه (روش) ارتباطی او در دسترس قرار دهید، یا اگر کودک شما عملکرد بالایی دارد، ممکن است از او بخواهید تحقیقات خود را درمورد آنچه از او انتظار دارید انجام دهد. ما این سه استراتژی رفتاری را ارائه کرده‌ایم که برای آمادگی برای رویدادهای زندگی به‌خوبی عمل می‌کنند، زیرا آن‌ها به مواد اضافی نیاز ندارند، فقط به یک مراقب نیاز دارند و می‌توانند در محل انجام شوند. البته در خانه و مدرسه به همان اندازه مؤثر هستند! با درنظرگرفتن این موارد، امیدواریم که به رویدادهای حسی سازگارانه (دوستدار) در منطقه خود بپیوندید و از آن لذت ببرید!